گرچه طبق آخرین گزارش منتشر شده بانک مرکزی متوسط قیمت مسکن طی آذرماه ۹۹ در مقایسه با ماه قبل از آن ۱.۱ درصد کاهش یافته، اما متوسط قیمت مسکن ۲۶ میلیون و ۹۱۰ هزار تومان برای هر مترمربع واحد مسکونی (در شهر تهران) باعث شده تا خانه‌دار شدن به یک رویا در دور دست تبدیل شود.
طی یکسال منتهی به آذرماه امسال متوسط قیمت مسکن در تهران حدود ۱۰۰ درصد بر اساس آمار رسمی و بیش از این رقم مطابق اطلاعات فعالان بازار مسکن افزایش یافته است. از سوی دیگر طبق بررسی صورت گرفته دهک درآمدی یک (کم‌درآمد) باید برای خانه‌دار شدن کمی بیش از یک قرن پس‌انداز کرده تا بتواند یک واحد مسکونی ۷۵ متری را خریداری کند.
طی ۷ سال اخیر روند افزایش قیمت مسکن در کشور سرسام‌آور بوده که مهم‌ترین دلیل آن عدم اجرای برنامه‌های مدون این بخش از سوی دولت تدبیر و امید است. با آن‌که نیاز سالانه کشور با توجه به آمار ازدواج ساخت حدود ۸۰۰ هزار تا یک میلیون واحد مسکن بوده است، اما از سال ۹۲ تا کنون در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن ۲.۱ میلیون واحد ساخته شده. به عبارت دیگر عقب‌افتادگی ۷۰ درصدی.
وزارت راه و شهرسازی برنامه ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی در قالب طرح ملی مسکن را طی دو سال اخیر اجرایی کرده، اما این برنامه در مقابل عقب افتادگی که به آن اشاره شد، درد چندانی را درمان نمی‌کند.
* طرح مجلس برای ساخت سالانه یک میلیون مسکن در کشور
در شرایطی که امیدی به اقدامات دولت تدبیر و امید نبوده و نیست، نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی طرح جهش تولید و تامین مسکن را تیرماه امسال رسانه‌ای کردند. اواسط تیرماه امسال اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران مجلس از جزئیات طرح ۲ فوریتی تحقق جهش تولید با رونق ساخت و ساز مسکن شهری و روستایی رونمایی کرد.
وی با یادآوری اینکه قرارگاه خاتم الانبیاء نیز در جلسات کمیسیون عمران مجلس برای حل مشکل مسکن حضور داشته است، گفته است: در این جلسات مقرر شد که طرحی تحت عنوان "طرح پیشنهادی ماده واحده دو فوریتی به منظور تحقق جهش تولید با رونق ساخت و ساز مسکن شهری و روستایی" برای ۶ سال آینده بخش مسکن تهیه و تدوین شود تا بتوانیم مسکن را به عنوان یک کالای مصرفی خانوارهای ایرانی تأمین کنیم. برای عملیاتی شدن این برنامه ۱۰۰ درصد نیازهای شهرهای مختلف و کلانشهرها متفاوت است و برای هر کدام از این ها باید یک سناریوی متفاوت در نظر گرفته شود.
وی افزود: در بحث زمین و تسهیلات ارزان قیمت باید افراد با درآمدهای مختلف بتوانند صاحب مسکن شوند. اگر نام خانوارهای با درآمد کم، زوجین جوان، بازنشستگان، طلاب، دانشجویان متأهل، کارگران، ایثارگران، خانواده های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و... را فاقدین مسکن بگذاریم، اینها باید برای خانه دار شدن توانمند شوند.
عضو کمیسیون عمران مجلس با بیان این که "شناسایی این افراد بحث مجزایی بوده و وظیفه وزارت راه و شهرسازی و سایر وزارتخانه هاست"، اضافه کرد: ضلع سوم برنامه مجلس (رفع موانع تولید مسکن) شامل بیمه، مالیات، نظام مهندسی، صدور پروانه، محله سازی، خدمات زیربنایی و روبنایی، انتخاب سازنده، ثبت اسناد و املاک و... می شود. باید تکلیف این مسائل روشن شود تا وقتی زمین و تسهیلات ارزان قیمت به وجود آمد، اینها باعث کندی و طولانی شدن کار و عدم انجام تعهدات در ساخت و ساز مسکن نشود.
