در این مقاله، ما قصد داریم به بررسی روش‌های تشخیص استیل اصل و تقلبی بپردازیم. تشخیص استیل اصل از تقلبی با استفاده از روش‌های مختلف امکان‌پذیر است. قبل از بررسی این روش‌ها، ما بهتر است با خانواده‌ی آلیاژهای استیل آشنا شویم. تشخیص انواع استیل نیز چندان پیچیده نیست و با داشتن اطلاعات درباره‌ی فولاد ضد زنگ یا همان استیل، می‌توانید تفاوت استیل اصل و تقلبی را درک کنید. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا با تفاوت‌های استیل اصل و تقلبی آشنا شوید.
استیل چیست؟
استیل که معادل فولاد ضد زنگ stainless steel است، شباهت زیادی به فلزات دیگر مانند آلومینیوم و آلیاژهای آبکاری شده دارد. تشخیص اینکه آیا یک محصول از جنس استیل است یا خیر، بسیار مهم است. فلزاتی مانند آلومینیوم ممکن است کیفیت، استحکام و دوام لازم را نداشته باشند و با گذر زمان، حفره‌هایی به دلیل خوردگی در آنها شکل می‌گیرد که علاوه بر کاهش کیفیت ظاهری، باعث کاهش عملکرد آنها می‌شود. اما در فولاد ضد زنگ یا هگان استیل، این مشکلات مشاهده نمی‌شوند و به همین دلیل استیل به عنوان یکی از برترین انتخاب‌ها در کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از استیل در تولید محصولات مختلف مانند لوازم آشپزخانه و حمام، نرده های استیل جهت حفاظ راه پله و تراس و ... استفاده می‌شود. آلیاژ مربوطه باید علاوه بر دوام بالا، مقاومت در برابر گرما و حرارت داشته باشد و به آنها واکنش ننماید. استیل از آلیاژهای بر پایه آهن است که حداقل 10.5 درصد کروم در آن استفاده می‌شود. همچنین، عناصر دیگری نیز مانند منگنز، مولیبدن، آلومینیوم، کربن، مس، نیکل، نیتروژن، سیلیکون و تیتانیوم در ترکیبات استیل وجود دارند. این ترکیبات باعث می‌شوند فولاد مقاوم در برابر خوردگی، فشار، جریان‌های الکتریکی، فرسایش و سایش باشد.
اضافه کردن نیکل به آلیاژ استیل ضد زنگ باعث مقاومت بیشتر در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی می‌شود. فولاد ضد زنگ را در مکان‌های مختلف مانند منازل، اتومبیل‌ها، نمای ساختمان‌ها، پالایشگاه‌ها و مراکز صنعتی مشاهده می‌کنید. برای تشخیص استیل اصل، روش‌های مختلفی وجود دارد که در این مقاله چند نمونه از آنها را بررسی خواهیم کرد. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
تشخیص استیل اصل چگونه است؟
آشنایی با روش‌ها و روش‌های تشخیص استیل اصل بسیار مهم است. در صورتی که می‌خواهید فلزی را تشخیص دهید که آیا اصل است یا خیر، می‌توانید به متخصصان یا آزمایشگاه‌ها مراجعه کنید. اما معمولاً این نیاز به مشاوره و آزمون‌هایی دارد که زمان و هزینه بالایی را می‌طلبد، به خصوص اگر محصول شما گران قیمت و به مقدار زیادی است.
برای تشخیص استیل اصل در لوازم خانگی یا تجهیزات صنعتی، روش‌های مختلفی وجود دارند. در ادامه، چند نمونه از این روش‌ها را با شما به اشتراک می‌گذارم.
روش 1: بررسی سختی فلز با میزان مقاومت آن در برابر خراش
فولاد ضد زنگ بین آلیاژهای نسبتاً سخت قرار می‌گیرد. سختی این فلز در مقیاس Mohs به‌ترتیب در بازه 5.5 تا 6.3 قرار دارد. مقیاس Mohs یک روش است که برای سنجش مقاومت یک ماده در برابر خراش دادن استفاده می‌شود. سختی استیل معمولاً بیشتر از آهن است که سختی آهن حدود 4.5 است. همچنین، فولاد ضد زنگ به طور قابل توجهی سخت‌تر از آلومینیوم است که سختی آلومینیوم تقریباً 2.2 است. اما باید توجه داشت که فولاد ضد زنگ نسبت به فولاد سخت شده با عملیات حرارتی دارای استحکام کمتری است که سختی فولاد سخت شده حدود 7.8 است.
