«ستاد اقتصادی دولت تصمیمات مهمی برای ۹ ماه آینده اتخاذ کرده است». این بخشی از خبری بود که رئیس جمهور در جلسه هیات وزیران روز چهارشنبه ۱۴ آبان اعلام کرد و در تکمیل آن افزود که هماهنگی های لازم بین دستگاه های اقتصادی همچون وزارت اقتصاد، وزارت صمت و بانک مرکزی ایجاد شده است، تصمیمات اقتصادی دولت از چند هفته قبل بدون توجه به اینکه در آمریکا چه اتفاقی می افتد اتخاذ شده است.
*ادامه رویکرد اعلام برنامه‌های خالی
قابل انکار نیست که دولت در شرایط اقتصادی فعلی به دنبال تدوین و برنامه‌ریزی یک برنامه هماهنگی اقتصادی باشد اما همزمانی اعلام این خبر با انتخابات ریاست جمهوری آمریکا موجب شد افکار عمومی نسبت به این طرح حساس و منتظر انتشار جزئیات این طرح باشند.
طی سال‌های اداره کشور در دولت دوازدهم، با وجود اینکه بارها و بارها از سوی دولت‌مردان از «جنگ اقتصادی» سخن به میان آمده است اما نبود یک برنامه مدون از سوی کارشناسان یکی از دلایل وضعیت فعلی اقتصاد ایران معرفی شده است.
این برنامه تنها برنامه اعلامی از سوی رئیس جمهور در سال آخر ریاست جمهوری نیست. پیش از این روحانی از برنامه‌های اقتصادی خود پرده برداری کرده بود. ۱۱ شهریور امسال نیز رئیس جمهور با بیان اینکه نباید اجازه دهیم تکانه‌های اقتصادی چون تحریم یا تنگناهای کرونایی، آهنگ توسعه کشور را کند کند و به اقتصاد خانوار و معیشت و رفاه مردم ضربه بزند، گفت: دولت تلاش کرده در دو حوزه اقتصاد کلان و اقتصاد خانوار سیاست‌ها و برنامه‌های دقیقی در این زمینه تدوین و اجرایی کند.
قبل از آن نیز در مرداد سال ۹۹ بحث یک برنامه جامع اقتصادی مطرح شده بود. سخنگوی دولت نیز در این باره در نشست خبری خود با خبرنگاران گفت: رییس‌جمهوری نقشه راه اقتصادی یک سال باقی مانده به قرن جدید را بزودی با مردم در میان خواهند گذاشت که شامل برنامه‌ها و پروژه‌های مهم و اثرگذار در زندگی مردم است و پیام روشنی است مبنی بر اینکه دولت با همه تنگناها و فشارها و محدودیت‌ها و درس آموزی از مکتب امام حسن (ع) هیچ‌گاه در رساندن کشورمان به جایگاهی که سزاوارش است، از پا نخواهد نشست.
*درب پاستور بر روی خروجی طرح‌های دولت بسته است
علی رغم مطرح شدن دو طرح فوق الذکر بازهم خروجی خاصی از سوی دولت و یا برنامه جامعی از سوی رئیس جمهور به بیرون از پاستور نیامد و تنها در چارچوب یک اظهار نظر باقی ماند.
حال مجدد در یکی دو هفته گذشته روحانی از یک برنامه ۹ ماهه اقتصادی حرف زد. سخنی که بعد از گذشت قریب به ده روز هنوز جزئیاتی از آن ارائه نشده است.
در همین رابطه علی ربیعی در مورد جزئیات این بسته اقتصادی ۹ماهه گفت: برنامه ۹ ماهه در تداوم طرح‌های متناسب با شرایط جنگ اقتصادی است که بعد از خروج ترامپ از برجام اتخاذ شده اند. ما در دوران برجام نوعی از سیاست‌های اقتصادی را دنبال می کردیم که مبتنی بر ایجاد رشد اقتصادی و جلب سرمایه گذاری بود. ما در یک سال شاهد آمدن شرکتهای خارجی به ایران با حدود ۸۰ میلیارد دلار برای سرمایه گذاری خارجی بودیم. بدیهی است در دوران جنگ اقتصادی لازم بود در برخی عرصه‌ها سیاست‌های انقباضی و در برخی حوزه‌ها نیز سیاست‌های انبساطی جدید اتخاذ شود.
