سفر دو مقام برجسته اتحادیه اروپا به آنکارا و دیدار آنان با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، مهم ترین موضوع خبری ترکیه در 24 ساعت اخیر بود.
دیدار چارلز میشل، رئیس شورا و اورسلا وندرلاین رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا در کاخ ریاست جمهوری ترکیه با اردوغان، به مدت 2 ساعت و 45 دقیقه ادامه داشت و مهمانان، پس از پایان دیدار با اردوغان، به سوالات خبرنگاران، پاسخ دادند.
اظهارات آنان نشان داد که در دیدار با اردوغان نیز به نکات و دغدغه های مهمی اشاره کرده اند، اما ترجیح می دهند به واکنش و پاسخ های رئیس جمهوری ترکیه اشاره نکنند و صرفاً به بیان مواضع اروپا اکتفا کنند.
یک خبر تایید نشده حاکی از آن است که اردوغان در دیدار مفصل خود با سران اتحادیه اروپا، بر مساله آوارگان انگشت گذاشت و از عدم حمایت مالی اتحادیه اروپا گلایه کرده است. مقامات اروپایی نیز وعده داده اند که یک پاکت 6 میلیارد یورویی برای رفع این مشکل در نظر گرفته خواهد شد که البته وجه آن به شکل مستقیم، در اختیار ترکیه قرار نخواهد گرفت.
پلیس خوب و پلیسی که صریح حرف زد
نحوه بیان مواضع و دیدگاه های اتحادیه اروپا در مورد ترکیه از زبان دو مقام برجسته این اتحادیه، حاکی از این بود که بین آنان یک تقسیم نقش آگاهانه صورت گرفته است. به این معنی که چارلز میشل فقط بر ابعاد همکاری ها و ظرفیت تعامل اقتصادی تاکید کند اما وندرلاین، در مورد دغدغه ها و نگرانی های اتحادیه اروپا صحبت کند.
چارلز میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا، در مورد انتظارات طرفین گفت: «اتحادیه اروپا آماده است تا به منظور افزایش همکاری اقتصادی، مدیریت مهاجرت و مسائل حقوقی، یک پیشنهاد و برنامه مشخص ارائه دهد. در مورد حمایت اتحادیه اروپا از ترکیه در بحث مهاجرین و پناهندگان نیز، باید بگویم که کمیسیون ما، به زودی در لبنان، اردن و ترکیه پیشنهادهایی برای بودجه ارائه می دهند. به روزرسانی به ویژه در مورد اتحادیه گمرکی و بحث مهاجرین، برای ما مهم است و در اجلاس اتحادیه اروپا در ماه ژوئن، میزان پیشرفت در این حوزه ها، مورد ارزیابی قرار می گیرد.»
خانم وندرلاین، سنگ بزرگ را برداشت
با آن که رسانه های تحت مدیریت دولت و حزب عدالت و توسعه، معمولاً تمایلی به انتشار سخنان انتقادی سران اتحادیه اروپا ندارند، اما از آنجایی که وندرلاین و میشل، در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همه رسانه ها صحبت کردند، امکانی برای خلاصه کردن اظهارات آنان و چشم پوشی از نکات انتقادی وجود نداشت و این رسانه ها نیز مانند دیگر رسانه های مستقل و مخالف دولت، اظهارات هر دو مقام اروپایی را به طور کامل منتشر کردند.
وندرلاین در مورد سطح کنونی گفتگو و مذاکرات بین ترکیه و اتحادیه اروپا گفت: «این در واقع آغاز یک روند است. ما در آغاز یک مسیر هستیم. این مسیر جاده ای پیش روی ما است. مقصد ما، تنها به ادامه گفتگو و محتوای مذاکرات بستگی ندارد، بلکه اقدامات عملی مثبت ترکیه نیز در این مسیر مهم است. پایداری اقدامات مثبت اخیر، برای ما مهم است. نکته مهم دیگر برای ما احترام به حقوق بشر و احترام به حاکمیت قانون است.»
اورسلا وندرلاین رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، در ادامه سخنان خود بر چند مساله مهم انگشت گذاشت که بدون تعارف باید گفت، همه این مسائل از دید اردوغان و دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، موضوعاتی سنگین، غیرقابل قبول و حساس هستند.
