دکتر علی نقره کار فوق تخصص درد درباره سوزش کف پا در شب نوشت: سندرم داغ شدن کف پاها که به آن سندرم گریسون گوپالان نیز گفته می‌شود یک مجموعه سندرم است که در آن پاها به طور ناراحت کننده ای گرم و دردناک می‌شوند به طوریکه درد آن ممکن است در خواب شما اختلال ایجاد کند.
بسیاری از افراد از داغ شدن و افزایش دمای پاها در هنگام شب رنج می برند، به گونه ای که این مشکل خواب راحت را از آنان می گیرد و باعث می شود، دچار بی خوابی شوند، هر چند این حالت به هنگام روز نیز ممکن است رخ دهد، شب ها شدت بیشتری پیدا می کند.
گرما و درد ممکن است به کف پاها محدود شوند؛ اما ممکن است درد در روی پا، مچ پا و حتی در قسمت ساق پا نیز احساس شود. اگر احساس سوزش یا گزگز ادامه یافت یا به مرور زمان تشدید شد و با انجام اقدامات درمانی خانگی بهبود نیافت باید برای تعیین علت به پزشک مراجعه کنید.
سوزش پاها ممکن است یک علامت هشداردهنده از ابتلا به بیماری‌های خطرناکی مانند دیابت ملیتوس، آسیب‌دیدگی عصب‌های محیطی یا سوءتغذیه باشد.
علت سوزش کف پا در شب
احساس سوزش کف پا می‌تواند به دلیل طیف وسیعی از شرایط ایجاد شود. به همین دلیل بسیار مهم است که علت آن مشخص شود تا بتوانید درمان مناسبی را دریافت کنید. در ادامه دلایل احتمالی سوزش کف پا در شب را شرح خواهیم داد:
1. نوروپاتی دیابتی
اگر شما دچار دیابت بوده و به درمان و کنترل آن توجهی نکرده باشید ممکن است علائمی مانند سوزش کف پا در هنگام شب را بیشتر تجربه کنید؛ زیرا دیابت کنترل نشده می‌تواند به عروق و اعصاب شما آسیب برساند. در واقع قند خون بالا باعث کاهش انتقال سیگنال از اعصاب به نقاط مورد نظر می‌شود که این شرایط می‌تواند بر حساسیت قسمت‌های مختلف بدن ازجمله پا تأثیر بگذارد. سایر علائم نوروپاتی دیابتی محیطی عبارتند از:
احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در پاها و دست‌ها
احساس فشردگی در پاها مانند پوشیدن جوراب تنگ
دردهای شدید و حالت چاقو خوردن
احساس سنگینی یا ضعف در بازوها یا پاها و کف پا
تعرق بیش از حد طبیعی
معمولاً برای درمان این بیماری کنترل دیابت تحت نظر متخصص بسیار مهم است و پزشک می‌تواند به بیمار آموزش دهند که پای خود را کنترل کند و در صورت وجود سوزش کف پا باید میزان حس و حرکت پا بررسی شده و در صورت نیاز اقدامات درمانی انجام شود.
2. کم کاری تیروئید
کم‌کاری غده تیروئید باعث به هم ریختگی هورمون‌ها در بدن شما می‌شود و تعادل آنها را از بین می‌برد. این شرایط می‌تواند باعث تورم در بدن و ایجاد فشار بر برخی اعصاب شود. از شایع ترین علائم کم‌کاری تیروئید علاوه بر سوزش پا، خستگی و خشکی پوست و افزایش بی‌دلیل وزن است.
3. بیماری‌های کلیوی
وقتی کلیه‌ها به خوبی وظیفه خود را انجام ندهند، سموم در خون شما تجمع پیدا می‌کنند. این شرایط می‌تواند منجر به تورم و خارش یا سوزش کف پا شود.
