صبح روز یکشنبه هیأت رسمی ایران به ریاست محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی و همراهی وزیر خارجه عازم لبنان شدند و در مراسم تشییع شهید سید حسن نصرالله شرکت کردند.
قالیباف در سفر به لبنان با نواف سلام، نخست‌وزیر جدید این کشور دیدار کرد. این دیدار در شرایطی بود که لبنان با چالش‌های متعدد داخلی و منطقه‌ای روبه‌رو است. این سفر که با تأکید بر همکاری‌های دوجانبه، بازسازی لبنان و حمایت از محور مقاومت همراه بود، می‌تواند از چند زاویه مورد بررسی قرار گیرد.
ایران همواره لبنان را به‌عنوان یکی از شرکای راهبردی خود در منطقه دانسته و با طیف‌های مختلف سیاسی این کشور به‌ویژه جریان مقاومت روابط نزدیکی داشته است. سفر قالیباف به بیروت در حالی انجام شد که دولت جدید لبنان به‌تازگی روی کار آمده و این نشان‌دهنده تمایل تهران برای حفظ و توسعه همکاری‌های خود با دولت این کشور است. تأکید قالیباف بر حمایت از بازسازی لبنان، علاوه بر ابعاد اقتصادی، نشان‌دهنده تمایل ایران به ایفای نقش فعال‌تر در تحولات این کشور و تقویت پیوندهای اقتصادی و سیاسی است.
یکی از نکات کلیدی این سفر، تأکید قالیباف بر آغاز همکاری‌ها برای بازسازی لبنان بود. لبنان در سال‌های اخیر با بحران اقتصادی عمیقی مواجه بوده و تحریم‌های غرب و بی‌ثباتی سیاسی، این بحران را تشدید کرده است. ایران می‌تواند با ارائه کمک‌های مالی، همکاری‌های اقتصادی و پروژه‌های زیرساختی، نقش مهمی در بازسازی این کشور ایفا کند. این در حالی است که رقبای منطقه‌ای ایران به‌ویژه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نیز به دنبال افزایش نفوذ خود در لبنان هستند و احتمال دارد که این رقابت بر معادلات داخلی لبنان تأثیرگذار باشد.
قالیباف در این سفر بار دیگر بر حمایت ایران از محور مقاومت تأکید کرد و رژیم صهیونیستی را به دلیل نقض مکرر آتش‌بس و ادامه تجاوزات به جنوب لبنان مورد انتقاد قرار داد. این موضع‌گیری را می‌توان در راستای سیاست کلی ایران در حمایت از گروه‌های مقاومت از جمله حزب‌الله لبنان دانست. در شرایطی که تنش‌ها در مرزهای لبنان و فلسطین اشغالی همچنان ادامه دارد، سفر قالیباف حامل این پیام بود که ایران همچنان پشتیبان نیروهای مقاومت است و در برابر اقدامات اسرائیل، موضعی قاطع خواهد داشت.
سفر قالیباف و دیدارهای وی با مقامات لبنانی، در کنار اهمیت اقتصادی و راهبردی، از منظر دیپلماتیک نیز قابل بررسی است. ایران در تلاش است تا ضمن حفظ جایگاه خود در لبنان، همکاری‌های خود را با دولت این کشور گسترش دهد. بااین‌حال، چالش‌هایی نیز در این مسیر وجود دارد؛ از جمله فشارهای خارجی، تحریم‌های غرب علیه ایران و لبنان و رقابت‌های منطقه‌ای که می‌تواند بر این همکاری‌ها تأثیر بگذارد.
در دیدار اخیر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران با میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان، حاشیه‌ها بیشتر از متن این دیدار جلب توجه کرده است.
اتمام حجت با عون!