* ۹۹/۹/۹ چه روزی است؟
پیگیری‌ها از این حکایت دارد که رئیس جمهور در روز ۹۹/۹/۹ قصد انتشار جزئیات این خبر را دارد اما در مقابل عده‌ای نیز معتقدند این برنامه مانند ادعای برنامه‌های قبلی اصلا وجود خارجی ندارد و یا همانگونه که سخنگوی دولت گفته در راستای همان برنامه‌های روزمره دولت برای اداره کشور است؛ اما مُداقه در سیر برنامه‌های دولت این سوال را در اذهان ایجاد می‌کند که نتیجه برنامه‌های قبلی دولت چه بوده که قرار است برنامه جدیدی ارائه شود.
*یادآوری رهبر انقلاب به دولت
مشخصاً در مورد لزوم داشتن «برنامه در دولت»؛ رهبر معظم انقلاب در شهریور امسال خطاب به دولت‌مردان فرمودند «در کشور ما هم اخیراً معمول شده که در اوّل مسئولیّت، رؤسای محترم یک فرصت صدروزه را معیّن میکنند میگویند در این ۱۰۰ روز مثلاً این کارها را یا یک کارهایی را انجام میدهیم، مردم هم در فرصت صدروزه قضاوت میکنند، مطبوعات و دیگران میگویند در این ۱۰۰ روز این جور کار شد؛ خب معلوم میشود که در ۱۰۰ روز میشود کارهای مهمّی کرد. یک سال سه تا ۱۰۰ روز به اضافه‌ی یک ۶۵ روز است؛ بنابر‌این، زمان کمی برای کار نیست ... همه‌ی این طرحها را تا آخر سال، همان طور که برنامه‌ریزی کرده‌اید، با دقّت دنبال کنید، با جدّیّت انجام بدهید تا این کارها انجام بگیرد؛ اینها کارهای زیربنایی است. یا سیاست پالایشگاه‌سازی که شنیدم یک سیاستی است که الان اجرا میشود. البتّه این سیاست خیلی زودتر از این باید [اجرا] می‌شد؛».
* طرح‌های روی زمین مانده
همانگونه که در این دیدار مطرح شد چطور بسیاری از طرح‌هایی که بیان شده زودتر اجرا نشده و یا اگر در زمان فعلی نیز قرار است اجرایی شود نتیجه آن چه شده است؟
برای نمونه پیش از این گفته شده بود که در برنامه ۹ ماهه مطروحه از سوی رئیس جمهور، دولت به دنبال این است که در سیاست‌های انبساطی گسترش صادرات، حمایت از تولید داخل و اهتمام به تکمیل پروژه های در حال اتمام در دستور کار قرار دهد. این سخن که از سوی علی ربیعی بیان شده بود نشان می‌دهد دولت در برنامه «۹ ماهه» خود ایده جدیدی نداشته است؟ و یا اگر دارد زمانبندی برای سرانجام آن به کجا ختم شده است؟
برای اداره کشور یکی از بهترین برنامه‌های اجرایی که مورد حمایت مجلس و قوه قضائیه نیز خواهد بود، برنامه توسعه ششم توسعه است. بهترین راهکار برای کشور در روزهای باقی مانده از دولت تدبیر و امید به سرانجام رساندن همین برنامه جامع است.
صرف‌نظر از تصمیمات اشتباهی که یک دولت می‌تواند با زندگی مردم بگیرد بعضاً عنوان «برنامه» یا «هماهنگی» نیز بدون داشتن خروجی برای کشور ایجاد مشکل کند و مردم را نسبت به وعده داده شده بی اعتماد کند، لذا می‌طلبد دولت در این راستا پیوست رسانه ای طرح خود را نیز ارائه دهد.
