طراحی و اجرای سیستم های تهویه مطبوع به این صورت است که در ابتدا تجهیزاتی مانند چیلر و بویلر برای تولید حرارت و برودت به کار گرفته می شوند. این حرارت یا برودت به وسیله آب یا هوا و از طریق لوله یا کانال به واحد های توزیع کننده برودت و حرارت می‌رسند و تجهیزات توزیع کننده شروع به سرمایش و گرمایش محل مورد نظر می‌کنند.
مهمترین واحد های توزیع کننده‌ی برودت و حرارت در سیستم‌های تهویه مطبوع فن کویل و هواساز یا هوارسان هستند. هرکدام از تجهیزات اشاره شده کاربردهای متفاوتی دارند ولی در حالت کلی از یک یا چند کویل جهت سرمایش و گرمایش و یک عدد فن جهت تامین فشار مورد نیاز و هوادهی مناسب تشکیل شده‌اند.
فن کویل
فن کویل مکمل اصلی سیستم چیلر و بویلر است. با استفاده از آن می‌توان به توزیع برودت و حرارت پرداخت. فن کویل همانطور که از اسمش پیداست از یک کویل چند ردیفه به همراه چند فن و الکتروموتور تشکیل شده است که می‌تواند با استفاده از ترموستات فن کویل تغییر دور دهد و روشن یا خاموش شود. فن کویل ها انواع مختلفی دارند که می‌توان آنها را در شاخه‌های زیر طبقه‌بندی کرد:
- فن کویل زمینی
- فن کویل دیواری
- فن کویل سقفی توکار
- فن کویل کاستی یک طرفه / چهار طرفه
- فن کویل کانالی
ظرفیت فن کویل را در عرف بازار با سی اف ام نشان می‌دهند که به معنی میزان هوادهی فن کویل با واحد فوت مکعب بر دقیقه است. از دیدگاه مهندسی باید ابتدا بار حرارتی و برودتی فضای مورد نظر با استفاده از نرم افزارهای مربوطه محاسبه شود و سپس با توجه به جدول ظرفیت کویل دستگاه در دور متوسط به انتخاب فن کویل برای فضاهای مختلف بپردازیم. ولی به صورت سر انگشتی برای یک فضای سی متر مربعی مسکونی بار برودتی مورد نیاز یک تن تبرید است پس باید فن کویلی را انتخاب کنید که در دور متوسط یک تن تبرید ظرفیت سرمایشی داشته باشد. به صورت حدودی می‌توان گفت که فن کویل 400 سی اف ام دارای ظرفیت 1 تن تبرید یا 12000 بی تی یو بر ساعت است که اگر صدای فن در انتخاب عامل تاثیرگذاری بود از ظرفیت بالاتری استفاده می‌کنیم تا دستگاه در دور متوسط بار برودتی یک تن تبرید را تامین و در غیر این صورت یک دستگاه فن کویل ۴۰۰ سی اف ام برای فضای مورد نظر سایز می‌شود.
باید توجه داشته باشید که در فصول گرم سال، سرمایش فن کویل باعث ایجاد قطرات آب به روی سطح کویل می‌شود که این قطرات با سینی درین جمع آوری می‌گردند. این سینی باید عایق باشد تا از کندانس آب در زیر سینی جلوگیری شود و سپس به وسیله ی لوله ی درین، آب تقطیر شده به سیستم فاضلاب هدایت شود. توجه شود که به هیچ عنوان سیستم درین را نباید به فاضلاب آب باران متصل کرد چرا که احتمال سر ریز لوله ها و خروج آب از فن کویل در مواقع بارندگی وجود دارد. یکی از بهترین نقاط برای هدایت آب درین، چاه ارت است که برخلاف چاه فاضلاب از ورود بوهای نامطبوع نیز به محیط جلوگیری می‌کند.
هواساز
هواساز در حقیقت فن کویل با ظرفیت بالاتر و امکانات بیشتر است. اصطلاح هواساز که در جوامع مهندسی ایران رایج است مربوط به دهه پنجاه میلادی و پس از جنگ جهانی دوم است که مهندسین کرایسلر برای تهویه مطبوع ساختمان مرکزی آن شرکت این راه حل را ابداع کردند و آنرا Weather Maker یا همان هواساز نامیدند. ولی در حقیقت هوایی ساخته نمی‌شود، بلکه درون یک جعبه ی فلزی بزرگ، هوا از بسترهای مختلف فیلتر عبور می‌کند، سرد یا گرم، رطوبت گیری یا رطوبت دهی می‌شود و سپس با فشار از طریق کانال به فضاهای مختلف برده می‌شود.
برای همین است که امروزه از واژه Air Handling Unit یا هوارسان به جای اصطلاح هواساز در جوامع علمی و فنی استفاده می‌شود. هواسازها به صورت عمومی دارای یک بستر فیلتر آلومینیومی قابل شستشو در ورود، کویل گرمایی و سرمایی و یک فن و دریچه و دمپر هستند. این ساده ترین نوع هواساز است که با یک سیستم کنترل ساده می‌تواند هوای تازه را تامین کند. این نوع هواسازها در مجتمع های بزرگ مسکونی یا تجاری و اداری کاربرد دارند.
نوع دیگری از هواساز با نام هواساز هایژنیک تولید می‌شود. این دستگاه هوارسان در صنایع داروسازی و بیمارستانها و همچنین اتاق های تمیز کاربرد فراوانی دارد. با استفاده از هواساز هایژنیک هوای مورد نیاز تحت عملیات پاکسازی کامل با فیلترهای هپا و کیسه ای قرار می گیرد و سپس از کویل های سرمایشی و گرمایشی عبور می‌کند و پس از رطوبت گیری یا رطوبت دهی و با استفاده از فن پلاگ به فضاهای مورد نیاز رسانده می‌شود. با استفاده از هواسازهای هایژنیک می‌توان دوز مصرف آنتی بیوتیک بیماران را پس از عمل های جراحی کاهش داد و از عفونت های مختلف جلوگیری به عمل آورد. هواسازهای هایژنیک باید مجهز به سیستم کنترل بسیار پیشرفته ای باشند که بتوان با کمک آنها از یخ زدگی کویل ها جلوگیری کرد، دما، فشار و رطوبت و کیفیت هوا را تامین نمود و در مواقع اضطراری و بحرانی با تجمیع سازی با سیستم اعلان حریق به تخلیه فضاها یا اطفا حریق کمک کرد.
ظرفیت هواسازها را نیز مانند فن کویل با سی اف ام یا همان فوت مکعب بر دقیقه نمایش می دهند ولی در حقیقت برای انتخاب و خرید هواساز نیاز به جدول مشخصات فنی دستگاه دارید که در آن تمام اطلاعات سایکرومتریک هوای ورودی و خروجی در فصول مختلف، مشخصات و ظرفیت کویل های سرمایشی و گرمایشی، فیلترها و نوع فن و ... نمایش داده شده است.
در صورتی که تمایل داشتید در این خصوص بیشتر بدانید کافیست نام فریدون روحی را در گوگل جستجو کنید و وارد وب سایت من شوید. می توانید با به اشتراک گذاشتن نظراتتون پاسخ مناسبی دریافت کنید. در پروژه های مختلفی از تمام مدل های دستگاه های خنک کننده استفاده کرده ام که می توانم با توجه به نوع پروژه و کاربری آن تجربیات کاربردی در اختیارتان قرار دهم. با من تماس بگیرید.