4. دیسکوپاتی کمری
دیسکوپاتی کمری اختلالات عصبی است که به دلیل ایجاد آسیب وارد شده در ستون فقرات به دیسک‌های مختلف ممکن است ایجاد شود. در واقع طناب نخاعی که از داخل ستون فقرات عبور می‌کند، باعث مجاورت عصب‌های مختلف از کنار دیسک‌ها می‌شود. به همین دلیل در صورت آسیب به دیسک‌ها ممکن است این عصب‌ها فشرده و تحریک شوند و سوزش کف پا نیز می‌تواند یکی از عوارض طولانی مدت این شرایط باشد.
5. نوروپاتی حسی فیبر کوچک (SFSN)
SFSN یک نوروپاتی بسیار دردناک است که اغلب منجر به سوزش کف پا یا خود پا همراه با درد می‌شود. علائم دیگر آن نیز شامل از دست دادن حس در پاها است. یکی از مواردی که می‌تواند باعث ایجاد این شرایط شود، دیابت کنترل نشده است. سایر دلایل هنوز به‌طور کامل مشخص نشده‌اند.
6. سندرم درد منطقه‌ای پیچیده (CRPS)
سندرم درد منطقه ای پیچیده یا CRPS معمولاً در یک اندام رخ می‌دهد و بیشتر به دلیل آسیب‌هایی مانند آسیب‌های ناشی از جراحی ایجاد می‌شود. این بیماری شامل آسیب عصبی است که می‌تواند بر پیام‌رسانی از مغز و ستون فقرات تأثیر بگذارد.
7. اریترومالالژی
اریترومالژیا یک بیماری تقریباً نادر است که می‌تواند باعث بروز علائمی مانند قرمزی، داغی و درد در پاها و سوزش کف پا شود. شدت این بیماری در افراد مختلف متفاوت می باشد.
8. کمبودهای تغذیه‌ای
امروزه به دلیل عادت‌های بسیار اشتباه غذایی و مصرف زیاد غذاهای فراوری شده امکان کمبود تغذیه‌ای در جوانان افزایش یافته است که می‌تواند حتی باعث بروز آسیب های عصبی شده و علائمی مانند سوزش کف پا را ایجاد می کند.
9. وجود بیماری‌های عفونی
سوزش کف پا می‌تواند نشان‌دهنده وجود یکی از بیماری‌های عفونی زیر باشد:
بیماری لایم
سفلیس
زونا
اچ آی وی
10. پای ورزشکار
پای ورزشکار یک عفونت قارچی قابل سرایت است و همان‌طورکه از نامش مشخص است، اغلب در ورزشکاران دیده می‌شود. یکی از شایع‌ترین علائم پای ورزشکاران احساس سوزن‌سوزن شدن، خارش بین انگشتان پا و سوزش کف پا است.
11. بیماری عروق محیطی (PAD)
PAD به معنی تنگ شدن رگ‌هایی است که خون را به پاها می‌رسانند. علائم این بیماری می‌تواند شبیه علائم نوروپاتی محیطی باشد و سوزش کف پاها یکی از مشخص‌ترین علامت‌های آن است. این علائم اغلب با پیاده‌روی یا ورزش بیشتر می‌شوند.
12. سندرم تونل تارسال
سندرم تونل تارسال زمانی اتفاق می‌افتد که عصبی که از مچ پا به‌پا کشیده می‌شود به دلیل تورم یا آسیب تحت فشار قرار بگیرد. این حالت می‌تواند منجر به درد و سوزش در کف پا شود که گاهی با درد همراه است و درد ممکن است تا ساق پا نیز گسترش یابد.
سایر موارد علت سوزش کف پا در شب عبارتند از:
کفشی که خیلی تنگ باشد یا اندازه آن مناسب نباشد. کفش‌ها و جوراب‌های تنگی ممکن است پاهای حساس را تحریک کرده یا بر برخی قسمت‌های پا فشار وارد کنند.
