اخیراً در یک گردهمایی تبلیغاتی، دونالد ترامپ از روسیه ولادیمیر پوتین دعوت کرد تا به هر عضو ناتو که به هدف 2 درصد از تولید ناخالص داخلی برای هزینه‌های دفاعی نرسد، حمله کند.
در حالی که به نظر می‌رسید اظهارات او در میان جمعیت طرفدارانش در این تجمع محبوب بود، این سخنان بلافاصله در هر دو سوی اقیانوس اطلس محکوم شد.
سخنگوی کاخ سفید این اظهارات را «هولناک و لجام گسیخته» خواند. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو نیز در اظهاراتی غیردیپلماتیک گفت: «هر گونه پیشنهادی مبنی بر اینکه متحدان از یکدیگر دفاع نخواهند کرد، تمام امنیت ما از جمله امنیت آمریکا را تضعیف می‌کند و سربازان آمریکایی و اروپایی را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد».
به نوشته وبسایت اندیشکده چتم‌هاوس، در یک سطح می‌توان به اظهارات ترامپ به سادگی برچسب لفاظی انتخاباتی زد. وعده‌هایی که در مسیر مبارزات انتخاباتی داده می‌شوند لزوماً تعهد نیستند و اکثر سیاستمداران معمولاً پس از انتخاب شدن از چنین تعهداتی عقب نشینی می‌کنند. با این حال، ترامپ یک سیاستمدار متعارف نیست و این تنها اظهارنظر او در این باره نبوده است.
حامیان ترامپ استدلال می‌کنند که اروپا تا حدی به آمریکا اجازه داده است که در طول جنگ سرد و پس از پایان آن، هزینه امنیت اروپا را بپردازد. آن‌ها استدلال می‌کنند که تهدیدهای قبلی او را در زمان ریاست جمهوری، به افزایش تلاش‌های دفاعی اروپا کمک کرد. حرف‌های ترامپ نکاتی داشت.
ترامپ در بیشتر دوره اول ریاست جمهوری خود توسط به اصطلاح «بزرگ‌ترهای داخل اتاق» تعدیل می‌شد، از جمله مشاوران امنیت ملی متعدد، وزرای خارجه و وزرای دفاع. وجود چنین نیروهای تعدیل‌کننده‌ای در دولت دوم ترامپ محتمل به نظر نمی‌رسد و پروژه 2025 بنیاد هریتیج قصد دارد تا ترامپ را قادر سازد تا از همان روز اول بسیاری از اهداف سیاسی خود را اجرا کند.
مشکل حکمرانی در دومین دوره ترامپ
اگرچه هنوز هشت ماه تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی مانده است و نتیجه آن اجتناب ناپذیر نیست، کنگره آمریکا قانونی را تصویب کرده است که تضمین می‌کند هیچ رئیس جمهوری نمی‌تواند آمریکا را بدون تایید آن‌ها از ناتو خارج کند. با این حال، این کافی نخواهد بود.
ماده 5 ناتو، به اصطلاح «بند تفنگدار»، یک تعهد محکم نیست. بلکه تضمینی است که حمله به یکی از اعضای ناتو به این معنی است که سایر اعضای ناتو در مورد پاسخ دادن به آن فکر خواهند کرد. ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور به سادگی می‌تواند انتخاب کند که پاسخی ندهد و کنگره قادر نخواهد بود کار زیادی بکند.
اما اظهارات ترامپ همچنین ماده 5 را تضعیف می‌کند زیرا این بند قرار است اثر بازدارنده‌ای بر دشمنان احتمالی داشته باشد. ترامپ این بازدارندگی را تضعیف می‌کند و به طور بالقوه روسیه (و سایرین) را تشویق می‌کند تا هر طور که صلاح می‌دانند عمل کنند.
آیا زمان آن رسیده که اروپا مسئولیت دفاع از خود را بپذیرد؟
با این حال، لفاظی‌های ترامپ بخشی از گفتمان گسترده‌تر انزواطلبی/ملی‌گرایی ایالات متحده است که حتی اگر ترامپ در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری نوامبر شکست بخورد هم باقی خواهند ماند. دولت بایدن ممکن است برای احیای روابط آمریکا و اروپا در داخل ناتو و رهبری پاسخ به تهاجم غیرقانونی روسیه به اوکراین، کارهای زیادی انجام داده باشد. با این حال، تمرکز اصلی ایالات متحده همچنان چین است. با تغییر نسبی تمرکز اقتصاد جهانی از اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام، تعهد ایالات متحده به اروپا ناگزیر کاهش خواهد یافت.
در این پس‌زمینه، اظهارات ترامپ صرفاً زنگ خطری برای رهبران اروپا و به‌ویژه رهبران برلین، لندن و پاریس است. اروپا خیلی پیش رفته است و خون زیادی ریخته شده تا این قاره از خشن ترین قاره جهان به یکی از صلح آمیزترین قاره‌ها تبدیل شود. این که آیا آلمان، بریتانیا و فرانسه آماده همکاری با یکدیگر هستند یا خیر، موضوع دیگری است. تاریخ به ما می‌گوید که به ندرت پیش می‌آید که هر سه پایتخت هم راستا شوند، اما شاید ضرورت چنین چیزی را ایجاب کند.
