اوکراین این روزها روی خط داغ جنگ سرد بین شرق و غرب قرار دارد. می‌توان گفت بعد از بحران سوریه، این مهم‌ترین نقطه برخورد قدرت‌های بزرگ شرق و غرب در قرن 21 است؛ با این تفاوت که سوریه تن به استکبار و استبداد نداد و محور آمریکایی- صهیونیستی- عربی- تکفیری به این روزش انداختند و اگر حمایت‌های محور شرق مانند ایران، روسیه و چین نبود از هم فروپاشیده بود اما درست در نقطه مقابل، اوکراین وارد بازی غرب علیه روسیه شد و اکنون در باتلاق گرفتار شده، از شرق رانده و از غرب مانده است و هیچ حامی‌ای ندارد.
1- کودتاچیان حامی غرب سال 2014 دولت مستقل «ویکتور یانوکوویچ» که مخالف امضای توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه اروپایی بود را ساقط کردند و بحران اوکراین از همین نقطه با مداخله آشکار و خودخواهی محض کشورهای غربی در تحمیل قراردادهای خارجی به کی‌یف، آغاز شد. علاوه بر دولت‌های آمریکایی و اروپایی، نمایندگان و سناتورهای کنگره آمریکا نیز علنا از اقدامات کودتاچیان در اوکراین حمایت کردند. «جان مک‌کین» سیاستمدار مقبور در بحبوحه اعتراضات در اوکراین از مردم این کشور خواست قیام کنند. حتی گزارش شده دولت کانادا که معمولا خود را مستقیما درگیر چنین اقداماتی نمی‌کند نیز، از کودتاچیان اوکراینی حمایت کرده است. شبکه سی‌بی‌اس آمریکا نوشت: سفارتخانه کانادا در جریان ناآرامی‌های زمستان 2014 اوکراین نقش پررنگی در حمایت از ناراضیان حکومتی ایفا می‌کرده و در روزهای منتهی به سقوط دولت یانوکوویچ، سفارت کانادا در کی‌یف به عنوان پایگاه مخالفان ضددولتی فعال بوده است.
2- دولت اوکراین که در نقطه برخورد شرق و غرب قرار گرفته است، درباره حمایت غرب باید به سرنوشت افغانستانِ پس از اشغال و اعتماد کابل به آمریکا و ناتو بنگرد و سرنوشت معمر قذافی رهبر لیبی را سرلوحه کار خود قرار دهد. نتیجه اعتماد و اتکای اشرف غنی به آمریکا سقوط دولت افغانستان و فرار وی از کشورش بود و سال‌ها اشغال این کشور توسط غربی‌ها در نهایت منجر به فرار آمریکا و ناتو از این کشور و تنها ماندن مردم افغانستان در برابر مشکلات شد.
در لیبی مساله از افغانستان هم بدتر شد؛ جایی که معمر قذافی تحت فشارها و تحریم غرب تن به مذاکره با آمریکا و انگلیس داد و با کل مطالبات آمریکایی‌ها در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای خود موافقت کرد.
آنها از لیبی خواسته بودند ضمن انهدام و انتقال تجهیزات هسته‌ای این کشور به کشوری دیگر، دسترسی کامل و نامحدودی به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بدهد و در عین حال از تمام فعالیت‌های هسته‌ای اعم از تحقیق و تولید دست بکشد. در نهایت پس از موافقت لیبی با تمام خواسته‌های غرب و در حالی که آمریکا و انگلیس برای نشان دادن حسن‌نیت خود با لیبی پیمان‌نامه و توافق‌های دفاعی و اقتصادی امضا کرده بودند(!) در جریان اعتراضات مردمی در لیبی، مورد حمله هوایی آمریکا و ناتو قرار گرفت و دودمان معمر قذافی بر باد رفت و خودش در یک کانال فاضلاب کشته شد.
3- اکنون پس از چند سال از روی کار آمدن غرب‌گرایان در اوکراین، مردم این کشور به این نتیجه رسیده‌اند دولت اوکراین در مسیر درستی قرار ندارد. نظرسنجی‌های جدید نشان می‌دهد اکثریت مردم اوکراین قول‌ها و وعده‌های کشورهای غربی در حمایت از این کشور را فریب بزرگ می‌دانند. اعتراضات اخیر مردم در کی‌یف علیه دولت این کشور و درخواست آنها برای جلوگیری از جنگ با روسیه در همین راستا بود. شبکه سی‌ان‌ان در مصاحبه با شهروندان اوکراینی از قول آنها اعلام کرد اوکراینی‌ها با انتقاد از کشورهای غربی معتقدند کشورشان به توپ میان روس‌ها و ناتو تبدیل شده و خواستار راه‌حل مسالمت‌آمیز هستند.
در واقع خود دولت کی‌یف تحت تاثیر فریبکاری و بازی سیاسی کشورهای غربی، از عوامل ایجاد تنش بود و با سیاست‌های ضدروسی و روس‌هراسی‌های بی‌مورد باعث تشدید دوباره تنش‌ها در شرق اوکراین شد. بعد از دونالد ترامپ که علاقه چندانی به مساله اوکراین نشان نمی‌داد، جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا با همکاری کشورهای عضو ناتو تلاش کرد با تشدید تنش‌ها در اوکراین زمینه تقویت و افزایش حضور نظامی خود را اولا: برای مقابله و مهار روسیه افزایش دهد و ثانیا: شرایط فروش بیشتر تسلیحات نظامی به کشورهای مستقر در شرق اروپا را فراهم کند.
4- دولت اوکراین که ناخواسته و احمقانه در بازی آمریکا و ناتو قرار گرفته، اکنون به اشتباه خود پی برده و نارضایتی خود را از آمریکا و غرب نیز اعلام کرده است. زلنسکی اخیرا در یک نشست خبری با اعتراض به هراس‌افکنی بیش از اندازه آمریکا و رسانه‌های غربی درباره تهدید روسیه گفت: تنش‌زایی در شرق اروپا به اقتصاد اوکراین ضربه زده است. آنچه در رسانه‌ها (غربی) می‌شنویم اینطور است که گویی سربازان در خیابان‌ها در حال تردد هستند و مردم در حال ترک خانه‌ها هستند. این درست نیست. زلنسکی همچنین گفت: کاخ سفید اشتباه می‌کند که خطر وقوع یک جنگ تمام‌عیار را بیش از حد برجسته می‌کند و این پیامی بود که من در گفت‌وگوی تلفنی به بایدن گفتم.
مقامات نظامی اوکراین نیز آمادگی روسیه برای حمله قریب‌الوقوع به خاک اوکراین و مواضع کشورهای غربی در این زمینه را رد کردند. با این حال آمریکا و متحدانش اصرار دارند ارزیابی آنها از خود اوکراینی‌ها دقیق‌تر است و منتظر شروع حمله روسیه هستند!
اگر شعله‌ور ماندن تنش‌ها در شرق اروپا و اوکراین برای مردم این منطقه نان ندارد، گویا برای آمریکا و ناتو منافع زیادی دارد.
مهدی گرگانی