نقاطی که وندرلاین بر آنها انگشت گذاشت و از دید دولت اردوغان قابل قبول به نظر می رسد، عبارتند از این موارد:
1.خروج ترکیه از کنوانسیون استانبول (حفظ حقوق زنان و خانواده) از نظر اتحادیه اروپا، یک اقدام نگران کننده است. ما برای حمایت از زنان و کودکان و مبارزه با پدیده تلخ خشونت علیه زنان، به یاری و همراهی همه کشورها نیاز داریم.
2.صدور حکم دادگاه حقوق بشر اروپا در مورد ضرورت آزادی صلاح الدین دمیرتاش (رهبر اسبق ه.د.پ) و عثمان کاوالا، موضوع مهمی است. اما آنان هر دو همچنان در زندان مانده اند و برای اتحادیه اروپا مهم است که ترکیه عنوان یکی از اعضای موسس شورای اتحادیه اروپا، به احکام این دادگاه احترام گذاشته و بدانها عمل کند. حقوق بشر برای اتحادیه اروپا، یک موضوع غیرقابل مذاکره است.
3.نگرانی خود را در مورد احتمال تعطیل کردن حزب دموکراتیک خلق ها (ه.د.پ) اعلام کرده ایم.
انتظارات متفاوت ترکیه و اتحادیه اروپا
ابراهیم کالن سخنگو و رئیس گروه مشاورین سیاست خارجی و امنیت ملی ترکیه گفته است: «جناب رئیس جمهور در دیدار با مقامات عالی رتبه اتحادیه اروپا، خواستار بهبود توافق سال 2016 در مورد پناهجویان شد.
تسهیل مقررات صدور روادید برای شهروندان ترکیه، همچنین تجدیدنظر در توافق اتحاد گمرکی ترکیه با اتحادیه اروپا از دیگر درخواست های آنها بود و مسائل مربوط به شرق مدیترانه، لیبی، یونان و قبرس نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت.»
واقعیت این است که اتحادیه اروپا، هیچگاه دست از انتقادات از ترکیه برنداشته و ترکیه نیز در مسیر برآورده کردن انتظارات اروپا گام برنداشته است. اما با این حال، آنکارا به طور جدی، پیگیر آن است که در مورد ویزای سفر شهروندان ترکیه به کشورهای عضو اتحادیه، گام جدی برداشته شود.
سلیم ینل دیپلمات ارشد ترکیه که حالا بازنشسته شده و پیش تر در دفتر نمایندگی دائمی ترکیه در اتحادیه اروپا و همچنین در وزارت امور مرتبط با اتحادیه اروپا فعالیت کرده، چنین نگاهی دارد:«سفر این دو مقام مهم اروپایی به آنکارا، آغاز جدیدی در روابط دو طرف است. آنها این مساله را ارزیابی خواهند کرد که سیاست های دولت ترکیه تا ژوئن، تا چه اندازه تغییر رویکرد را در پیش گرفته است. اگر گام های جدی برداشته شود، می توانیم از ماه ژوئن شاهد پیشرفت و گشایش های جدیدی در روابط باشیم. اما شواهد نشان می دهد که برداشتن گام های مشخص در این بازه زمانی، چندان آسان نیست. البته قرار نیست فقط ترکیه قدم بردارد و مساله، فقط مسائل حقوق بشری نیست. در حوزه یونان و قبرس هم مشکلاتی داریم. به عنوان مثال، یونان و قبرس روم، گهگاه ترکیه را تحریک می کنند. باید فضایی آکنده از اعتماد ایجاد شود و اتحادیه اروپا نیز نظارت دقیقی بر رفتارهای یونان و قبرس روم داشته باشد.»
در پایان باید گفت، با آن که در روابط اتحادیه اروپا و ترکیه، اختلافات مهمی وجود دارد اما طرفین به دنبال حفظ موازنه هستند و رویکرد فعلی آنان، نه درمان قطعی بلکه پانسمان زخم ها و تزریق مُسکن است.
به عبارتی روشن، با وجود چندین نوبت مذاکره، هنوز هم خبری از آغار مجدد مذاکرات مربوط به روند تکمیل عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا نیست و فعلاً مسائلی همچون اختلاف نظر بر سر لیبی، شرق مدیترانه، قبرس، یونان و انتقادات حقوق بشری اروپا از ترکیه، برجسته شده و فعلاً، توسعه همکاری فقط در سطح تعامل اقتصادی و مدیریت پرونده مهاجرت است.