برای تشخیص استیل اصل، می‌توانید از روش‌هایی استفاده کنید که زمین‌شناسان در طبیعت از آنها استفاده می‌کنند. برای این منظور، نیاز به یک چاقو با تیغه‌ای از جنس فولاد ضد زنگ دارید. سپس سطح فلزی که قصد آزمایش آن را دارید، با کمک چاقوی فولاد ضد زنگ کمی خراش بزنید.
اگر خراش زدن به سختی صورت گیرد، می‌توان نتیجه گرفت که فلز در اختیار، فولاد ضد زنگ است. اگر شما به دنبال جایگزین مناسبی برای چاقو هستید، می‌توانید از ابزارهای دیگری استفاده کنید که از استنلس استیل ساخته شده باشند. به طور کلی، اگر فلز مورد آزمایش به راحتی خراش پذیر است، به این معناست که استیل اصل نیست و شامل ترکیبی نرم از سایر آلیاژهای استیل است.
روش 2: استفاده از آهن‌ربا
یکی از روش‌های تشخیص استیل اصل استفاده از آهن‌ربا است. یکی از ویژگی‌های اصلی فولاد ضد زنگ، مغناطیسی بودن آن است. در حالی که فلزات مشابه مانند آلومینیوم این خاصیت را ندارند، بنابراین می‌توان با استفاده از آهن‌ربا آنها را از یکدیگر تشخیص داد. با این حال، باید توجه داشت که آلومینیوم دارای اکسید آهن است و به همین دلیل مقدار کمی خاصیت آهن‌ربایی در آن مشاهده می‌شود. اگر آهن‌ربا با قدرت قوی به فلز متصل شود، می‌توان نتیجه گرفت که با استیل سروکار داریم.
باید توجه داشت که برخی آلیاژهای آستنیتی استنلس استیل مانند استیل 304 و 316 غیرمغناطیسی هستند و آهن‌ربا را جذب نمی‌کنند. بنابراین، در استفاده از آهن‌ربا باید دقت کنیم که با چه آلیاژی سروکار داریم.
روش 3: بررسی برچسب یا نشان معرف آلیاژ
هر فلز یا آلیاژی دارای اطلاعاتی است که بر روی برچسب یا قطعه حک شده است. با استفاده از این اطلاعات می‌توانید تشخیص دهید که آیا آلیاژ اصلی است یا تقلبی. اگر روی برچسب یا لیبل فلز مورد نظر عبارت SS و یا عباراتی مانند 18-8، 18-10، 304، استنلس استیل 316 وجود داشته باشد، این به معنای ضد زنگ بودن فلز است. اما اگر علامت دیگری درج شده باشد، به این معناست که فلز دیگری در اختیار است. برخی از علامت‌های متداول برای انواع فلزات عبارتند از:
SS: فولاد ضد زنگ
S: فولاد کربنی
W: فولاد کم آلیاژ
CS: کروم کم کربن
روش 4: خراش دادن فلز
یکی از روش‌های تشخیص استیل اصل از استیل تقلبی، استفاده از ایجاد خراش است. این روش از جمله روش‌های مخرب است، بنابراین توصیه می‌شود در صورت لزوم از آن استفاده کنید. برای انجام این روش، نیاز به یک ابزار تراش مانند اره فلزبر یا ابزار برنده دیگری مانند قلم و چکش دارید. با استفاده از این ابزار باید سطح داخلی فلز را خراش دهید. اگر سطح داخلی فلز رنگ یکنواخت، براق و خاکستری روشن باشد، می‌توان نتیجه گرفت که با فولاد ضد زنگ اصل سروکار دارید. اما اگر سطح فلز پوسته‌پوسته شده و رنگ مقطع فلز با سطح آن متفاوت باشد، به احتمال زیاد فلز مورد نظر دارای یک روکش کروم است و آبکاری شده است.
