در بیش تر از ۹۵% مواقع جای هیچ نگرانی برای سیاهی لثه نیست چون این عارضه خطری برای شما ایجاد نخواهد کرد و حتی نیاز به درمان نیز ندارد و اما در موارد نادری با تشخیص دندانپزشک نیاز به اقدام پزشکی است و به کمک روش‌های درمانی راحت و کوتاه به سرعت مشکل سیاهی لثه حل می‌شود، در این مطلب هر آنچه باید درباره علت سیاه شدن لثه ها و روش های درمان پزشکی شامل دارو برای سیاهی لثه و روش خانگی سیاه شدن لثه بدانید عنوان شده است.
سیاه شدن لثه (gingival pigmentation) چیست؟
عارضه سیاه شدن لثه به زمانی اطلاق می‌شود که رنگ بافت لثه از حالت طبیعی خارج شده و به رنگ‌های قرمز تیره، خاکستری تیره یا روشن و … تبدیل شود گاهی اوقات سیاه شدن لثه با عوارض دیگری نیز همراه است که این شرایط نشانه‌ای از وجود مشکل در بافت لثه می‌باشد و باید برای درمان آن اقدام کرد.
لثه سیاه نشانه چیست؟
در بیشتر اوقات سیاه شدن لثه با علائم دیگری همچون بوی بد دهان، لک‌های یا سیاه قهوه‌ای روی لثه، افزایش حسایت بافت لثه و ….. همراه است، در ادامه مهم‌ترین علامت‌های سیاهی لثه مرور شده است البته فراموش نکنید که قرار نیست همیشه سیاه شدن لثه با تمامی این علائم همراه باشد و ممکن است شما با این عارضه مواجه شوید اما علامت دیگری در بافت لثه مشاهده نکنید.
۱۵ علامت رایج سیاهی لثه
- بوی بد دهان
- نمایان شدن لکه‌های تیره
- خال‌های سیاه روی لثه
- خاکستری شدن بافت لثه
- افتادن دندان‌ها
- ایجاد جرم روی دندان
- افزایش حساسیت لثه
- رنگ قرمز تیره لثه
- ورم بافت لثه
- خونریزی لثه
- طعم بد دهان
- التهاب بافت لثه
- لق شدن دندان‌ها
- جدا شدن بافت لثه از دندان
- ایجاد هاله سیاه در اتصال لثه و دندان
مهم‌ترین علت سیاه شدن لثه
تیرگی لثه ها تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله سبک زندگی غلط، مصرف داروهای‌خاص، مبتلا بودن به برخی بیماری‌ها، ژنتیک و ….. ایجاد می‌شود، در ادامه به صورت کامل سیاه شدن لثه نشانه چیست را باهم بررسی خواهیم کرد.
آدیسون (Addison diseases)
منظور از آدیسون، یک نوع بیماری مربوط به غدد فوق کلیوی یا همان غدد آدرنال می‌باشد که مسئولیت ترشح هورمون‌های مختلفی مثل اپی‌نفرین، نوراپی‌نفرین، آلدوسترون، کورتیزول و … را دارند، در صورت درگیر شدن بیمار با آدیسون عملکرد غدد فوق کلیوی دچار اختلال شده و احتمال ایجاد عارضه لک‌های سیاه روی لثه (هایپرپیگمانتاسیون) وجود خواهد داشت.
علائم بیماری آدیسون
- احساس کسلی مداوم
- خواب زیاد
- نیاز بیشتر به مایعات
- احساس گرمای مداوم
- کاهش وزن ناگهانی
- ضعف شدید عضلات
- کاهش اشتها
پوتز جگرز (Peutz–Jeghers syndrome)
پوتز جگرز یک سندروم ژنتیکی است که موجب ایجاد لک‌های سیاه روی اندام‌های مختلف بدن مثل دهان و لثه می‌شود، اصولا این سندروم در کودکی ایجاد شده و با گذشت و زمان و رسیدن به بزرگسالی از بین می‌رود در صورت مشکوک بودن بیمار به سندروم پونز جگرز پزش از آزمایش ژنتیک استفاده می‌کند.
علائم پوتز جگرز
- لک‌های آبی تیره
- لک‌های قهوه‌ای تیره
- تغییر رنگ داخل دهان
- ایجاد لک‌های رنگی روی دست و پا
- خونریزی
- انسداد روده
بارداری
در دوران بارداری تجمع باکتری‌ها روی دندان‌ها و بافت لثه افزایش پیدا می‌کند و همین موضوع به مرور زمان موجب التهاب لثه و تیرگی آن خواهد، با رعایت نکات ساده بهداشت دهان و دندان به راحتی می‌توان از عارضه سیاهی لثه در بارداری جلوگیری کرد.
