آیا مصرف روغن‌ های حیوانی شفابخش است؟

دکتر سارا صافی  به روغن های جامد گیاهی و روغن های حیوانی اشاره و اظهار کرد: روغن جامد گیاهی که به طور معمول در صنایع شیرینی پزی و محصولاتی مانند انواع بیسکویت و نان های صنعتی وجود دارد، حاوی اسید چرب ترنس است و ریسک ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی، دیابت، چربی خون و سرطان را افزایش می دهد.

وی با بیان اینکه چربی های حیوانی(چربی گرفته شده از شیر یا دنبه) حاوی مقادیر فراوانی از اسیدهای چرب اشباع است، گفت: مصرف زیاد این چربی ها، سبب افزایش کلسترول، ایجاد پلاک های اترواسکلروز در عروق قلبی و سکته قلبی می شود، علاوه بر این مصرف این چربی ها با ابتلا به برخی سرطان ها در ارتباط است.

صافی ادامه داد: طبق آخرین گایدلاین انجمن قلب آمریکا، برای پیشگیری از بیماری های قلبی- عروقی، حداکثر 10 درصد از انرژی مورد نیاز بدن باید از اسیدهای چرب اشباع تأمین شود؛ یعنی به طور مثال فردی با 1800 کالری انرژی به صورت روزانه، به 20 گرم اسیدچرب اشباع نیاز دارد.

وی به وجود پنج گرم اسید چرب اشباع به ازای هر واحد انواع گوشت قرمز یا سفید(یک قوطی کبریت یا 30 گرم انواع گوشت پخته) اشاره و اظهار کرد: هر واحد شیر یا لبنیات کم چرب(یک لیوان شیر، یک کاسه ماست، دو لیوان دوغ) نیز دارای حداقل سه گرم اسید چرب اشباع است، پس با مصرف گوشت و لبنیات به میزان معمول در طول روز، 20 گرم مجاز را دریافت می کنید.

این متخصص تغذیه بیان کرد: پس با مصرف برخی مواد غذایی مانند روغن حیوانی، دنبه، خامه، کره و پنیر خامه ای، میزان مصرف روزانه اسید چرب اشباع بیش از حد مجاز خواهد شد و ما را در معرض خطر قرار می دهد.

وی با تأکید بر اینکه هیچ نوع چربی و روغن حیوانی، خواص معجزه آسا و شفابخشی ندارد، خاطرنشان کرد: هیچ منبع معتبر علمی برای اثبات ادعاهایی مبنی بر خواص مصرف روغن های حیوانی یا گانودرما وجود ندارد و مصرف روغن های حیوانی توسط نسل های قبل، دلیلی بر تأیید خواص این روغن ها نیست چراکه نسل های قبل سبک زندگی کاملاً متفاوتی داشتند و در مقایسه با جامعه امروز از زندگی بسیار پرتحرک تری برخوردار بودند.

این متخصص تغذیه به وجود دو نوع اسید چرب مفید در روغن های گیاهی اشاره و خاطرنشان کرد: روغن زیتون سرشار از اسیدهای چرب تک غیراشباع است همچنین سایر روغن های گیاهی شامل کانولا، مغزیجات(فندق، بادام، بادام زمینی)، کنجد، سویا، ذرت و آفتابگردان حاوی این اسیدهای چرب هستند.

وی با بیان اینکه کانولا همچنین سرشار از اسیدهای چرب چند غیراشباع است، یادآور شد: سایر روغن های گیاهی شامل آفتابگردان، سویا، ذرت، گنجد و مغزیجات(به ویژه گردو) نیز حاوی این اسیدهای چرب هستند البته روغن های گیاهی مانند نارگیل و پالم سرشار از اسیدهای چرب اشباع هستند و نباید مصرف شوند.

روغن های مایع معمولی برای سرخ کردن مناسب نیستند

صافی در ادامه گفت: نقطه دود، حداکثر حرارتی است که روغن تحمل می کند و در دماهای بالاتر از آن اکسید شده و رادیکال های سمی و سرطان زا ایجاد می کند. روغن های مایع معمولی نقطه دود پایینی داشته و برای سرخ کردن مناسب نیستند و تنها باید برای پخت و پز با دمای پایین و یا روی سالاد استفاده شوند.

وی به بالا رفتن نقطه دود روغن ها طی یک فرآیند شیمیایی و تولید روغن های سرخ کردنی اشاره و بیان کرد: هر چه تعداد باندهای غیراشباع در روغن بیشتر باشد، به اکسیداسیون حساس تر است، پس روغن های سرشار از اسیدهای چرب تک غیراشباع مانند روغن زیتون، برای سرخ کردن مناسب تر هستند.

وی افزود: همه روغن های گیاهی حاوی اسیدهای چرب تک غیراشباع و چند غیراشباع، برای پخت و پز با دمای پایین مناسب هستند پس سعی کنید تنوع را در مصرف روغن ها درنظر داشته باشید چراکه هر کدام از آنها خواص و فواید ویژه ای دارند، البته زیاده روی در مصرف روغن ها از جمله روغن های گیاهی به علت وجود کالری بسیار بالا(۹ کیلوکالری به ازای هر یک گرم روغن)، سبب اضافه وزن و چاقی می شود.

این متخصص تغذیه از سرخ کردن به عنوان یکی از نامناسب ترین روش های پخت و پز غذا یاد کرد و گفت: مصرف غذاهای سرخ کرده را به حداکثر یک تا دو بار در ماه کاهش دهید و بیشتر غذاها را به روش آب پز، بخارپز و یا در فر طبخ کنید.

صافی یادآور شد: مصرف روغن کنجد تولید شده به روش سنتی به ویژه برای سرخ کردن توصیه نمی شود چراکه روغن در این روش به علت عدم تصفیه، حاوی ناخالصی است و ممکن است شرایط نگهداری کنجد بهداشتی نبوده و آلودگی های قارچی در آن ایجاد شود.