ایران و کشورهای عضو گروه ۱ + ۵ که در سومین دور از مذاکرات خود از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی در ژنو گرد هم آمده بودند، پس از چهار روز گفت‌وگو سرانجام روز یک‌شنبه، سوم آذر، بر سر پرونده هسته‌ای ایران به توافق اولیه رسیدند.
به گزارشافکارنیوز، به دنبال همین توافق در ژنو سوئیس بود که محمدباقر نوبخت، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور ایران، روز سه‌شنبه به خبرگزاری ایسنا گفت که به اعتقاد او با رفع کامل تحریم‌ها «درآمد سالانه ۵۰ میلیارد دلاری» نفت به اقتصاد ایران واریز خواهد شد.
یژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران نیز گفته است که ملاقات‌هایی با شرکت‌های اروپایی و «به طور غیرمستقیم» با شرکت‌های آمریکایی داشته و از آنها دعوت کرده تا به ایران بازگردند.
وی این مطلب را روز سه‌شنبه، پنجم آذر، در گفت‌وگویی با نشریه بریتانیایی فایننشال تایمز بیان کرده و افزود که توافق‌نامه هسته‌ای که در ژنو امضا شده «پیام مثبتی» ارسال کرده تا مذاکرات نفتی نیز آغاز شود.
او در دهه ۱۹۹۰ نیز وزارت نفت ایران را برعهده داشت و در آن زمان، با وجود تحریم‌های آمریکا، موفق به جذب سرمایه‌گذاری شرکت‌هایی چون توتال، رویال داچ شل، اِنی، و استات‌اویل در بخش نفت و گاز ایران شد. گرچه در گزارش روزنامه فایننشال تایمز به نام شرکت‌های نفتی آمریکایی مورد نظر وزیر نفت ایران اشاره‌ای نشده است. اما وی به فایننشال تایمز گفت که همین شرکت‌ها نیز در میان شرکت‌هایی هستند که وی قصد بازگرداندن آنها به ایران را دارد.
این شرکت ها پیش از این سابقه حضور درایران را داشتند که با تشدید تحریم ها مجبور شدند از بازار پرسود نفت ایران چشم پوشی کنند.
شل
رویال داچ شل، که معمولأ بنام شل شناخته می‌شود، شرکت هلندی - بریتانیایی است، که دفاتر مرکزی آن، در شهر لاهه، هلند و لندن، بریتانیا مستقر است. سال‌ها پیش، که مارکوس ساموئل پدر، تجارت اشیای عتیقه را در بریتانیا، آغاز کرد و سپس صادرات و واردات صدف دریایی را به آن افزود، تصور نمی‌کرد که صدف‌های زیر دریا، آرام‌آرام به نفت‌کش‌های غول پیکری تبدیل شوند، که نفت و فرآورده‌های نفتی را جابجا می‌کنند!
برادران ساموئل، اگرچه راه پدر را در پیش گرفتند، اما مارکوس ساموئل پسر، در اواخر عمر خود، شرکت حمل‌ونقل و تجارت شل را تاسیس کرد، که پس از ادغام با شرکت نفت رویال داچ در سال‌های آغازین قرن بیستم، ابرشرکت رویال داچ شل، متولد شد…!
رویال داچ شل، از اولین شرکت‌های نفت و گاز جهان است. این کمپانی، در سال ۲۰۱۱ به‌عنوان دومین شرکت بزرگ جهان، انتخاب شد. این شرکت همچنین، یکی از شش کمپانی بزرگ نفتی جهان است، که با عنوان " سوپرمنیجر "، شناخته می‌شوند.
حوزه فعالیت‌های شرکت رویال داچ شل، کل زنجیرهٔ صنعت نفت و گاز است! از اکتشاف، استخراج، پالایش؛ نفت خام و گاز طبیعی گرفته، تا توزیع و بازاریابی نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی. بخش دیگر عملیات شرکت شل، مربوط به احداثخطوط لوله انتقال و نیز ساخت پالایشگاه‌ها و کارخانجات پتروشیمی است.
شرکت شل دارای عملیات، در بیش از ۹۰ کشور جهان و با در اختیار داشتن ۴۷ پالایشگاه، دارای ظرفیت پالایشی، معادل ۳٫۱ میلیون بشکه در روز است. کمپانی شل، در دهه ۱۹۶۰ میلادی، با تغییر سیاستگذاری خود، به شرکتی بین‌المللی تبدیل شد و افراد محلی را، در راس پست‌های حساس و کلیدی شرکت، قرار داد. شعار شل در این دوران «محلی فکر کنید و محلی عمل کنید» بود.
در دهه ۱۹۶۰ میلادی این شرکت، حضور قوی در خاورمیانه داشت و اکتشافات جدیدی در آزمایشگاه‌های متعدد آن، به بخش عملیاتی صنعت نفت جهان، عرضه شد. در سال ۱۹۷۱ با مشارکت شرکت رویال داچ شل و شرکت ایتالیایی؛ آجیپ، موفق به کشف بزرگترین میدان گازی جهان(گنبد شمالی مشترک با پارس جنوبی ایران) درقطر شد.
