انسولین هورمونی است که توسط سلول‌های بتا در لوزالمعده یا پانکراس ترشح می‌شود. این ماده نقش اساسی در سوخت‌وساز (متابولیسم) کربوهیدرات/tags/کربوهیدرات و چربی و پروتئین‌ها دارد، همچنین در ساخت و حفظ توده عضلانی بدن نقش مهمی دارد. برای جذب قند (گلوکز) غذاها در سلول‌های کبد، چربی و عضلات بدن، انسولین قند را به انرژی تبدیل می کند. همچنین، انسولین با کمک گلوکز در بافت کبد و عضلات به گلیکوژن تبدیل می‌شود و در این بافت‌ها ذخیره می‌شود یا از طریق فرایند لیپوژنز به تری‌گلیسیرید (چربی) تبدیل می‌شود و در بافت چربی ذخیره می‌شود.
تاریخچه باورنکردنی انسولین
در سال ۱۹۲۰، دکتر بانتینگ ایده استخراج ترشحات جزایر لانگرهانس را داشت و این موضوع موجب شروع مسیر پر پیچ و خم کشف انسولین شد. پس از دو سال تحقیق و پژوهش، بانتینگ و همکارانش موفق شدند عصاره های جزایر لانگرهانس را استخراج و خالص‌سازی عصاره جزایر لانگرهانس شدند. اولین آزمایش روی انسان با خوراکی کردن عصاره پانکراس صورت گرفت؛ اما کارآمدی نداشت. سپس بانتینگ برای اولین بار، عصاره پانکراس را به پسر ۱۴ ساله به نام لئونارد تامپسون تزریق کرد. این تزریق نتیجه مطلوبی نداشت؛ اما پس از دو هفته، با استخراج عصاره ای خالص تر، حالت لئونارد بهبود یافت و این مورد به عنوان نقطه عطفی در تحقیقات انسولین شناخته شد. در همان زمان، تزریق انسولین به یک پزشک جوان تازه دیابتی نیز جان او را نجات داد و از آن زمان تا به امروز، انسولین به صورت تزریقی استفاده می‌شود.
با توجه به دستورالعمل سازمان‌های بیمه‌گر پایه، تهیه انسولین قلمی تحت پوشش بیمه ممکن است بدون افزایش قیمت انجام شود. برای دریافت انسولین با پوشش بیمه، لازم است پرونده شخص مبتلا به دیابت در شعبه بیمه مربوطه ثبت شود و درخواست پزشک برای تجویز انسولین به همراه نسخه پزشکی ارائه شود. همچنین، در برخی کشورها، انسولین بدون نسخه پزشک می‌تواند از طریق داروخانه‌ها تهیه شود؛ اما هزینه آن ممکن است به عهده خود بیمار باشد.
انواع انسولین‌ها شامل انسولین‌های مختلفی با نرخ جذب و زمان اثر متفاوت وجود دارد. برخی از انواع انسولین ها و انسولین‌های طولانی عمل می‌شوند. هر کدام از انواع انسولین‌ها و نحوه استفاده از آن‌ها بستگی به نیازهای خاص هر فرد و توصیه‌های پزشک دارد.
معمولاً انسولین به صورت تزریق زیرپوستی تجویز می‌شود و مکان تزریق ممکن است بسته به توصیه پزشک متغیر باشد. برخی از مناطق معمول برای تزریق انسولین شامل ناحیه شکم، بازو، ران و باسن است. تغییر مکان تزریق در هر بار تزریق می‌تواند به جلوگیری از تشکیل زخم‌های تکراری و مشکلات دیگر کمک کند.
سیر تکاملی انسولین
انسولین از ابتدا تا به امروز در مدل های گوناگون در بازار عرضه شده است. در ادامه گزارش نگاهی به مدل های مختلف این داروی حیاتی برای بیماران دیابتی خواهیم داشت.
انسولین انسانی
امروزه، انسولین های انسانی با عنوان رگولار و NPH شناخته می‌شوند. به‌این‌ترتیب، انسولین‌های انسانی به دلیل اثربخشی بهتر و واکنش‌های آلرژیک کمتر، جایگزین انسولین‌های حیوانی شدند.
