چندی پیش «محمد بن سلمان» وزیر دفاع و نایب ولیعهد عربستان سعودی در گفتگو با نشریه «اکونومیست» از تصمیم ریاض برای واگذاری بخشی از سهام شرکت نفتی «آرامکو» که بزرگترین شرکت تولید انرژی جهان به شمار می آید، خبر داد. این تصمیم که در ظاهر برای جبران کسری بودجه ناشی از افول قیمت نفت اتخاذ شده و رنگ و بوی مشارکت مردمی به خود گرفته است، در عمل با جذب سرمایه گذاران خارجی بزرگ، آرامکو را به یک شرکت بین المللی تبدیل می کند. با توسل به این حربه، عربستان به عنوان یکی از اعضای تاثیرگذار در «اوپک» می تواند سیاست گذاری های این سازمان نفتی را با الهام از خط مشی شرکای بین المللی خود دستخوش تغییر کند.
در همین رابطه گفتگویی با دکتر «سارا بازوبندی» از محققان موسسه چتم هاوس و استاد اقتصاد سیاسی دانشگاه ریجنتز انگلستان انجام داده که مشروح آن به شرح زیر است:
* شرکت بزرگ نفت آرامکو عربستان با ۲۶۱ میلیارد بشکه دخیره نفتی و ۶۰ هزار کارمند تائید کرده که در نظر دارد بخشی از سهام خود را به فروش برساند. البته بخش کوچکی از سهام یعنی در حد ۵ درصد به عنوان بخشی از بسته اصلاحات اقتصادی به فروش می رسد. تاثیرات این تصمیم چه مواردی می تواند باشد؟
ابتدا مهم است که این نکته را در نظر داشت که این عرضه سهام فقط در بخش پالایشی بوده و شامل بخش های اکتشاف و استخراج نفت نیست. اینطور برداشت می شود که گزینه عربستان برای عرضه سهام آرامکو ایجاد «هولدینگی» بوده که بتواند با آرامکو در مورد شرکت های تابع پائین دستی همکاری کند و بدین ترتیب دیگر نام آرامکو به تنهایی مطرح نباشد.
در نتیجه بدون در نظر گرفتن مسائل مالی فنی عرضه سهام، تصمیمات حوزه تولید نفت خام که بطور مستقیم در قیمت نفت تاثیر دارند همچنان توسط حکومت عربستان اتخاذ می شوند.
از زمان آغاز کاهش بهای نفت در ماه های اخیر استراتژی سعودی ها بر تصاحب بازار بود در حالی که سایر تولیدکنندگان نفت اوپک از لزوم کاهش سقف تولید برای کنترل بهای نفت سخن می گفتند. این استراتژی می تواند در صورت مواجه شدن عربستان با مشکلات مالی تغییر کند.
*برخی معتقدند که این اقدام به دلیل کسری بودجه عربستان انجام می شود؟
کسری بودجه عربستان در سال گذشته نزدیک ۱۰۰ میلیارد دلار بود و حکومت این کشور برای متعادل نگه داشتن خود باید سرمایه های خارجی را جذب کند.
در بازارهای جهانی ارزش ریال عربستان به کمترین حد ممکن در برابر دلار رسیده است که این امر نشان دهنده وضعیت موجود در اقتصاد عربستان است. علاوه بر آن این کشور با برخی چالش ها چه در داخل کشور و چه در سطح منطقه مواجه است.
در نتیجه جای تعجب نیست که دولت عربستان تصمیم گرفته برخی تغییرات اقتصادی را به اجرا بگذارد که این امر شامل خصوصی سازی برخی شرکت های بزرگ می شود و بر همین اساس خصوصی سازی در بخش هایی همچون سلامت، آموزش، و برخی صنایع نظامی انجام خواهند شد. فروش سهام آرامکو نیز به عنوان بخشی از برنامه خصوصی سازی برای کسب پول در برابر کاهش بهای نفت مطرح است.
* آیا تنش های میان ایران و عربستان تاثیری بر قیمت نفت دارد؟
نفت ماده ای است که بسیار سیاسی شده است و استراتژی های عربستان در اوپک و روابط این کشور با کشورهای دیگر بر اساس آن است. این امر همواره با مولفه های سیاسی و اقتصادی همراه شده است. تاکید و اصرار عربستان برای بدست گرفتن بازار نفت و تصاحب بخش های بیشتری از آن ممکن است در نهایت منجر به از دست دادن بازار و افزایش سهم دیگر تولید کنندگان نفت همچون ایران در بازار شود.
