همواره گونه‌های مختلف سینمایی در جهان به جذب مخاطب گوناگون و دعوت آن‌ها به سالن‌های سینما می‌پردازد؛ ناگفته پیداست که هرگونه تولیدی مخاطب مخصوص به خود را وارد سبد فروش سینما خواهد کرد.
در میان تمام این‌گونه شاید یکی از سخت‌ترین و البته مه‌ترین شکل ساخت انیمیشن باشد، قالبی که از اساس باید با دقت بسیار زیادی تولیدشده و البته به دلیل نوع خاص مخاطب آن در قشر کودک و یا نوجوان از اهمیت محتوایی بالایی برخوردار است؛ البته قطعاً این گروه سنی نه‌تنها مخاطب یک انیمیشن اما قطعاً مهم‌ترین آن خواهد بود.
اما صنعت انیمیشن در ایران تا سالیان سال مغفول مانده بود و شاید تنها بروز و ظهور آن را در تصاویر دوبعدی و بعضاً نازیبای شبکه‌های مختلف تلویزیونی دیده و چند باری را هم با نیش خند به استقبالش رفته باشیم. این در حالی است که تا چند سال گذشته حضور انیمیشن ساخت ایران در فضای سینما نزدیک به صفر بود.
شروع مسیر انیمیشن‌های سینمایی با «تهران ۱۵۰۰»
اولین روزهای سال ۱۳۹۲ بود که اولین انیمیشن بلند سینمایی ساخت ایران در سینماهای کشور اکران شد، «تهران ۱۵۰۰» به کارگردانی بهرام عظیمی اولین گام حضور یک پویانمایی در سینمای ایران بود. ساخته بهرام عظیمی در اکران نوروزی سال ۹۲ فروشی نزدیک به ۴ میلیارد تومان را تجربه کرد. «تهران ۱۵۰۰» در ژانر کمدی و البته با حضور هنرمندان چهره ساخته‌شده و به‌عنوان اولین قدم شروع حرکت انیمیشن ایران ساخت بود.
بعدازاین انیمیشن سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر و با ساخته دیگری از فضای انیمیشن ایران همراه بود؛ «شاهزاده روم» ساخته هادی محمدیان روایتی بود از مادر حضرت صاحب‌الزمان (ع) که با استقبال خوبی مواجه شد، استقبال ۱.۵ میلیونی مخاطبان و فروش ۵ میلیارد تومانی «شاهزاده روم» را به پرمخاطب‌ترین انیمیشن تاریخ سینمای ایران تا آن روز و البته سومین فیلم پرفروش سال ۱۳۹۴ تبدیل کرد. در کنار تمامی این اتفاقات این پویانمایی تجربه موفقی در اکران خارجی به‌خصوص در کشور لبنان داشت.
هادی محمدیان کارگردان انیمیشن‌های «شاهزاده روم» و «فیلشاه»
چند سال بعد گروه تولید «شاهزاده روم» انیمیشن «فیلشاه» را به سینمای ایران معرفی کرد، «فیلشاه» تنها انیمیشن راه‌یافته به بخش سودای سیمرغ سی و ششمین جشنواره فیلم فجر بود و در اکران عمومی با فروشی نزدیک به هشت میلیارد تومان مواجه و با گذشتن از رکورد «شاهزاده روم» به‌عنوان پرفروش‌ترین انیمیشن تاریخ سینمای ایران معرفی شد.
موفقیت‌های بین‌المللی انیمیشن ایران ساخت
«فیلشاه» انیمیشنی ۳ زبانه و دارای دوبله‌های فارسی، عربی و انگلیسی بود. نسخه عربی انیمیشن سینمایی «فیلشاه» پیش از ایران، در کشور لبنان به روی پرده رفت و مطابق گزارش مالک نسخه عربی این انیمیشن سینمایی، با جذب حدود ۸۵ هزار مخاطب موفق به فروش نیم میلیون دلاری شده و توانست به سومین فیلم پرمخاطب گیشه سینماهای لبنان در آن فصل و دومین انیمیشن پرمخاطب تاریخ سینمای لبنان (پس از انیمیشن «اسمورف ۲») تبدیل شود.
«فیلشاه» علاوه بر لبنان، در کشورهای اردن، امارات، عراق و کشورهای شرق آسیا نیز به نمایش درآمده و همچنین تجربه موفقی در اکران روسیه داشت.
در این میان انیمیشن‌های «فهرست مقدس» و «بنیامین» هم تولیدشده و موفقیت‌های چشمگیری و جوایز ارزنده‌ای را کسب کردند. «فهرست مقدس» بهترین انیمیشن ایالات متحد آمریکا در هالیوود موویینگ پیکچرز سال ۲۰۱۶ شدو «بنیامین» هم ۲ جایزه اصلی جشنواره کووتو تانزانیا را کسب کرد. از دیگر تولیدات معرفی شده هم هرکدام تجربه‌ای کم نظیر در اکران‌های خارجی داشتند.
مسیری دشوار برای موفقیت در جذب مخاطب
موفقیت‌های کسب شده برای انیمیشن‌سازان ایرانی غیرقابل انکار است اما مسیر پیش‌رویشان سخت است و دشوار، مسیری که امکان شکست در آن حتی با تیمی بزرگ و گسترده محتمل است.
انیمیشن ساخته اشکان رهگذر که تولید آن از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ به طول انجامید و توانتست اولین نماینده سینمای انیمیشن ایران در اسکار بوده و در سال ۲۰۲۰ جزو ۳۴۴ فیلم واجد شرایط برای رقابت در آکادمی اسکار قرار بگیرد.
اما نکته حائز اهمیت این است که «آخرین داستان» که برنده اولین سیمرغ بلورین بهترین انیمیشن سینمای ایران از سی‌وهفتمین دوره جشنواره فیلم فجر بود و جوایز بسیار دیگری را هم به ویترین افتخارات خود افزوده بود در مرحله اکران داخلی خود در گیشه ایران موفقیت خوبی بدست نیاورد و مجموعاً حدود ۴۸۸ میلیون تومان فروش داشت که برای پروژه‌ای با این عظمت یک شکست محسوب می‌شود.
این مسیر روشن است
اما درنهایت و بعد از همه این تولیدات «پسر دلفینی» به‌عنوان آخرین تولید انیمیشن‌سازان ایرانی حساب شده و البته مسیر رو به موفقیتی را هم طی می‌کند.
این انیمیشن با چند زبان مختلف دوبله شده و بازار وسیعی را در عرصه بین‌الملل برای خود ایجاد کرده است، ساخته محمد خیراندیش قبل از اکران ایرانی تجربه‌ای چشم‌گیر در اکران روسیه داشت و حالا در افتتاحیه اکران خود در ایران با فروش هزار و ۵۰ قطعه بلیت خودنمایی کرده است.
در نهایت باید گفت که مسیر روشنی پیش روی پویانمایی‌های ساخت ایران است، مسیری که امروز هنرمندان بسیاری دارد و البته به دلیل قابلیت‌های ویژه انیمیشن برای دوبله به زبان‌های مختلف و اکران‌های بین‌المللی راهکار مناسبی برای معرفی فرهنگ ایرانی به جهانیان است. البته قطعاً ساخت و پرداخت قوی یک پویانمایی ایرانی می‌تواند تبدیل به یک قدرت‌نمایی برای سینمای ایران و البته تبلیغی بزرگ برای آن باشد.