در این نشست، عون به وضوح به مسأله‌ای اشاره کرد که به نظر می‌رسید محور اصلی بحث‌ها باشد؛ «لبنان از جنگ دیگران خسته است.» این اظهارنظر عون در واقع بیانگر رویکرد جدید لبنان نسبت به وضعیت منطقه‌ای و به‌ویژه حضور حزب‌الله در این کشور بود. این پرسش مطرح می‌شود که هدف از این دیدار برای قالیباف چه بوده است و چرا مقام ایرانی به خصوص در این مقطع زمانی به لبنان می‌رود؟
در این دیدار که پس از تحولات سیاسی اخیر لبنان و روی کار آمدن مقامات جدید این کشور صورت گرفت، ایران هدف خود را از بیان مواضع در خصوص تحولات منطقه‌ای و حمایت از حزب‌الله لبنان مشخص کرده است. این دیدار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود، زیرا می‌توانست زمینه‌ساز بازنگری در روابط ایران و لبنان در دوران جدید باشد. علاوه بر این، به دلیل تحولات سیاسی لبنان، جمهوری اسلامی نیاز داشت تا پیام‌های مشخص خود را درباره جبهه مقاومت و حمایت از حزب‌الله به مسئولان جدید لبنان منتقل کند.
در این جلسه، رئیس‌جمهور لبنان تلاش کرد که نگاه خود را به حزب‌الله تغییر داده و از جبهه مقاومت فاصله بگیرد. به نظر می‌رسد که این اظهارنظر نشان‌دهنده تمایل عون به اتخاذ سیاستی متفاوت از سیاست‌های قبلی در قبال حزب‌الله و ایران باشد؛ اما در مقابل، قالیباف که در جایگاه دیپلماتیک و مسئولیتی مهم قرار دارد، به صراحت از حمایت ایران از حزب‌الله لبنان صحبت و تأکید کرد که این جنبش، عامل ثبات و امنیت لبنان است.
رویکرد رئیس‌جمهور لبنان در تلاش برای فاصله‌گذاری از حزب‌الله و جمهوری اسلامی می‌تواند نشان‌دهنده تغییرات جدید در سیاست‌های داخلی لبنان و درگیری‌های داخلی بر سر سیاست‌های خارجی کشور باشد. درحالی‌که عون سعی داشت از جریان مقاومت فاصله بگیرد، ایران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای ثابت‌قدم در حمایت از حزب‌الله ظاهر شد و این امر به وضوح توسط قالیباف مطرح شد.
وی با اشاره به انسجام حزب‌الله و ارتش لبنان در مقابله با دشمن مشترک یعنی اسرائیل، رویکرد ایران را در حمایت از حزب‌الله تأکید کرد. در پایان این دیدار، ایران به‌طور غیرمستقیم با مسئولان جدید لبنان اتمام حجت و بر موضع ثابت خود در حمایت از حزب‌الله و امنیت لبنان تأکید کرد. با توجه به تغییرات سیاسی لبنان و شکاف‌هایی که ممکن است در سیاست‌های این کشور در زمینه حمایت از جبهه مقاومت به وجود آید، دیدار قالیباف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و پیام محکمی از سوی ایران به لبنان و دیگر کشورهای منطقه ارسال کرد.
گفته می‌شود این دیدار در حقیقت یک اتمام حجت از سوی ایران با مسئولان لبنانی است. با توجه به تغییر رویکرد لبنان، ایران به صراحت از حمایت خود از حزب‌الله و جبهه مقاومت سخن گفت و این دیدار به‌نوعی پیامی به دولت لبنان بود که ایران همچنان بر مواضع خود در حمایت از حزب‌الله و در راستای حفظ امنیت لبنان تأکید دارد. این اقدام در راستای تثبیت جایگاه ایران در تحولات منطقه‌ای و تأکید بر روابط استراتژیک با لبنان انجام شد.
نقش قالیباف در تعاملات ایران و لبنان
در پی تحولات منطقه‌ای و روابط راهبردی میان ایران و لبنان، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی می‌تواند نقشی کلیدی در تعمیق همکاری‌های دوجانبه ایفا کند. جایگاه وی در ساختار سیاسی ایران و ارتباط نزدیکش با جریان‌های مختلف منطقه‌ای به‌ویژه گروه‌های مقاومت، به او امکان داده است تا در حوزه‌های دیپلماتیک، اقتصادی و امنیتی نقش مؤثری در مناسبات تهران و بیروت داشته باشد.