استرس و فشار ناشی از ورزش کردن و آسیب‌دیدگی‌های فیزیکی
آلرژی‌ها. مواد مورد استفاده در تولید کفش‌ها یا جوراب‌ها ممکن است باعث بروز علائم شوند.
درماتیت تماسی. رنگ‌ها یا مواد شیمایی مورد استفاده ممکن است باعث تحریک پوست شوند.
علل دیگر شامل بیماری مزمن کوهی، سندرم گیتلمان، لایش هانیازیس، ام اس، اختلالات فیزیولوژیکی (روان تنی)، علل ارثی و علل ناشناخته (ایدیوپاتیک)
علائم سندروم گریرسون گوپالان
احساس گرما یا سوزش که اغلب در شب بدتر می شود.
بی حسی در پا
درد شدید یا کوبنده
احساس سنگینی در پاها
درد مبهم در پا
قرمزی یا گرمی بیش از حد پوست
سوزن سوزن شدن یا احساس سوزن سوزن شدن
تشخیص سندروم گریرسون گوپالان
از آنجا که هیچ تستی برای تعیین شدت درد یا سوزش در پاها وجود ندارد، پزشک سعی می کند که بیماری‌های زمینه‌ای که باعث بروز علائم می‌شوند را تشخیص دهد.
معاینه فیزیکی: پزشک، سابقه پزشکی شما شامل هر گونه علائم فیزیکی و داروهایی که مصرف می‌کنید را بررسی می‌کند. وی رفلکس‌های شما را بررسی کرده و علائم ابتلا به عفونت، آسیب دیدگی یا مشکلات دیگر را نیز مورد بررسی قرار می دهد.
آزمایش‌های خون: آزمایش‌های خون به منظور اندازه‌گیری سطح قند خون یا بررسی کمبودهای تغذیه‌ای یا اختلالات غدد درون‌ریز انجام می‌شوند.شمارش کامل سلول‌های خون نیز معمولاً انجام می‌شود.آزمایش‌های دیگر نیز شامل اندازه‌گیری الکترولیت‌های سرم و ادرار (منیزیوم، سدیم، پتاسیم، ویتامین ب و کلرید) ممکن است انجام شوند.
تست‌های عملکرد عصب: آزمایش‌های الکتریکی تشخیص نیز ممکن است در مواردی که احتمال آسیب‌دیدگی عصب وجود داشته باشد انجام شوند.
الکترومیوگرافی: در این آزمایش، فعالیت‌های الکتریکی عضلات برای بررسی نحوه واکنش آنها نسبت به تحریک عصب اندازه‌گیری می‌شود. یک سوزن بسیار نازک از طریق پوست وارد عضله می‌شود تا فعالیت آن را در هنگامی که منقبض و شل می‌شود اندازه‌گیری کند.
تست سرعت هدایت عصبی: این آزمایش به منظور بررسی سرعت حرکت پالس‌های الکتریکی در طول عصب انجام می‌شود. این تست برای تشخیص تمایز بین اختلالات واقعی عصب و بیماریهایی که به عضلات را به دلیل آسیب‌دیدگی عصب درگیر کرده‌اند انجام می‌شود. الکترودهای تخت روی پوست و در طول مسیر عصب قرار داده شده و از جریان الکتریکی ضعیف استفاده می‌شود.
درمان سندرم داغی و سوزش کف پا یا سندروم گریرسون گوپالان
درمان این سندرم به علل و عارضه‌هایی که باعث آن شده‌اند بستگی دارد.
درمان‌های خانگی
برای این نوع درد حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. در عین حال، روش‌هایی هست که با انجام آنها در خانه می‌توانید علائم را موقتاً تسکین بدهید:
به مدت چند دقیقه پاهایتان را در آب سرد یا آب یخ قرار بدهید. البته این مورد برای مبتلایان به اریتروملاژیا توصیه نمی‌شود.
پاهایتان را در محلول نمک اپسوم یا آب سیب فیلتر نشده قرار بدهید. اگر مبتلا به دیابت هستید، قبلاً از استفاده از این روش با پزشکتان مشورت کنید.
