نمازِ کن فیکون در واقع نمازِ توسل به حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام است. توسل به ایشان برای گرفتن حاجت، به قدری مؤثر و کارساز بوده که به ایشان لقب باب الحوائج داده اند. یکی از نمازهای توصیه شده برای درخواستِ حاجت هایی ازقبیل شفا و بهبودی بیمار، طلب فرزند، ازدواج و … همین نماز است که توسط برخی از بزرگان دین سفارش شده است. این نماز در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی و کتبِ ادعیه به انواع مختلفی آمده است و به عنوان نمازِ توسل به حضرت ابوالفضل مشهور است. در این مجال قصد داریم با کیفیت و چگونگی خواندن نماز کن فیکون حضرت ابوالفضل آشنا شویم. با ما همراه باشید.
کیفیت و چگونگی خواندن نماز کن فیکون
نماز کن فیکون حضرت ابوالفضل یا همان نماز توسل به حضرت عباس، شامل سه نماز دو رکعتی است. اولین کار برای خواندنِ این نماز، نیت و توسل به حضرت باب الحوائج است.
در تمام رکعت های این نماز، پس از خواندنِ سوره های حمد و توحید، ذکر (یا حیُّ یا قیُّوم) صد مرتبه تکرار می شود.
پس از پایانِ نماز، یعنی بلافاصله بعد از سلام، ذکر تسبیحات حضرت فاطمه سلام الله و سپس صد مرتبه ذکر صلوات برای حضرت عباس علیه السلام بفرستید.
پس از ذکرِ صلوات ها، انگشت سبابه دست راست را به طرف قبله گرفته و عبارت .. السلام علیک یا ابوالفضل العباس را صد مرتبه تکرار کنید.
در نهایت به سجده رفته و دست‌ها را بالا برده و ۲۵ مرتبه خداوند را با این عبارت، قسم دهید و بگویید: الهی به دو دست بریده ابوالفضل العباس … و پس از آن حاجت خود را بطلبید.
دو نماز دو رکعتی را قبل از اینکه حاجتِ خود را به دست آورید، به جای آورید و نماز سوم را پس از دریافت و برآورده شدن حاجتِ خود بخوانید.
قسم دیگر نماز کن فیکون
این قسم از نماز کن فیکون، در کتب و منابع مذهبی برای برآورده شدن حاجاتی از جمله امرِ ازدواج سفارش شده است. به این صورت که در این روش، نماز کن فیکون چهار رکعت است به این ترتیب که:
- در رکعت اول، پس از قرائت سوره حمد، صد مرتبه ذکر (وَ اُفَوِّضُ اَمْری اِلَی اللّهِ) را تکرار نمایید.
- در رکعت دوم، پس از قرائت سوره حمد، صد مرتبه ذکر (نَصْرَ مِنَ اللّهِ وَ فَتْحٌ قَریبُ) را تکرار کنید.
- در رکعت سوم نماز، پس از قرائت سوره حمد، صد مرتبه ذکر (اَلا اِلَی اللّهِ تُصیرُ الْإمُور) را تکرار نمایید.
- در رکعت چهارم پس از قرائت سوره حمد، صد مرتبه ذکر (اِنّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبیِنا) را تکرار کنید.
- پس از سلامِ نماز و قبل از صحبت با دیگران، صد مرتبه ذکر (اَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ) را تکرار نمایید.
سپس به سجده رفته و حاجات خود را از خداوند متعال درخواست نمایید.
روش دیگر خواندن نماز توسل به حضرت ابوالفضل علیه السلام
روش دیگری که برایِ این نماز بیان شده است بیشتر برای شفا و بهبودی بیماران توصیه شده و به این صورت است که در شب جمعه و پس از ادای نماز عشاء، دو رکعت نماز به نیت نماز کن فیکون یا نماز توسل به حضرت عباس علیه السلام به جا آورید با این کیفیت:
- در رکعت اول پس از قرائت سوره حمد، سوره انعام را از ابتدا تا پایان آیه ی ۹۳ (و کنتم عن آیاته تستکبرون) بخوانید.
- در رکعت دوم پس از خواندن سوره حمد، ادامه ی سوره انعام را از آغاز آیه ۹۴ (ولقد جئتمونا فرادی) تا پایان سوره بخوانید.