روش‌های پیشگیری از سیاهی لثه در باردای
- چکاپ منظم دندان‌ها توسط دندان پزشک
- مسواک زدن مرتب
- استفاده از دهانشویه‌های مناسب
- نخ دندان کشیدن ملایم بین دندان‌ها
- جرم‌گیری مرتب با مشورت دندانپزشک
هماتوم ناشی از دندان درآوردن (Hematoma)
بسیاری از مادران پس از مشاهده لکه‌های سیاه رنگ روی لثه نوزادشان نگران شده و تصور می‌کنند این عارضه علامت بیماری خاصی است اما اصلا این‌طور نیست و سیاه شدن لثه نوزاد علامت رشد دندان‌های شیری او می‌باشد، پس از رشد کامل دندان‌ها و خروج‌شان از لثه، بافت لثه دوباره به رنگ طبیعی خود باز می‌گردد.
ژنژیویت زخمی نکروزان
در صورت عدم درمان عفونت لثه عارضه ژنژیویت زخمی نکروزان ایجاد خواهد شد که مهم‌ترین علامت آن سیاه شدن لثه‌ها است، در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، استرس مزمن، رژیم غذایی غلط و خواب ناکافی ریسک ابتلا به ژنژیویت زخمی نکروزان افزایش پیدا می‌کند.
مهم‌ترین علامت‌های ژنژیویت زخمی نکروزان
- رنگ قرمز یا بنفش لثه
- افزایش حساسیت لثه
- احساس درد
- خونریزی بعد از مسواک
- درد و خونریزی زمان نخ دندان کشیدن
- بوی بد دهان
- الهاب و تورم لثه
- تحلیل لثه
- نرم شدن بافت لثه
لک سیاه
لک سیاه، یکی از بی‌خطرترین دلایل سیاه شدن لثه به شمار می‌رود که اصولا هیچ علت عفونی، بیماری خاص و …. پشت آن نیست و حدود ۱ الی ۸ میلیمتر قطر دارد، در صورتی که لک سیاه روی لثه به مرور زمان بزرگ‌تر شود و عوارض دیگری مثل درد، عفونت، تورم، ایجاد حساسیت و … را به همراه داشته باشد از نمونه برداری برای بررسی لک سیاه استفاده می‌شود.
آسیب بیرونی
بافت لثه نیز مثل سایر اندام‌های بدن در معرض ضربه و حادثه است و ممکن است در شرایط مختلفی دچار آسیب و خونریزی شود و در پی خونرزی داخل لثه کبودی و لکه‌های سیاه ایجاد شوند.
رایج‌ترین دلایل آسیب‌های بیرونی لثه
- زمین خوردن
- اصابت فک با دیوار
- استفاده از مسواک با فرچه سفت
- مسواک زدن غلط
- نخ دندان کشیدن محکم
- تصادف با موتور یا ماشین
- ضربه خوردن فک در ورزش و ….
کیست خون آبه
گاهی اوقات مایع موجود کیست مایع داخل لثه‌ها به دلیل ضربه خوردن، زمین خوردن و … می‌ترکد و خون به آن رخنه می‌کند و این اتفاق موجب ایجاد خون آبه و سیاه شدن رنگ لثه‌ها می‌شود، این مسئله خیلی جدی نیست و با یک جراحی سرپایی توسط دندانپزشک کاملا برطرف می‌شود.
پرکردن دندان
آمالگام یکی از مهم‌ترین مواد فلزی است که دندانپزشک زمان پر کردن دندان‌ها از آن استفاده می‌کند ممکن است زمان پرکردن دندان مقداری از فلز آمالگام به لثه نیز رسوخ کند و موجب سیاهی آن شود، در این شرایط نیز جای هیچ نگرانی نیست چون آمالگام ضرری ندارد و اما اگر این اتفاق برای شما خوشایند نیست می‌توانید از دندانپزشک درخواست کنید از مانع لاستیکی برای جدا سازی لثه و دندان‌ها زمان پرکردن دندان استفاده کند.
خال گوشتی آبی رنگ
خال‌های گوشتی آبی رنگ نیز مثل لک سیاه دلیل پزشکی مشخصی ندارند و بی‌خطر هستند اما در صورتی که اندازه خال گوشتی آبی رنگ بیشتر از حد طبیعی شود و با عوارض و مشکلات دیگر لثه و دندان همراه باشد ممکن است پزشک از نمونه برداری برای تشخیص سرطان استفاده کند.
