در صنایع سبک و سنگین از نقاله ها برای انتقال مواد در شکل های مختلف از پودری تا بسته ها در مراحل مختلف تولید و بسته بندی بندی استفاده می شود. بر روی نقاله های صنعتی از نوعی تسمه که به تسمه نوار نقاله شناخته می شود استفاده می شود که نقش حامل را ایفا می کند. در صنایع غذایی، کارخانجات کچ و سیمان، صنایع قند و شکر و ... از تسمه های نوار نقاله در شکل ها و متریال مختلفی استفاده می شود. انتخاب نوع و متریال بکار رفته در تولید تسمه نقاله به شرایط کاربری و نوع ماده ای که حمل می کند بستگی دارد.
تسمه های پلیمری نقاله امروزه اغلب از ترکیبات پلی یورتان PU تولید می شوند. این در حالی است که در گذشته از لاستیک برای این کاربری استفاده می شده است. پلی یورتان دارای درصدی لاستیک در ترکیبات شیمیایی خود می باشد که همراه با برخی افزودنی های پلیمری دیگر که مقاومت سایشی بسیار بالا در تماس با سطوح، مقاومت حرارتی بالاتر و چقرمگی بیشتر را به همراه دارد می باشد. تسمه های نوار نقاله پلیمری بصورت توپ یا کلاف های باز اغلب در عرض 1 متر یا 1.5 متر به بازار عرضه شده و طبق نیاز صنعتی برش می خورند. قسمت برش خورده از تسمه نقاله به روش های جوش حرارتی برای ایجاد یک حلقه بسته برای اتصال بر روی نقاله اتصال پیدا می کند.
استاندارد FDA در کاربری تسمه نقاله
در اغلب کاربری های صنعتی استفاده از تسمه های نقاله که دارای مقاومت سایشی، کششی و حرارتی بالایی باشند اکتفا می کند. با این وجود زمانیکه بحث از صنایع غذایی و دارویی پیش می آید استاندارد های متعددی مربوط به سلامت غذایی و جلوگیری از آلودگی و مسمومیت نیز سر راه تولید کنندگان قرار می گیرد. استاندارد FDA یکی از شناخته شده ترین استاندارد های جهانی در تامین سلامت و بهداشت غذایی بوذده که بر نحوه تولید، بسته بندی و انتقال مواد غذایی نظارت دارد. این استاندارد شرایط و مشخصات متعددی را نیز برای بکارگیری تسمه های نقاله در بسته بندی و انتقال مواد غذایی تبیین نموده است.
تسمه نوار نقاله مواد غذایی می بایست از ترکیبات شیمیایی تولید شده باشند که در تماس با انواع سطوح تر و چرب مواد غذایی اهم از دانه های خوراکی، گیاهان و بالاخص گوشت حداقل واکنش پذیری شیمیایی را داشته باشد. چسبندگی سطحی بسیار پایین، عدم مسمومیت زایی در تماس سطحی، مقاومت سایشی بالا در برابر ایجاد خراش، مقاومت در برابر شوینده های صنعتی و ترجیحا رنگ روشن که بصورت بصری بتوان از تمیز بودن سطح تسمه اطمینان حاصل نمود از دیگر مشخصات کیفی تسمه های نقاله مورد استفاده در صنایع غذایی می باشند.
- عدم واکنش پذیری سطحی: استفاده از ترکیبات شیمیایی که می توانند با اسید های چرب مواد ترکیب شوند سبب برداشته شدن یک لایه کوچک از سطح تسمه نقاله و چسبیدن به سطح مواد غذایی می شود که مسمومیت غذایی را به دنبال دارد. تسمه های پلی یورتان به خودی خود دارای مقاومت لازم در برابر اسید های چرب نیستند و اغلب با روکش PVC پوشانیده می شوند.
- مقاومت در برابر شوینده ها: تسمه های نقاله مورد استفاده در صنایع غذایی بصورت دوره ای توسط شوینده های قوی شستشو می شوند. این امر در مورد تسمه هایی که برای انتقال گوشت مورد استفاده قرار می گیرند بصورت روزانه با شوینده های اسیدی قوی به منظور بهداشت و مسمومیت زدایی و جلوگیری از انتشار بو های نا مطبوع صورت می پذیرد. از این رو عدم واکنش پذیری سطح تسمه نقاله با شوینده های صنعتی از دیگر فاکتور های کیفی محسوب می شود.
- مقاومت سایشی بالا: ایجاد خراش های سطحی بر روی تسمه نقاله مواد غذایی می تواند سبب تجمع میکروب ها و باکتری ها گردد. از این رو مقاومت در برابر سایش و مقاومت در برابر ضربه دو فاکتور دیگر کیفی تسمه های نقاله مورد استفاده در صنایع غذایی هستند.
تسمه نقاله مواد غذایی با روکش PVC
یکی از پر کاربرد ترین تسمه های نقاله در انتقال مواد تسمه هایی با روکش PVC می باشند. این تسمه ها در قسمت مغزی از پلی یورتان و حتی گاهی لاستیک تولید می شوند که بر روی سطح بیرونی آنها با یک لایه نازک از PVC پوشانیده شده است. PVC یا پلی ونیل کلرید مشخصات شیمیایی مطابق با استاندارد FDA در انتقال مواد غذایی را داشته و واکنش پذیری بسیار اندکی دارد، در تماس با چربی گوشت عکس العملی نداشته و قابلیت شستشو با مواد شوینده را دارد. در اغلب موارد PVC بکار گرفته شده بر روی تسمه های نقاله مواد غذایی به رنگ سفید می باشند.
تسمه نقاله پلاستیکی در انقال مواد غذایی
ایده آل ترین نوع تسمه نقاله برای انتقال مواد غذایی طبق استاندارد FDA تسمه های پلاستیکی هستند که از جنس PVC بصورت خشک تولید می شوند. این تسمه ها حتی در قسمت مغزی نیز از ترکیبات پلاستیکی تولید شده اند و از این رو انعطاف نداشته می بایست برای ایجاد یکپارچگی در اتصال آنها از اتصال بخش بخش بصورت اجزای کلیکی استفاده نمود. این اتصال سبب ایجاد حفره هایی بر روی تسمه نقاله پلاستیکی شده و از این رو برای انتقال مواد پودری و یا دانه های ریز خوراکی مناسب نیستند.
تسمه نقاله پلاستیکی اغلب به رنگ آبی رنگ و گاهی به رنگ سفید مورد استفاده قرار می گیرد و بهترین انتخاب در انتقال گوشت، مرغ و ماهی محسوب می شود. مقاومت سایشی بالا، قابلیت شستشو با هر گونه شوینده قوی، چسبندگی سطحی بسیار پایین که حتی در تماس با قطرات آب سبب خشک شدن سریع تسمه می شود از دیگر مشخصات کیفی تسمه های نقاله مصرفی در صنایع غذایی محسوب می شود.
