پایگاه اینترنتی مجله فوربز در گزارشی به قلم "مارتین ریورز" نوشت: شکی وجود نارد که صنعت هوانوردی ایران پس از خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس به شکوفایی و درآمدزایی سرشار خواهد رسید. ایران به دلیل تحریم‌های طولانی مدت از سوی غرب در بخش هوانوردی متحمل خسارات فراوانی شد. حالا فرصتی فراهم شده است تا شرکت هواپیمایی "ایران ایر" ابتکار عمل را در خاورمیانه به دست بگیرد و با جذب مسافران خارجی و حتی داخلی به سود سرشاری دست یابد.
در ادامه این گزارش آمده است: در کنار قرارداد تاریخی که میان ایران و شرکت فرانسوی ایرباس امضا شد، هنوز سوالات بسیاری درباره این همکاری تجاری وجود دارد که به آن پاسخ داده نشده است. شرکت آمریکایی بوئینگ نیز در حال بررسی شرایط توافق تجاری میان ایران و ایرباس است تا پس از بررسی تمام ابعاد آن، برای ورود به صنعت هوانوردی ایران اقدامی انجام دهد.
فوربز 5 سوال درباره توافق ایران و ایرباس مطرح کرده است که عبارتند از:
1.قرارداد خرید 118 هواپیما شامل کدام مدل‌ها می‌شود؟
ایرباس اعلام کرده است از 118 فروند هواپیمای فروخته شده به ایران، 73 فروند از نوع پهن پیکر A330، A350 و A380 خواهد بود. 45 فروند هواپیمای دیگر از خانواده A320 خواهند بود.
اما برخی مقامات ایرانی تعداد و مدل هواپیماها را به گونه‌ای دیگر اعلام کرده‌اند. بیان این مطلب که 45 فروند از هواپیماها از خانواده A380 است نیز نمی‌تواند توضیح کاملی باشد زیرا این خانواده از ایرباس مدل‌های زیادی را دربر می‌گیرد.
2.هواپیماها چه زمانی به ایران تحویل داده می‌شوند؟
ایرباس هنوز جدول زمانی دقیقی برای تحویل ایرباس‌ها ارائه نداده است؛ اما مقامات ایرانی اعلام کردند نخستین گروه از هواپیماها امسال و آخرین مورد آنها سال 2022 به ایران می‌رسند. خلبانان و تیم فنی مهندسان پرواز در ایران به دلیل چند دهه تحریم اقتصادی، به تجارب ارزشمند و توانایی‌های قابل ملاحظه‌ای دست یافته‌اند؛ اما آنها با مدل‌های جدید آشنایی ندارند و نمی‌توان طبق نظر مقامات ایران در یک بازه زمانی کوتاه تمام 118 فروند ایرباس مجهز به آخرین فناوری‌های روز جهان را در اختیار آنها قرار داد. به همین دلیل نمی‌توان زمان مشخصی برای تحویل تمام این سفارش متصور شد.
3.مالک این 118 فروند هواپیما کیست؟
مهمترین سوال درمورد قرارداد ایران و ایرباس این است که مالک تمام این 118 ایرباس کیست؟ نمایندگان عالی رتبه ایران ایر با ایرباس قرارداد امضا کردند. مشخص نیست مقامات ایران برای بهره بردن از نام و اعتبار "ایران ایر" این کار را کرده‌اند و در حقیقت مالکیت هواپیماها به افراد یا شرکت‌های دیگری تعلق دارد و یا حقیقتا ایران ایر مالک تمام آنها است. در ایران شرکت‌های هوایی صاحب نام دیگری مانند آسمان، کیش ایر و قشم ایر نیز مشغول به فعالیت هستند که بدون شک از ایرباس‌های جدید استفاده خواهند کرد. مشخص نیست آنها مالک ایرباس خواهند شد و یا مجبور هستند این هواپیماهای جدید را از ایران ایر اجاره کنند.
4.پول خرید هواپیماهای ایرباس چگونه پرداخت می‌شود؟
با لغو تحریم‌های ایران، بانک مرکزی این کشور دو قرارداد مهم همکاری با شرکت‌های فرانسوی "کوفیس" و ایتالیایی "ساچه" امضا کرد. این دو شرکت در زمینه اعتبارات صادراتی فعالیت می‌کنند و می‌توانند در خریدهای اروپایی ایران، بودجه مالی این کشور را تضمین کنند. البته به گفته مقامات ایرانی قرار نیست پول 118 فروند ایرباس به طور کامل به شرکت فرانسوی پرداخت شود؛ بلکه ایرباس تولیدات خود را تحت قرارداد اجاره به شرط تملیک در اختیار ایران قرار می‌دهد. این موضوع هنوز از سوی طرف فرانسوی تایید نشده است.
5.قرارداد ایران و ایرباس به قدر کافی محکم و تزلزل‌ناپذیر است؟
شرکت فرانسوی با امضای قرارداد تجاری و قبول 118 فروند هواپیما به ایران، خود را در معرض یک مسئولیت سنگین قرار داده است درحالیکه هنوز مطمئن نیستیم توافق هسته‌ای به قوت خود پابرجا می‌ماند یا خیر. اگر ایران از تعهدات خود در توافق هسته‌ای تخطی کند بار دیگر تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور اعمال خواهد شد و در آن زمان ایرباس با انبوه سفارشات فنی، تعهد در قبال خدمات پس از فروش و تامین قطعات از جانب ایران مواجه می‌شود. ایرباس قراردادی 22 میلیارد یورویی با ایران امضا کرد و سیاست‌های بلندمدت خود را برپایه آن استوار کرده است. اعمال مجدد تحریم‌های اقتصادی علیه ایران می‌تواند خسارات مالی زیادی را متوجه ایرباس کند و مشخص نیست شرکت فرانسوی در این زمینه چه تعهدی از شرکای ایرانی گرفته است.