آکانتوما دهانی
منظور از آکانتوما دهانی یک نوع تومور سیاه رنگ بی‌خطر است که ممکن است در بخش‌های مختلف دهان مثل زبان، لثه، داخل لب، سقف دهان و … ایجاد شود، تشخیص سیاهی لثه به علت آکانومتا دهانی تنها با معاینه و بررسی دقیق دندانپزشک امکان پذیر است اما در کل آکانتوما دهانی بدون عوارض است و اصولا نیاز به درمان ندارد.
سرطان دهان
سرطان دهان ، یکی از خطرناک‌ترین دلایل ایجاد سیاهی لثه می‌باشد، اگر تیرگی لثه‌های با علائمی مثل زخم دهان و باقت لثه، خونریزی لثه، حساسیت بالای دندان‌ها، احساس درد شدید، ایجاد تغییر در تن صدا، تورم و التهاب دهان و لثه و …. همراه باشد ممکن است که علت سیاهی لثه سرطان دهان باشد، البته این مشکل را نیز می‌توان به کمک جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی به راحتی برطرف کرد.
مهم‌ترین علامت‌های سرطان دهان
- زخم لب
- زخم لب
- لکه سفید داخل دهان
- لق شدن دندان ها
- توده در دهان
- درد فک
- درد گوش
- احساس درد زمان بلع
ملانین
ملانین یک ماده مفید برای ایجاد تیرگی در بخش‌های مختلف بدن مثل رنگ مو، چشم‌ها، پوست و …. است هر چه قدر که میزان ملانین تولید شده در بدن بیشتر باشد رنگ اندام‌ها تیره تر خواهند بود و لثه‌ها نیز از این قائده مستثنی نیستند البته اگر رنگ لثه در یک بازه زمانی کوتاه ناگهان تیره شود احتمالا دلیل سیاهی لثه ربطی به ملانین ندارد و باید برای تشخیص علت مشکل از دندانپزشک کمک گرفت.
استعمال دخانیات
در صورت استعمال مداوم دخانیات، نیکوتین موجود در سیگاری و قلیون روی عملکرد متعادل سلول‌های ملانویسیت اثر منفی گذاشته و موجب بیش‌فعالی این سلول‌ها در فرایند تولید ملانین می‌شوند و در نتیجه ملانین بیشتر از حد نیاز در بدن دلیل سیاه شدن لثه، داخل گونه‌ها و لب پایین می‌شود.
دارو درمانی
گاهی اوقات سیاهی لثه از عوارض جانبی بعضی داروها مثل ماینو ساکلین (Minocycline) است که برای درمان آکنه تجویز می‌شود در این شرایط جای هیچ نگرانی نیست و می‌توان با مشورت دندانپزشک و پزشک متخصصی که داروی دارای عارضه سیاهی لثه را تجویز کرده است اقدام به تغییر دارو و درمان تیرگی لثه کرد.
قبل از پرداختن به روش های درمان سیاه شدن لثه به مقاله کورتاژلثه یکی دیگر از بیماری های رایجلثه توجه کنید
روش‌های درمان سیاه شدن لثه
همانطور که پیش‌تر گفتیم سیاهی لثه در اکثر مواقع دلیل مهمی ندارد و نیازی به درمان آن نیست اما اگر لکه‌های سیاه رنگ روی لثه تاثیر منفی بر زیبایی لبخند شما گذاشته اند یا دندانپزشک تشخیص داده که بهتر است رفع تیرگی لثه انجام شود می‌توان از روش‌هایی که در ادامه گفت برای برگرداندن دوباره رنگ طبیعی و درمان لثه سیاه استفاده کرد.
اسکالپل
در روش درمانی اسکالپل برای رفع سیاهی لثه بافت سیاه رنگ لثه با جراحی برداشته می‌شود، اسکالپل یک روش درمانی سریع و راحت برای سیاهی لثه است اما ممکن است بعد از انجام این جراحی دوباره عارضه تیرگی لثه ایجاد شود
کرایو سرجری
کرایو سرجری یا سرما درمانی یکی از روش‌های نوین درمانی پزشکی است که دندانپزشکان نیز از آن استفاده می‌کنند در این روش درمان از سرمای شدید برای انجماد بافت لثه استفاده می‌شود.