وی ساخت مسکن استیجاری را نیز جزو برنامه مجلس برای ساماندهی بازار عنوان کرد و افزود:در بحث خرید تسهیلات برای تملک مسکن اعطا می شود، در طرح استیجاری تسهیلات برای ودیعه اجاره پرداخت خواهد شد. تسهیلات به صورت قرض به مستأجران داده می شود و تا مدت یک سال این وام پیش آنها می‌ماند و یک سود کم برای آن در نظر گرفته می شود. چنانچه مستأجر در واحد اجاره شده بماند تسهیلات همچنان نزد او خواهد ماند اما در صورتیکه جابجا شود تسهیلات به مالک دیگر منتقل می شود.
وی با بیان این که "به دنبال فعال کردن صندوق رهنی برای مستأجران هستیم"، یادآور شد: البته برای این کار باید سازمان ها و شرکت هایی باشند که بتوانند از پول رهن استفاده کنند. این طرح از نوع شرکت های اجاره داری است که در ایران این را نداشته‌ایم.
* تصویب کلیات طرح جهش تولید مسکن
بر اساس برآوردهای صورت گرفته اعتبار مورد نیاز برای اجرای طرح مجلس حدود ۱۴۰ هزار میلیارد تومان است. مسئله‌ای که اوایل مهرماه امسال مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی مفصل آنرا مورد بررسی قرار داد. این مرکز طی گزارشی ضمن مخلفت با طرح مسکنی مجلس یازدهم تاکید کرد اجرای این برنامه باعث رشد ۵۰ درصدی نقدینگی در کشور می‌شود.
رحمت‌الله فیروزی پوربادی درباره آخرین وضعیت این طرح می‌گوید: کلیات طرح جهش تولید و تامین مسکن در کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی تصویب شده است.
وی ادامه داد: یک پشتوانه برای تامین منابع مالی طرح مذکور پیشنهاد شده که امیدواریم با توجه به وضعیت بغرنج مسکن در کشور ین طرح هرچه سریع‌تر تبدیل به قانون شده و اجرایی شود.
عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به اینکه درخواست‌هایی برای ساخت مسکن در کشور وجود دارد، اضافه کرد: این در حالی است که در یک قلم با افزایش لجام گسیخته قیمت مصالح ساختمانی مواجه هستیم و این مورد به سرعت‌گیر ساخت و ساز مسکن کشور تبدیل شده است.
فیروزی پوربادی تاکید کرد: لذا ضروری است با توجه به کم‌کاری‌های چند سال اخیر، هر چه سریع‌تر برای افزایش ساخت و ساز مسکن و تسهیل آن برنامه جهش تولید اجرایی شود.
*ساخت مسکن شهری و روستایی در طرح مجلس
عضو کمیسیون عمران مجلس با تشریح جزئیات بیشتری از طرح جهش تولید و تامین مسکن از ساخت مسکن روستایی در قالب این طرح خبر داد.
اسماعیل حسین‌زهی با یادآوری تصویب کلیات طرح جهش تولید و تامین مسکن در کمیسیون عمران مجلس،اظهار کرد: جزئیات این طرح در کمیسیون عمران و با حضور نماینده دولت، بانک‌ها و ... نیز مصوب شده است. بر اساس این طرح سالانه یک میلیون واحد مسکونی در کشور ساخته می‌شود.
وی با بیان اینکه تامین رایگان زمین توسط وزارت راه و شهرسازی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های طرح مذکور است، ادامه داد: بر این اساس در شهر و روستا مطابق با نیاز،مسکن ساخته می‌شود. ضمن اینکه مصالح ساختمانی از جمله مصالح اصلی یعنی آهن و سیمان با قیمت تمام شده در اختیار پروژه‌های این طرح قرار می‌گیرد.
وی در خصوص نحوه تامین منابع مالی مورد نیاز طرح جهش تولید و تامین مسکن گفت: بانک‌ها تامین کننده اصلی منابع مالی مورد نیاز هستند،ضمن اینکه به صورت سالانه نیز بودجه‌ای برای این کار در نظر گرفته خواهد شد.
عضو کمیسیون عمران مجلس اضافه کرد: با اجرای طرح جهش تولید، از افزایش قیمت‌های سرسام‌آور و دلال‌بازی بازار مسکن جلوگیری به‌عمل می‌آید.
حسین‌زهی در بخش دیگری از سخنانش با انتقاد از وضعیت بازار آهن کشور،اظهار کرد: با آن‌که در زمان حاضر سه برابر نیاز کشور تولید داریم اما قیمت‌ها بسیار بالاست و شاهد افزایش روزانه نرخ‌ها در این بخش هستیم. در طرح جهش تولید برای حل این معضل نیز پیش‌بینی‌هایی صورت گرفته است.