ساده‌ترین گزینه صرفاً نادیده گرفتن یا صرفاً محکوم کردن سخنان ترامپ و انجام اقدامات حداقلی برای ادامه پرداخت هزینه دفاع از اروپا توسط ایالات متحده است. گزینه شجاعانه‌تر و مسئولانه‌تر، تاکید بر نیاز به تقویت قابلیت‌های دفاعی اروپا و اطمینان از این خواهد بود که اروپا می‌تواند به تنهایی روسیه را حداقل در میان مدت بازدارد. اگر دونالد ترامپ نتواند رهبران اروپا را در دفاع از قاره متحد کند، واقعاً امید کمی وجود دارد.
چالش افزایش هزینه‌های دفاعی اروپا
به نوشته فایننشال تایمز، بر اساس تحقیقات موسسه آیفو آلمان، اعضای اروپایی ناتو باید برای تامین هزینه‌های دفاعی ناتو، سالانه 56 میلیارد یورو بیشتر هزینه کنند، اما این کمبود در دهه گذشته به نصف کاهش یافته است.
این تحقیق نشان داد بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا که بیشترین کمبود را در هدف ناتو برای هزینه‌های دفاعی برای رسیدن به 2 درصد از تولید ناخالص داخلی دارند - از جمله ایتالیا، اسپانیا و بلژیک - همچنین دارای بالاترین سطح بدهی و کسری بودجه در اروپا هستند.
فشار برای 32 عضو ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده برای افزایش هزینه‌های دفاعی در پاسخ به تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین، فشارهای بودجه‌ای را در اروپا، در زمان رشد پایین و زمانی که بسیاری از کشورها در حال انقباض برنامه‌های مالی خود هستند، افزایش می‌دهد. اقتصاددانان می‌گویند که این موضوع کار پر کردن شکاف را برای کشورهایی که عقب مانده‌اند دشوارتر می‌کند.
بزرگترین کسری از نظر ارزش مربوط به آلمان بود که سال گذشته 14 میلیارد یورو کمتر از نیاز هزینه کرد. اما برلین این شکاف را در دهه گذشته به نصف کاهش داده است، اثر تورم را تعدیل کرده است و قصد دارد امسال این شکاف را به طور کامل ببندد.
بزرگترین کمبودهای اروپایی بعدی در اسپانیا 11 میلیارد یورو، در ایتالیا 10.8 میلیارد یورو و در بلژیک 4.6 میلیارد یورو بود. این سه کشور در میان شش کشور اتحادیه اروپا با بدهی بیش از 100 درصد تولید ناخالص داخلی خود در سال گذشته بودند.
سال گذشته، دو سوم از مجموع 1.2 تریلیون یورو هزینه‌های دفاعی ناتو توسط ایالات متحده بود، که بیش از دو برابر 361 میلیارد یورویی است که اعضای اتحادیه اروپا، بریتانیا و نروژ در مجموع هزینه کردند.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ائتلاف، روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت که دو سوم اعضا در سال جاری به هدف 2 درصدی دست خواهند یافت، در حالی که در سال 2014 پس از الحاق کریمه به روسیه، زمانی که روی تعهد سرمایه گذاری دفاعی موافقت شد، تنها سه کشور این میزان هزینه می‌کردند.
لورنزو کودوگنو، یکی از مقامات سابق خزانه داری ایتالیا گفت: «تهدید روسیه در برخی کشورها آنقدر خطرناک تلقی نمی‌شود که مثلاً کاهش هزینه‌های رفاهی را توجیه کند تا جایی برای تسلیحات باز شود».
نظرسنجی ناتو حاکی از آن است که در برخی از کشورهایی که بیشترین کمبود را دارند، حمایت عمومی از افزایش هزینه های دفاعی کم است. تنها 28 درصد از ایتالیایی‌ها فکر می‌کنند که کشورشان باید هزینه‌های نظامی خود را افزایش دهد، در حالی که 62 درصد می‌خواهند به همان میزان یا کمتر هزینه کند.
بدون احتساب هفت کشور اروپایی که گفته‌اند قصد دارند به هدف 2 درصدی ناتو در سال جاری برسند، از جمله عضو جدید سوئد، کمبود اروپا همچنان 35 میلیارد یورو خواهد بود.
رادوسلاو سیکورسکی، وزیر امور خارجه لهستان، اخیراً با اشاره به اینکه قرار است هزینه‌های دفاعی روسیه امسال به 7 درصد تولید ناخالص داخلی برسد، گفت: «ما در مسیر درستی حرکت می‌کنیم، اما خیلی آهسته و خیلی دیر. اقتصاد روسیه در حال حاضر در وضعیت جنگی کار می‌کند. اقتصادهای اروپایی باید حداقل وضعیت بحرانی را فعال کنند.»