دپیگمانتاسیون
دپیگمانتاسیون یک روش درمانی همیشگی برای از بین بردن سیاهی لثه است، در این متد درمانی از لیزر مخصوص دندانپزشکی برای از ناودی کامل سلول‌های تولید کننده ملانین در لثه استفاده می‌شود.
پیوند لثه
در روش درمان پیوند لثه دیگر سیاهی لثه از بین برده نمی‌شود بلکه جراح دندانپزشک قسمتی از بافت سقف دهان را برداشته و به کمک آن روی سیاهی لثه را می‌پوشاند.
بلیچینگ
بلیچینگ یکی از روش‌های درمان تیرگی لثه است که کم‌تر توسط دندانپزشکان پیشنهاد داده می‌شود در این روش بافت لثه رنگ روشن تری پیدا می‌کند و تیرگی آن کاملا از بین می‌رود البته بلیچینگ حتما باید با تشخیص و توسط متخصص دندانپزشک حرفه‌ای انجام شود چون انجام آن از حساسیت بالایی برخوردار است و در صورت عدم تخصص دندانپزشک احتمال آسیب لثه وجود دارد.
دارو برای سیاهی لثه
در زمان هایی که علت سیاه شدن لثه عفونت و رشد باکتری‌ها ایجاد شده باشد از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌شود، با مصرف یک دوره منظم آنتی بیوتیک‌ها باکتری‌ها و عفونت لثه از بین رفته و تیرگی لثه نیز درمان می‌شود.
درمان‌های خانگی سیاه شدن لثه
افزون بر روش‌های علمی درمان سیاهی لثه که در قسمت بالا مرور شد تعدادی روش درمان سیاهی لثه در خانه وجود دارد اما فراموش نکنید که خود درمانی برای مشکلات دهان و دندان به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و ممکن است با انجام خوددرمانی شرایط شما بدتر شود، برای انجام هر نوع اقدامی حتما با دندانپزشک تان مشورت کنید.
۱۲ درمان سیاهی لثه در خانه
- دهانشویه با ترکیب آب و نمک
- قرار دادن فلفل روی لثه‌ها
- ماساژ لثه ها با آب و جوش شیرین
- قرار دادن برگ‌های مریم گلی روی دندان و لثه
- نوشیدن چای سیاه
- ماساژ لثه‌ها با روغن اکالیپتوس
- ماساژ لثه با میخک
- قرقره روغن کنجد گرم
- ماساژ لثه ها با لیمو ترش
- قرار دادن ژل آلوئه ورا روی لثه
- ترک سیگار در صورت سیاهی لثه به علت سیگار
- قرار دادن ترکیبب زنجبیل و گلاب روی لثه
چگونه از سیاه شدن لثه‌ها پیشگیری کنیم؟
قطعا سیاهی لثه‌ها علاوه بر عوارض احتمالی دردسرسازی که ایجاد خواهند کرد تاثیرات منفی گسترده‌ای بر زیبایی و اعتماد به نفس خواهند گذاشت، اما می‌توان تنها با انجام اقدامات ساده و ایجاد تغییراتی کوچک در سبک زندگی به راحتی ریسک ابتلا شدن به تیرگی لثه‌ها را تا بیشتر از ۹۰% کاهش داد.
۱۰ روش پیشگیری از سیاه شدن لثه
- استفاده منظم از نخ دندان
- مسواک زدن بعد از اتمام هر وعده غذایی
- توجه به شیوه درست مسواک زدن
- مراجعه مرتب به دندانپزشک برای چکاپ
- ترک دخانیات مثل سیگار، قلیون و ….
- عدم استفاده از نوشیدنی‌های الکلی
- توجه مستمر به نظافت کامل دهان و دندان
- تعویض مسواک هر ۳ ماه یک‌بار
- شستشوی مرتب دهان با دهانشویه درمانی
- استفاده از خمیر دندان فلورایددار
سخن پایانی
سیاه شدن لثه یکی از مشکلات رایج دندانپزشکی محسوب می‌شود که به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود، اصولا مشاهده لک‌های سیاه روی لثه جای نگرانی ندارد اما گاهی اوقات به دلیل غیر طبیعی بودن سیاهی لثه با تشخیص دندانپزشک اقدامات درمانی جهت از بین بردن سیاهی لثه انجام می‌شود و البته می‌توانید با انجام اقدامات پیشگیری ساده که در این مقاله مرور شد به سادگی از سیاه شدن لثه و درگیر شدن با دردرسرهای درمان تیرگی لثه جلوگیری کنید.