شل تا پیش از افزایش تحریم‌های اتحادیه اروپا یکی از مشتریان نفت خام صادراتی ایران بود به طوری‌که این غول اروپایی به طور متوسط روزانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار بشکه طلای سیاه از ایران خریداری می‌کرد. با افزایش فشارهای کاخ سفید و اتحادیه اروپا، شرکت شل به عنوان یکی از بزرگترین شرکت‌های نفتی اروپا از خرید نفت خام ایران انصراف داد اما به دلیل خرید معادل چهار محموله بزرگ نفت خام یا ۸ میلیون بشکه حدود دو میلیارد دلار بدهی نفتی به ایران دارد.
شل برای بازگشت به صنعت نفت ایران مشکل خاضی پیش رو ندارد و با توجه به کیفیت بالای اجرای طرح توسعه میادین نفتی سروش و نوروز و در نهایت پرداخت بدهی نفتی دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلاری به ایران به راحتی می تواند قراردادهای بزرگ نفت و گاز با شرکت ملی نفت ایران امضا کند.
استات اویل
استات اویل، شرکت نفتی استات اویل در سال ۱۹۷۲ و به‌دنبال کشف اولین میادین نفت و گاز نروژ، تاسیس شد. در ابتدا این شرکت کاملا دولتی بود و با هدف فعالیت در حوزه‌های مختلف صنعت نفت و گاز، از جمله: اکتشاف، تولید، حمل‌ونقل، پالایش، بازاریابی و فروش محصولات نفتی کشور نروژ، آغاز بکار کرد.
با شروع فعالیت‌های نفت و گاز نروژ در دهه ۱۹۷۰ میلادی این شرکت به همراه دو شرکت نفتی بزرگ دیگر به نام‌های نورسک هیدرو و ساگا پترولیوم، کار خود را در میادین نفت و گاز این کشور آغاز کردند.
بزرگترین سهامدار کمپانی استات اویل، دولت نروژ است. ۶۷٪ درصد از سهام این شرکت، در مالکیت وزارت نفت و انرژی نروژ می‌باشد. استات اویل با تمرکز بر فعالیت‌های خود در بخش صنعت نفت، هم‌اکنون دارای عملیات در ۳۶ کشور جهان است.
در سال ۲۰۱۰ شرکت استات اویل، در فهرست فورچون جهانی ۵۰۰؛ در رتبه سیزدهماز بزرگترین شرکت‌های نفتی جهان، قرار گرفت. همچنین از نظر میزان سود و درآمد نیز، بعنوان بزرگترین شرکت اروپای شمالی(که به منطقه نوردیک مشهور است) شناخته می‌شود.
شرکت استات اویل هیدروی نروژ پس از تحریم‌ها هم روابط خود را با ایران حفظ کرده است و به واردات گاز مایع و میعانات گازی از ایران به دلیل اجرای طرح توسعه فاز ۶ تا ۸ پارس جنوبی و در قبال قراردادهای بیع متقابل این دو پروژه مشغول است.
این شرکت نروژی تا پیش از تحریم‌ها علاوه بر توسعه سه فاز میدان مشترک گازی پارس جنوبی و در کشف بلوک نفتی اناران و به ویژه میدان مشترک نفتی آذر و طرح اکتشافی بلوک خرم اباد هم عملکرد قابل قبولی داشته است.
با این وجود تائید پرداخت رشوه به مسئولان دولتی برای امضای یک قرارداد نفتی و گازی با ایران هم اکنون تنها نکته سیاه پرونده کاری این شرکت اروپایی در صنعت نفت ایران است.
توتال
شرکت توتال در سال ۱۹۲۴ تحت نام " شرکت نفت فرانسه " تأسیس شد. دولت فرانسه و بخش خصوصی، در راه‌اندازی این شرکت، مشارکت داشتند.
توتال، در طول دهه ۱۹۳۰ میلادی، وارد فعالیت‌های اکتشاف و تولید نفت، در خاورمیانه شد. اولین پالایشگاه توتال، در سال ۱۹۳۳ و در شهر نورماندی فرانسه آغاز به کار کرد.
پس از جنگ جهانی دوم، این شرکت، شروع به گسترش حوزه فعالیت‌های خود، در سطح بین‌المللی و اکتشاف نفت در کشورهای ونزوئلا، کانادا و آفریقا را آغاز کرد.
اکنون توتال برای بازگشت به صنعت نفت ایران مسیر دشواری را پیش روی دارد و بازگشت این غول نفتی فرانسوی با توجه به اظهارات جدید " لوران فابیوس " وزیر خارجه این کشور در مذاکرات ژنو دشوارتر شده است.
همچنین مشارکت توتال فرانسه و شرکت ملی نفت ایران در طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با وجود امضای چندین تفاهم نامه و حتی قرارداد به دلیل افزایش تحریم‌ها و فشارهای دولت پاریس هیچگاه عملیاتی نشد و در نهایت چینی‌ها جایگزین توتال شدند.