- پس از سلامِ نماز و ذکر هزار مرتبه صلوات بر حضرت محمد و خاندان طیبه اش، به سجده رفته و برای شفای بیمارِ موردِ نظر دعا نمایید.
روایت دیگر در باره ی نماز توسل به حضرت عباس علیه السلام
نماز توسل به حضرت عباس یا نماز کاشف الکرب
در روایتی از مرحوم کشمیری [۱]، برای توسل به حضرت عباس علیه السلام، یک نماز دو رکعتی ذکر شده که به این شرح است:
- دو رکعت نماز به نیت هدیه به حضرت ابوالفضل العباس به جا می آورید، پس از اتمامِ نماز، تسبیحات حضرت زهرا سلام الله را بگویید و دوباره ثواب آنرا به محضر حضرت عباس علیه السلام هدیه نمایید.
- پس از آن، ذکر زیر را ۱۳۳ بار[۲] تکرار کنید: «یا کاشِفَ الْکَرْبِ عَنْ وَجْهِ الْحُسَیْنِ اِکْشِفْ کَرْبی بِحَقِ اَخْیکَ الْحُسَیْنِ علیه السلام».
زمان خواندن نماز کن فیکون
درباره زمانِ مناسب برای خواندن این نماز، در برخی منابع اینطور گفته شده است که بهتر است پس از ادای نماز صبح و در هنگام طلوع آفتاب در روز جمعه خوانده شود.
مکان مناسب برای خواندن نماز توسل به حضرت عباس
مکان به خصوصی برای خواندن این نماز ذکر نشده است بنابراین در هر مکانی که شرایط مناسب نماز خواندن را داشته باشد، می توان این نماز را به جای آورد. البته که اقامه ی آن در حرم مطهر حضرت عباس، حال و هوای دیگری دارد. روایتی نیز از آیه الله مرعشى نقل شده که ذکر آن، در باب مکان توسل به حضرت عباس، خالی از لطف نیست. ایشان اینچنین نقل فرمودند که:
یکى از فقیهان وعلماى شهر نجف، که مدّتى به قم آمده بود، براى من چنین نقل کرد که: برای من مشکلى پیش آمده بود. به مسجد مقدس جمکران رفتم تا مشکل خود را به محضرِ حضرت حجهّ بن الحسن عرضه نمایم و از ایشان خواستم که نزد خدای تعای مرا شفاعت کند تا مشکلم برطرف شود.
به همین منظور دفعات بسیاری به مسجد جمکران رفتم و درددل کردم ولى نتیجه اى حاصل نشد. روزى هنگام اقامه ی نماز، دلم شکست و خدمت آن حضرت عرض کردم: مولای من، آیا رواست که در محضر شما و در مسجد و منزل شما باشم و به شخص دیگرى متوسل شوم؟ شما امام و مولای من هستید، آیا زشت نیست با وجود امام و ولی، حتّى به علمدار کربلا قمربنى هاشم متوسل شوم و از او بخواهم که مرا شفاعت نماید؟!
از شدت ناراحتی و تأثر در حالت خواب و بیدارى به ناگاه با چهره نورانی حضرت حجّت بن الحسن عجل الله مواجه شدم.
بی درنگ به ایشان سلام کردم. آن حضرت با محبت و بزرگوارى جواب سلامم را دادند و فرمودند: نه تنها زشت نیست و نه تنها ناراحت نمى شوم به علمدار کربلا متوّسل شوى، بلکه شما را راهنمائى هم می نمایم که به ایشان چه بگویى .
زمانی که خواستى به حضرت ابوالفضل علیه السلام متوسل شوی و از ایشان حاجت بخواهى، این چنین بگو: یا اباالغوث ادرکنى اى آقا پناهم بده .[۳]
آمادگی برای اقامه ی نماز کن فیکون
تمام شرایطی که برای نمازهای واجب ذکر شده از جمله پاک بودنِ کل بدن و لباسِ نمازگزار، غصبی نبودنِ لباس و مکان نماز، داشتن وضو و در صورت لزوم غسل و سایر شرایط نماز واجب، در نمازهای مستحب نیز باید رعایت شود، پس نمازی که به نیت نماز مستحب خوانده می شود، بدون وضو و یا با لباس نجس و ناپاک، همانند نمازهای واجب، باطل است.