انسولین آنالوگ
در سال ۱۹۹۶، اولین انسولین آنالوگ با نام لیسپرو وارد بازار شد و ادامه تحقیقات و تغییرات بیشتر در زنجیره‌های پروتئینی انسولین‌ها کمک کرد که تنوع بیشتری در انسولین‌های آنالوگ ایجاد شود. انواع مختلف این انسولین‌ها به پزشک معالج اجازه می‌دهد که با توجه به شرایط خاص هر فرد، نوع انسولینی تجویز کنند که برای او مؤثرتر است. امروزه، انسولین های انسانی با عنوان رگولار و NPH شناخته می‌شوند. به‌این‌ترتیب، انسولین‌های انسانی به دلیل اثربخشی بهتر و واکنش‌های آلرژیک کمتر، جایگزین انسولین‌های حیوانی شدند.
انسولین استنشاقی
این نوع از انسولین در بازار دارویی کشور ایالات متحده آمریکا عرضه شده است. تقریباً همه بزرگسالان (بالای 18 سال) مبتلا به دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 می‌توانند از انسولین بسیار سریع اثر، چه به عنوان جایگزینی برای انسولین‌های غذایی تزریقی و چه به عنوان دوز اصلاحی در صورت نیاز بهره‌مند شوند. استفاده از این انسولین بسیار سریع اثر در وعده غذایی که میزان کربوهیدرات ساده بیشتری وجود دارد، به کنترل قند 2 ساعت کمک می‌کند.
براساس اطلاعات سامانه نسخه الکترونیک، در ۱۴۰۲ مانند ۱۴۰۱ پُرمصرف‌ترین داروهای کشور ابتدا داروهای بیماران دیابتی بودند. در ۱۴۰۲ داروی انسولین قلمی، پُرهزینه‌ترین داروی تجویزی بود و بالغ بر ۴۴۰ میلیارد تومان برای این دارو از سوی سازمان بیمه سلامت ایران هزینه شد. حیدر محمدی؛ مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره کاهش قیمت انسولین به رسانه ها گفت: قیمت ریالی انسولین در حال حاضر در بازار بین ۱۴ تا ۲۹ هزار تومان است، در حالی که قیمت ارزی آن در گذشته ۶ و نیم یورو بود. با افزایش قیمت انسولین در بازار جهانی، در کشور ما قیمت انواع انسولین قلمی را به میزان قابل توجهی کاهش داده‌ایم. قیمت انواع انسولین قلمی حداقل ۱۵ درصد و حداکثر ۵۰ درصد کاهش یافته است.
مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو اشاره کرد که اگر تولید انسولین داخلی افزایش یابد، به تدریج به سمت قیمت ۱۸ تا ۲۰ هزار تومان خواهیم رفت. نرخ انسولین در کشورهای همسایه حدود ۱۰ دلار یا معادل ۲۴۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است. اختلاف قابل توجهی در نرخ انسولین در داخل و کشورهای همسایه باعث جذابیت قاچاق معکوس این دارو شده است. به علاوه، بهترین راه برای کنترل موجودی و نظارت بر توزیع انسولین‌های مشمول دریافت ارز دولتی ثبت شده در سامانه تیکت است.
دو متد اصلی تزریق انسولین داریم. تزریق با قلم انسولین که انسولین را درون بدن تزریق می‌کند. قلم‌های انسولین سوزن های مختلفی دارند که به اندازۀ لازم، انسولین را تزریق می‌کنند. این روش کاربرد آسانی دارد و بسیاری از افراد با دیابت از آن استفاده می‌کنند.
متد دوم پمپ انسولین است. پمپ انسولین وسیله ای کوچک است که به صورت مداوم و به طور اتوماتیک، انسولین را تزریق می‌کند. پمپ انسولین رزرو وار مایع انسولین دارد که به بیمار اجازه می‌دهد به طور دقیق مقدار انسولین لازم خود را تنظیم کند. این روش به فرد امکان مدیریت دقیق‌تر میزان انسولین در طول روز فراهم می کند و بسیاری از افرادی که به کنترل دقیق نیاز دارند، از آن استفاده می‌کنند.
در ایران، با توجه به وضعیت تحریم ها انسولین قلمی در بسیاری از شهرها در دسترس نیست یا تنها برند ایرانی انسولین قلمی در داروخانه ها عرضه می شود. پمپ انسولین هم با تعرفه های آزاد چند ده میلیونی در اختیار بیماران است که خیلی از خانواده ها توان تامین هزینه های پمپ را ندارند.
لازم به ذکر است که در حالی ادعا می شود که انسولین تحت پوشش بیمه قرار دارد که در بازار آزاد، انسولین قلمی ۲۲۰ هزار تومانی به بیماران فروخته می شود و سهمیه توصیه شده برای اکثر بیماران کافی نیست. به اجبار باید از بازار آزاد خریداری کنند.