در همین حال، پرونده فساد توتال برای امضای قراردادهای نفتی با ایران هنوز در کمیسیون مختلف مجلس و دستگاه‌های نظارتی و بازرسی مختومه نشده است. چند ماه پیش وزارت دادگستری آمریکا اعلام کرد که شرکت توتال برای حل و فصل اتهامات مربوط به پرداخت رشوه به مقام‌های دولت ایران، با پرداخت بیش از ۳۹۸ میلیون دلار جریمه موافقت کرده است. شرکت توتال متهم شده بود که در فاصله سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴ میلادی(۱۳۷۳ تا ۱۳۸۳ شمسی) از طریق واسطه‌هایش، به مقام‌های ایرانی حدود ۶۰ میلیون دلار رشوه پرداخت کرده تا قرارداد توسعه چند میدان نفت و گاز را به دست آورد. گفته می‌شود که ۱۶ میلیون دلار
از این مبلغ در سال ۱۹۹۵ تحت عنوان ارائه خدمات مشاوره و برای ورود مجدد توتال به بازار ایران و همکاری با شرکت ملی نفت ایران در بهره‌برداری از میدان‌های نفتی سیری A و E پرداخت شده است. توتال همچنین متهم است که در سال ۱۹۹۷ برای توسعه بخشی از میدان گازی پارس جنوبی ۴۴ میلیون دلار رشوه پرداخته است. با توجه به اینکه سهام توتال در بازار سهام نیویورک معامله می‌شود، بنابراین این شرکت موظف به رعایت قوانین آمریکاست. شرکت توتال در آمریکا علاوه بر پرداخت جریمه قبول کرده یک ناظر مستقل بر نحوه عملکرد این شرکت نظارت داشته باشد و تدابیری اتخاذ کند که قوانین آمریکایی ضد فساد به
درستی به اجرا در آید. توتال با پرداخت یک جریمه ۲۴۵ میلیون و ۲۰۰ هزار دلاری به دولت آمریکا و یک جریمه ۱۵۳ میلیون دلاری به کمیسیون اوراق بهادار و بورس آمریکا موافقت کرده است.
اِنی
نام اِنی؛ از ابتدای نام موسس شرکت، " انریکو ماتائی " گرفته شده است. کمپانی اِنی، بمنظور تامین انرژی ایتالیا و کمک به توسعه صنعتی این کشور، تاسیس شد. دولت ایتالیا، تاسیس انی را در تاریخ ۱۰ فوریه ۱۹۵۳ اعلام کرده است.
در دهه ۱۹۵۰ میلادی، با وجود برنامه‌های اولیه پس از جنگ جهانی، مدیرعامل و موسس این کمپانی، " انریکو ماتائی "، آنرا به یک شرکت دولتی تبدیل کرد و بنام انته ناسیوناله ایدروکاربوری ثبت کرد، که البته در حال حاضر بنام انی فعالیت می‌کند.
سر انریکو ماتائی، یک سیاستمدار چپ گرای ایتالیایی بود، که با همکاری کشورهای کمونیستی، اقدام به واردات نفت، از اتحاد جماهیر شوروی می کرد.
اِنی، شرکت ایتالیایی، فعال در صنعت نفت و گاز است، که در ۷۹ کشور جهان، دارای
عملیات است.
این شرکت، بزرگترین شرکت صنعتی ایتالیا است، درآمد این شرکت در سال
۲۰۰۸ معادل ۸۷٫۷ €
میلیارد یورو بوده است.
دولت ایتالیا؛ مالک ۳۰٫۳٪ درصد، بانک کاسا دی‌پُستی؛ ۲۶٫۳۷٪ درصد و بی‌ان‌پی پاریبا؛ ۲٫۲۹٪
درصد از سهام شرکت
اِنی هستند. کمپانی انی بهمراه بی‌پی، اکسان‌موبیل، شورون، کونوکو فیلیپس، رویال داچ شل و توتال با توجه به میزان درآمد، بنام " سوپرمیجر "، طبقه‌بندی می‌شوند.
در سال ۲۰۰۷، شرکت اِنی از نظر تولید نفت خام و گاز طبیعی، بعنوان سومین کمپانی بزرگ نفتی، در اروپا شناخته شد. رتبه‌های اول و دوم را بترتیب رویال داچ شل و توتال بدست آوردند.
شرکت اِنی ایتالیا برای بازگشت مجدد به صنعت نفت و گاز ایران مسیر کاملا همواری را پیش روی دارد به طوری که کارنامه کاری این شرکت ایتالیایی برای توسعه فاز اول و دوم میدان نفتی دارخوین کاملا مطلوب و با کمترین اشکالات فنی بوده است.
این شرکت ایتالیایی با وجود تحریم نفتی ایران توسط ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا هم کماکان به خرید نفت خام ایران در قالب بازپرداخت منابع مایل قراردادهای بیع متقابل اقدام می کند و حتی از تحریم طلای سیاه ایران هم توسط اتحادیه اروپا و وزارت خزانه داری آمریکا مستثنی شده است.