انسان می‌تواند حتی با وجود توانایی و اختیار، نماز مستحبی مثل همین نماز کن فیکون را به صورت نشسته بخواند. البته در این حالت، ثواب و ارزش آن کمتر از حالت ایستاده خواهد بود.
عبارت کن فیکون در آیات قرآن
عبارت «کن فیکون» به معنای؛ باش، پس می شود، عبارت پرتکراری در قرآن کریم است. این عبارت در آیاتی به کار رفته است که نشان از اراده و خواستِ خداوند برای انجام کاری دارد. ترکیب این کلماتِ خاص و عبارتِ ویژه مخصوصِ ذاتِ خداوند است. در چند آیه از قرآن کریم، این عبارت آمده است از جمله:
- وَیَوْمَ یَقُولُ کُن فَیَکُونُ [۴]
- إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئًا أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ [۵]
- إِذَا قَضَی أَمْرًا فَإِنَّمَا یَقُولُ لَهُ کُن فَیَکُونُ [۶]
- خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثِمَّ قَالَ لَهُ کُن فَیَکُونُ [۷]
- إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَیْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَن نَّقُولَ لَهُ کُن فَیَکُونُ [۸]
وجه تسمیه نماز کن فیکون
عبارت «کن فیکون» در تفسیر المیزان چنین آمده است:
همه ی این آیات به منظور یادآوری مطلق و نافذ بودن اراده ی پروردگار در راستای انجام امور است. اثبات اینکه هیچ مانعی را یارای ایستادگی در برابر اراده ی خداوند نیست و همه چیز و همه کس در خدمتِ مشیت الهی است. تنها اوست که هرگاه اراده بر وجود چیزی نماید، فقط کافی است که امر به ایجاد (کُن) نماید تا بلادرنگ و یقیناً واقع (فیکون) شود.
بر اساس معنی و مفهوم این عبارت و آیاتی که مفهوم آن را کامل می نمایند، نمازها و دعاهای مختلفی با عنوانِ نماز کن فیکون و یا دعای کن فیکون وجود دارد که برای طلبِ حاجات و انجام امور مهم به خواندن آنها سفارش شده است و اراده و خواستِ خداوند بر تحقق آن حاجت مدِ نظر برپادارنده ی آن است. نماز توسل به حضرت عباس نیز از این رو نماز کن فیکون نامیده شده است.
چرا توسل به حضرت ابوالفضل؟
خداوند متعال، قاضى الحاجات است یعنی برآورنده حوائج، نه باب الحوائج. باب، یعنی راه رسیدن به مقصود! در اصل، مراد از باب الحوائج، این است که انسان به روحِ با عظمت و بلند مرتبه ی انسان آبرومند و صاحب جلالتی متوسل شود و از ایشان استدعای وساطت و شفاعت نماید تا مگر خدا به دلیل استجابت دعاى ایشان، حاجتِ شخصِ مستدعی را نیز برآورده نماید.
به دست آوردنِ مقام باب الحوائجی، مسلماً جز از طریق جهاد اکبر یعنی مجاهدت با نفس سرکش، به دست نخواهد آمد. حضرت عباس علیه السلام، در همراهی سید الشهدا علیه السلام به آزمونی سخت مبتلا شد «و أبلی بلاء حسنا» و همه ی آن رشادت ها وفداکاری ها و ایثار و … باعث سربلندی و رسیدن به مقام و مرتبه ی بی نظیری شد که کمتر کسی به آن رسیده بود. اما در بیانِ علت اینکه چرا حضرت عباس، باب الحوائح الی الله لقب گرفته است و هر دردمندِ گرفتاری به آن حضرت متوسل می‌شود و حاجاتِ خود را به محضر ایشان عرضه می نماید، دلایل مختلفی همچون معرفت بر امام زمانِ خویش، اطاعت، وفاداری، ایثار، سربلندی در امتحانات الهی و … بیان شده است که ان شاء الله در فرصت مناسب به آن خواهیم پرداخت.
