سلامت روان پدیده‌ای است که عوامل بیولوژیک، عوامل روانشناختی و اجتماعی در آن دخیل است و این سه عامل در کرونا وجود داشت عوامل بیولوژیک و بیماری کرونا، استرس‌ها و فشارهای دوران کرونا از فوت افراد و نداشتن مراسم سوگ، مشکلات اقتصادی، معیشتی و روابط بین‌فردی و سایر موارد، منجر به مشکلات متعدد در حوزه سلامت روان شد.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد نرخ شیوع اختلالات روانی در دوران کرونا نسبت به قبل از کرونا ۱۰ درصد افزایش یافته و بر اساس یافته های عینی و پژوهش های ملی و بین‌المللی مشکلات واختلالاتی مانند تنهایی، افسردگی، اضطراب، نگرانی، خشم، پرخاشگری، استرس، ترس، وسواس، نا ایمنی روانی در دوران همه گیری کرونا روند رشد داشته است.
این امر موجب شده سازمان بهداشت جهانی از کشورها بخواهد که برای سلامت روان سرمایه گذاری کند و در ایران تحقیقات و پژوهش ها نیز ارتباط بین بحران کرونا و اختلالات روانی و آسیب های اجتماعی-روانی را ثابت کردند.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شیوع اختلالات روانپزشکی بین ۲۳.۴ و ۲۳.۶ درصد بود. در اواخر سال ۱۳۹۹ هم مطالعه کشوری دیگری انجام شد که شیوع اختلالات روانپزشکی به ۲۹.۷ درصد رسید. در این مطالعه ۲۹.۷ درصد در جمعیت عمومی استخراج شد، اما در همان مطالعه ارزیابی شد و متوجه شدند که ۱۴.۹ درصد از کسانی که در مطالعه شرکت کرده بودند، به کرونا هم مبتلا شده بودند.
همچنین در مطالعه مشخص شد که چهار درصد افرادی که در مطالعه شرکت کرده‌اند، افرادی هستند که یک عضو نزدیک خانواده خودشان را به‌علت کرونا از دست داده‌اند و در این افراد میزان اختلالات روانشناختی ۴۰.۸ درصد بود، این نتایج نشان داد که ما با بحرانی به‌نام کرونا مواجهیم که یک مشکل جهانی است. در همه جای دنیا کرونا منجر به افزایش مشکلات در حوزه سلامت روان شده است، البته فقط مربوط به کرونا نیست و در زمان سارس و مرس هم این موضوع پیش آمده بود.
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفت و گو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان ایرنا در این زمینه گفت: به دنبال بروز همه گیری جهانی کووید-۱۹ و ضرورت اجرای طرح هایی از قبیل قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی در کشورهای درگیر و در نتیجه آن تمامی جوامع شاهد تغییراتی در رفتارهای بین فردی و اجتماعی و احیانا بروز آسیب هایی در این حوزه شده اند.
احمد حاجبی افزود: اکثر مطالعاتی هم که در دنیا انجام گرفته نشان دهنده افزایش مشکلات روانشناختی به خصوص افسردگی و اضطراب پس از همه گیری ها هستند. این موضوع دلایل مختلفی از جمله فشارهای اقتصادی، مشکلات معیشتی، محدودیت های اجتماعی، تعطیلی بسیاری از مراکز عمومی، فرهنگی و تفریحی، و مراکز آموزشی از جمله مهدهای کودک، مدارس و دانشگاه ها دارد. در حوزه سلامت، با تدابیری مثل افزایش دسترسی مردم به خدمات و همچنین افزایش کیفیت این خدمات در کشور، می توان تا حد زیادی از عوارض ناشی از این مشکلات کاست.
وی تصریح کرد: نظام خدمات بهداشتی اولیه سعی کرده با تقویت سیستم غربالگری در حوزه سلامت روان در جهت تشخیص و درمان بموقع افرادی که مبتلا به اختلالات روانشناختی هستند، اقدام کند.
به گفته وی، در حال حاضر در نظام سلامت، علاوه بر غربالگری مشکلات سلامت روان و ارائه خدمات پزشکی و روانشناختی به افراد و گروه های هدف در مراکز خدمات جامع سلامت در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه، خدمات روانشناختی تلفنی از طریق سامانه ۴۰۳۰ ارائه می شود و از طرفی خدمات مشاوره در سوگ و همچنین خدمات سلامت روان برای بهبودیافتگان کووید-۱۹ در مراکز خدمات جامع سلامت در دسترس است و مردم می توانند برای دریافت خدمات سلامت روان با شماره ۴۰۳۰ تماس بگیرند و مستقیما به کارشناسان سلامت روان وصل شده و خدمات روانشناختی تلفنی دریافت نموده و یا برای دریافت خدمات حضوری به مراکز خدمات جامع سلامت در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه مراجعه کنند.
این مقام مسوول در وزارت بهداشت تصریح کرد: سامانه خودارزیابی روانشناختی نیز از طریق پایگاه اینترنتی salamat.gov.ir قابل دسترسی است. افراد می توانند از طریق این سامانه به سوالات خودارزیابی روانشناختی پاسخ داده و بازخورد دریافت نمایند و به محتواهای آموزشی خودمراقبتی در حوزه سلامت روان دسترسی داشته باشند.
حاجبی خاطرنشان کرد: خدمات توانمندسازی جمعیت عمومی با هدف پیشگیری اولیه، مانند آموزش مهارت های زندگی و مهارت های فرزندپروری نیز کماکان در مراکز خدمات جامع سلامت ارائه می شود. برنامه تشخیص و مراقبت اختلالات روانپزشکی یکی از مهمترین خدماتی است که در نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه ادغام شد.
وی اظهار داشت: علاوه بر این خدمات، برنامه پیشگیری از خودکشی و حمایت های روانی اجتماعی به دنبال حوادث غیرمترقبه و بلایا نیز در نظام بهداشتی کشور ادغام یافته و جاری بوده، این مداخلات در فهرست خدمات پایه حوزه سلامت روان است.