روش 5: تست جرقه
یکی از روش‌های تشخیص استیل اصل، استفاده از تست جرقه است. برای استفاده از این روش، باید ابزارها و دستگاه‌های مخصوصی را استفاده کنید؛ اما مهمترین آنها، دستگاه سنگ فرز رومیزی است. در ابتدا، دستگاه را روشن کرده و سپس گوشه‌ای از فلز را نزدیک آن قرار دهید. اگر جرقه‌هایی که ایجاد می‌شود، یکنواخت و طولانی باشند، می‌توان نتیجه گرفت که با فولاد ضد زنگ سروکار دارید. اما اگر جرقه‌ها ناهماهنگ و کوتاه باشند، به احتمال زیاد فلز دیگری در اختیار دارید. حتماً در انجام تست جرقه، از دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید تا ایمنی شما تضمین شود.
روش 6: وزن فلز
برای مقایسه استیل با آلومینیوم، به وزن و چگالی آنها توجه کنید. فولاد ضد زنگ دارای وزن و چگالی بیشتری نسبت به آلومینیوم است. با نگه داشتن یک محصول استیلی و یک محصول مشابه آلومینیومی، می‌توانید تفاوت وزنی را به راحتی حس کنید.
به عنوان مثال، با نگه داشتن دو ظرف استیلی و آلومینیومی، می‌توانید آنها را بر اساس وزن تشخیص دهید. بطور کلی، وزن یکی از معیارهای اساسی در تشخیص فلزات است. بنابراین، برای تشخیص استیل اصل، می‌توانید وزن را اندازه‌گیری کنید و سپس چگالی را محاسبه کنید. استیل سری 300 دارای چگالی بین 7900 تا 8000 کیلوگرم بر مترمکعب هستند، در حالی که چگالی آلومینیوم در گرید 6061، 2710 کیلوگرم بر مترمکعب است. این تفاوت چشمگیر در چگالی بین این دو گزینه وجود دارد.
روش 7: آزمایش استیل با اسید
یکی از روش‌های شناسایی استیل اصل، استفاده از آزمایش اسید موریاتیک یا هیدروکلریک (HCl) است. این روش مناسب برای مواقعی است که مشکلی با آسیب رساندن به محصول وجود ندارد، اما قبل از آزمایش باید ملاحظات ایمنی را رعایت کنید و از دستکش و عینک مناسب استفاده کنید.
با استفاده از قطره چکان، مقداری از اسید را بردارید و سه تا چهار قطره را روی سطح فلز بچکانید. سپس به مدت 60 دقیقه اجازه دهید تا اسید روی سطح باقی بماند. بعد از گذشت یک ساعت، بررسی کنید آیا محصول تغییر رنگ کرده است یا خیر؟ برای تشخیص درست، اسید هیدروکلریک را با استفاده از یک دستمال از روی سطح پاک کنید. تغییر رنگی که به وجود می‌آید، مشابه لکه‌های زنگ‌زدگی است و نشان‌دهنده استیل ضد زنگ است. همچنین، از اسید نیتریک (HNO₃) نیز برای تشخیص استیل استفاده می‌شود. با چکاندن چند قطره اسید نیتریک روی قطعه فلز مورد آزمایش، می‌توانید تشخیص دهید که آیا فلز استیل است یا خیر. واکنش ندادن اسید نشان می‌دهد که فلز استیل است، در حالی که بوی تند و رنگ قهوه‌ای نشان می‌دهد که آلیاژ استیل نیست. لازم به ذکر است که واکنش اسید با استیل‌های سری 300 یا استیل نگیر بسیار کم و ناچیز است، اما با استیل بگیر یا سری 400 مقداری واکنش و خورندگی دارد.
همچنین، اسید سولفوریک برای تشخیص استیل‌هایی که حاوی گوگرد هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، گرید 303 با استفاده از این روش قابل شناسایی است، اما گریدهای 304 و 316 به این روش پاسخ نمی‌دهند.
سخن پایانی:
استیل با ویژگی‌های خاص خود مورد توجه بسیاری از افراد قرار می‌گیرد. استفاده از این آلیاژ در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، صنایع غذایی، صنایع شیمیایی و حتی در ساخت سازه‌های معماری، نشان از محبوبیت و مزیت‌های فولاد ضد زنگ است.
با توجه به ویژگی‌های مثبت و کاربردی استیل و همچنین روش‌های تشخیص استیل اصل، می‌توانیم با اطمینان بیشتری در خرید و استفاده از محصولاتی که از این آلیاژ ساخته شده‌اند، اطمینان حاصل کنیم. همچنین، مراقبت صحیح و نظافت مناسب از اجزای فولاد ضد زنگ می‌تواند به افزایش عمر مفید و زیبایی این محصولات کمک کند.