یک مکمل زردچوبه مصرف کنید.
از یک کرم موضعی حاوی لیدوکائین یا کپسایسین استفاده کنید.
برای کمک به بهبود جریان و گردش خون، پایتان را ماساژ بدهید.
داروهای تجویزی
انسولین یا داروهای خوراکی دیابت می توانند سطح گلوکز خون بیماران دیابتی را کاهش بدهد.
برای افرادی که دچار کمبود ویتامین ها هستند مکمل های تغذیه‌ای تجویز می‌شود.
داروهای ضددرد. برای تسکین درد داروهای خوراکی یا موضعی مخدر یا غیرمخدر تجویز می‌شود.
کرم‌های موضعی، لوسیون‌ها، اسپری‌ها و یا پچ های پوستی حاوی لیدوکائین می‌توانند ناراحتی را تسکین بدهند.
داروهای ضدافسردگی
داروهای ضدتشنج
داروهای ضدقارچ
فیزیوتراپی و ورزش
علت زمینه‌ای نوروپاتی محیطی هرچه که باشد، فیزیوتراپی می‌تواند به قدرت، قابلیت حرکت و عملکرد بدن کمک کند. فیزیوتراپی برای بیماران دچار نوروپاتی دیابتی هم می‌تواند مفید باشد.
تغییر رژیم غذایی
وارد شدن قند اضافه به جریان خون شما، چه به خاطر دیابت باشد و چه به خاطر خوردن زیاد غذاهای شیرین، به سیستم عصبی آسیب می زند، برای همین توصیه می شود مصرف کربوهیدرات‌های ساده را محدود کنید. انجام این تغییر در رژیم غذایی قطعاً باعث خواهد شد کمتر در کف پاهایتان احساس داغی کنید.
پدهای کف پا و کفی‌های کفش (وسایل ارتز)
کفش‌های مناسب با کفی‌های ارتز (طبی) سفارشی می‌توانند انواعی از عارضه‌هایی که باعث داغی کف پا می‌شوند را درمان کنند. همچنین استفاده از کفش‌های مخصوص و بریس می‌تواند داغی آزار دهنده کف پا را کاهش بدهد. ارتزها را می‌توان طوری طراحی کرد که فشار وارده بر زخم‌ها را کاهش داده و از بروز دوباره داغی کف پا جلوگیری کنند. وسایل ارتز همچنین می‌توانند به رفع احساس سوزش ناشی از اصطکاک پا با کفش‌ها کمک کنند. برای رفع احساس داغی یا مورمور شدن کف پاها که به دلیل عارضه‌هایی مثل کم کاری تیروئید یا دیابت بروز می‌کنند، حتماً باید بیمار با اقداماتی مثل تهیه کفش‌های بهتر، پدهای کف پا و مصرف داروهای تجویزی، علائم خود را تحت کنترل درآورد.
جراحی
اگر مشکل با دارو و درمان های محافظه کارانه رفع نشود ممکن است بیمار به جراحی ارتوپدیک نیاز پیدا کند.
پیشگیری از سندروم گریرسون گوپالان
هیچ راهی برای جلوگیری کامل از بروز داغی کف پا وجود ندارد، با این حال رعایت نکات زیر می‌تواند به رفع برخی از مشکلات مربوط به آن کمک کند.
کفش‌هایی را انتخاب کنید که علاوه برای داشتن اندازه مناسب، گردش هوا به خوبی در آنها صورت بگیرد.
برای پیشگیری از ابتلا به بیماری پای ورزشکاران جوراب‌های خشک و تمیز بپوشید.
روزانه پاهایتان را از لحاظ هرگونه نشانه عفونت یا آسیب‌دیدگی بررسی کنید.
اگر مبتلا به دیابت هستید، کنترل قند خونتان مؤثرترین راه برای جلوگیری یا درمان نوروپاتی ناشی از این بیماری است.