قالیباف به‌عنوان رئیس قوه مقننه، می‌تواند از طریق تعاملات بین‌المللی و همکاری‌های پارلمانی، روابط ایران و لبنان را در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی گسترش دهد. ارتباط با مجلس لبنان و تلاش برای تسهیل همکاری‌های دوجانبه، از جمله اقداماتی است که در دستور کار وی قرار دارد.
سفرهای دیپلماتیک، دیدار با مقامات لبنانی و پیگیری توافقات بین‌المجلسی از جمله ابزارهایی هستند که قالیباف می‌تواند برای تقویت روابط استفاده کند. با توجه به ارتباط نزدیک قالیباف با گروه‌های مقاومت از جمله حزب‌الله لبنان، او می‌تواند نقش مهمی در هماهنگی‌های منطقه‌ای ایفا کند. این ارتباطات به تهران امکان می‌دهد که در شرایط حساس، سیاست‌های خود را با هم‌پیمانانش در لبنان هماهنگ کرده و در تحولات منطقه‌ای تأثیرگذار باشد.
قالیباف می‌تواند از ظرفیت‌های دیپلماسی اقتصادی برای تقویت همکاری‌های دوجانبه استفاده کند. بهبود تعاملات تجاری و ایجاد زمینه‌های جدید برای همکاری در حوزه‌های انرژی و زیرساختی، از جمله محورهای احتمالی رایزنی‌های وی خواهد بود.در صورت بروز تنش‌های سیاسی در لبنان یا افزایش فشارهای خارجی، قالیباف می‌تواند به‌عنوان یک مقام ارشد ایرانی در مذاکرات و رایزنی‌های دیپلماتیک، در جهت کاهش تنش‌ها و حفظ ثبات منطقه‌ای ایفای نقش کند.
ارتقای همکاری‌های فرهنگی، رسانه‌ای و علمی میان ایران و لبنان نیز یکی از ابعاد تعاملات دو کشور است که قالیباف می‌تواند در تقویت آن اثرگذار باشد. افزایش تبادلات دانشگاهی، توسعه همکاری‌های رسانه‌ای و فرهنگی و تقویت روابط اجتماعی از جمله اقداماتی است که در این حوزه مورد توجه قرار خواهد گرفت.
رویکرد اشتباه عون!
بسیاری از تحلیلگران معتقدند که رویکرد رئیس‌جمهور لبنان در دیدارش با محمدباقر قالیباف نشان می‌دهد که نگاه او با اشتباه محاسباتی همراه است. او با جملاتی که نشان از فاصله‌گذاری از حزب‌الله و جریان مقاومت دارد، در واقع به دو جهت اشتباه عمل می‌کند.
حزب‌الله به‌عنوان عنصری کلیدی در ساختار دفاعی لبنان در برابر تهدیدات خارجی به‌ویژه اسرائیل، نقش بسزایی دارد. تفکیک میان نیروهای نظامی لبنان و مقاومت حزب‌الله که در دیدار مورد انتقاد قرار گرفته است، می‌تواند انسجام دفاعی کشور را تضعیف کرده و امنیت ملی را به خطر بیندازد. درحالی‌که جمهوری اسلامی ایران و مسئولان منطقه‌ای بر اهمیت انسجام بین ارتش لبنان و حزب‌الله تأکید دارند، عون با ابراز نظریاتی مبنی بر خستگی لبنان از جنگ دیگران و تلاش برای فاصله‌گذاری از جریان مقاومت، پیام متناقضی به جامعه بین‌المللی و درونی لبنان ارسال می‌کند.
این رویکرد می‌تواند حمایت‌های حیاتی از جبهه مقاومت را کاهش داده و لبنان را در معرض چالش‌های جدید امنیتی قرار دهد. در نتیجه، اشتباه عون در تلاش برای ایجاد فاصله از حزب‌الله، نه‌تنها با واقعیت‌های دفاعی و امنیتی لبنان در تضاد است، بلکه موجب تضعیف همبستگی ملی و کاهش اثرگذاری سیاست‌های مقاومت محور در برابر تهدیدات منطقه‌ای می‌شود.