وی همچنین گفت: در طرح جهش تولید مشخص شده که دستگاه‌های اجرایی، بنیاد مسکن، کمیته امداد و... چه میزان زمین دارند و از این زمین‌ها برای ساخت مسکن استفاده خواهد شد.
*طرح جهش تولید فردا به صحن مجلس می‌رود
دیگر عضو کمیسیون عمران مجلس درباره آخرین وضعیت طرح جهش تولید و تامین مسکن می‌گوید: به لطف خدا با فشار نمایندگان در دستور کار روز دوشنبه ۲۹ دیماه قرار گرفته است.
مجتبی یوسفی افزود:یکی از اشکالاتی که ما به هیئت رئیسه مجلس داشتیم، این بود که طرح جهش تولید دوفوریتی بود و عملا حدود سه ماه پیش کلیات مصوب شد و جزئیات آنرا حدود دو ماه قبل در کمیسیون عمران مجلس تصویب کردیم.
وی با یادآوری اینکه حدود ۶ ماه در خصوص طرح جهش تولید با کمک صاحبنظران و کارشناسان، وزارت راه و شهرسازی و... کار صورت گرفته است، افزود:سعی کردیم نوع تعامل مجلس با توجه به اینکه دولت‌ها در نهایت اجرا کننده هستند،در سطح بسیار بالایی قرار داشته باشد. در حدود ۱۰ جلسه با حضور وزیر راه و شهرسازی این طرح مورد بررسی قرار گرفت. ضمن اینکه برای کارشناسان این وزارتخانه در ۳۵ جلسه کمیسیون عمران مجلس (هر جلسه حدود ۴ ساعت) وقت گذاشتیم.
عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به اینکه از بخش خصوصی برای طرح جهش تولید نظرخواهی کردیم، گفت: مرکز پژوهش‌های مجلس نیز به صورت کامل با ما در این طرح همراه بوده است. در مجموع تلاش کرده‌ایم طرح جامعی را داشته باشیم تا بتوانیم در بخش قانونگذاری و تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی مشکلات بخش مسکن را برطرف کنیم.
یوسفی بیان کرد: یکی از مشکلات کنونی بخش مسکن، ساخت است. در طرح جهش تولید به دنبال آن هستیم تا فاصله بین عرضه و تقاضا که سالانه بر اساس طرح جامع مسکن به یک میلیون واحد مسکونی نیاز داریم، از این تعداد ۳۰۰ هزار واحد را مردم می‌سازند و ۲۰۰ هزار واحد هم مسکن روستایی ساخته می‌شود.
*آخوندی اعتقادی به برنامه‌ریزی در بخش مسکن نداشت
وی ادامه داد: بنابراین حدود ۵۰۰ هزار واحد کمبود در کشور داریم، بر اساس سرشماری سال ۹۵ حدود ۶.۵ میلیون نفر هم مستأجر در کشور داریم که انباشت از گذشته است. لذا این مسئله نشان می‌دهد حل مشکل مسکن با شعار دولت حل شدنی نیست،حالا بماند که در ۵.۵ سال مدیریت عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی عملا هیچ اعتقادی به حوزه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در حوزه مسکن نداشت.
وی افزایش قیمت مسکن طی سال‌های اخیر را متوجه عملکرد وزیر سابق دانست و گفت: از اسفندماه سال گذشته تاکنون متوسط قیمت مسکن ۱۵۰ تا ۲۰۰ درصد حداقل افزایش یافته است. این عدم تحرک و عدم انجام اقداماتی که باید در موعد مقرر صورت می‌گرفت باعث این آشفتگی در بازار مسکن شده که رهن و اجاره برای مردم در برخی شهرها به یک آرزو تبدیل شده است.
عضو کمیسیون عمران مجلس اضافه کرد: نکته بعدی هم خارج شدن بازار مسکن از سفته‌بازی است. یعنی مالیات بر خانه‌های خالی، مالیات بر زمین بر بایر، مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر عایدی مسکن باید در کشور اجرایی شود. انبوه‌سازی که می‌خواهد مشکل مسکن را حل کند مورد حمایت قرار می‌گیرد اما کسی که می‌خواهد در بازار مسکن سفته بازی کند باید مالیات پرداخت کند. این کار کمک می‌کند تا سوداگری و سفته بازی از بازار مسکن حذف شود.
یوسفی تصریح کرد: این دو بخش یعنی ساخت و نظارت و اخذ مالیات چارچوب طرح جهش تولید و تامین مسکن است. بعد از تاخیر سه ماهه که هیئت رئیسه مجلس این طرح را به صحن نیاورد، فردا بناست که در صحن علنی مطرح شود.
