روز مباهله یا عید مباهله، یکی از بزرگترین رویدادهای تاریخ اسلام است که پیامبر اکرم(ص) با اهل بیت(ع) به مصاف توطئه‌گران (نجرانیان) رفتند. در این روز که در اصل روز رویارویی حق و باطل بود، نجرانیان برحقانیت خاتم الانبیأ بیش از پیش ایمان آوردند.
پس از دعوت پیامبر از سران قریش و قبایل عرب، عجم و ...، حضرت بنا به رسالتی که برعهدشان بود، به مسیحیان به منظور روی آوردن به دین مبین اسلام، نامه‌ای را مکاتبه کردند، تا در ذیل این نامه نجرانیان به اسلام روی آوردند یا در غیر این صورت مجبور به پرداخت «جزیه» هستند. به همین منظور بنا به دعوت پیامبر اکرم (ص) مسیحیان به همراه گروهی 10 نفره با حضور اسقف اعظم خود «ابوحارثه» به گفت‌وگو و بررسی نامه پرداختند که در نهایت کاروانی به سوی مدینه پیامبر اکرم (ص) فرستادند تا با ایشان به مصاحبه بنشینند.
در این مسیر مسیحیان با وسایل، پوشش و هر آنچه در دست داشتند به تبلیغ مسیحیت پرداختند اما در نهایت در روز مباهله، حقانیت به روشنی خود را نمایان کرد و آنها راهی جز پذیرش حق و اسلام نداشتند، به این صورت که گروهی از نجرانیان که به مدینه آمده بودند با آنکه برحق بودن حضرت محمد (ص) را می‌دانستند، سرناسازگاری بنا کردند و مقابل ایشان ایستادند، به همین منظور و بنا به دعوت مسیحیان به اسلام از جانب خداوند متعال آیه 61 سوره آل عمران تحت عنوان آیه مباهله به پیامبر اکرم (ص) نازل شد؛ خداوند در این آیه آورده است: «فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل‌لَّعْنَتَ اللَّـهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ» ، «هرگاه بعد از علم و دانشی که (در باره عیسی) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.»
حجت الاسلام والمسلمین سید مصطفی کرمی کارشناس مسائل دینی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ درباره این رویداد بزرگ گفت: در سال دهم بعثت با توجه به اینکه بارها پیامبر اکرم(ص) به سران قبایل مختلف نامه فرستاده بودند، یکی از آن سران مسیحیان نجرانی بودند که در حاشیه حجاز زندگی می کردند، پیامبر (ص) در نامه ای مسیحیان را به دین اسلام دعوت کرد و آنها پس از دریافت نامه با اعضای گروه خود آن را به عنوان یک بسته پیشنهادی بررسی کردند و گروهی از اعضای بلندپایه کلیسای مسیحیت را به مدینه فرستادند تا برسر بیعت با پیامبر گفتگو کنند.
وی در ادامه با اشاره به آیه مباهله بیان کرد: یکی از مهمترین مسئله بین پیامبر و مسیحیان حضرت مسیح (عیسی) (ع) بود،مسیحیان می دانستند که حضرت عیسی (ع) پسرخداست و خداوند نیز در آیه مباهله به پیامبر (ص) بیان کرد که حضرت مسیح (ع) نیز همانند حضرت آدم (ع) است و تمام بهانه تراشی مسیحیت برای مقابله با اسلام است که پذیرش حق اجتناب می کنند. به همین منظور از آنها بخواه که مسیحیان با خاندان و اهلشان و تو نیز با خاندان خودت به مباهله روید. از این رو دو کشیش بلندمرتبه از مسیحیان گفتند که اگر پیامبر (ص) برحق باشد با اقوام درجه اول خود (اهل بیت(ع)) به میدان می آید، و وقتی آفتاب طلوع کرد و رسول الله (ص) را دیدند که با حضرت فاطمه (س)، حضرت علی (ع) و حضرات حسنین (ع) به صحرا آمده است، متوجه شدند که اسلام برحق است و از مباهله سرباز زدند و پذیرفتند که «جزیه» پرداخت کنند.
معنی لغوی مباهله
درباره معنی واژه مباهله باید دانست که این کلمه سه معنی متفاوت دارد، که یکی از آنها تضرع و اصرار بر ادعای خویش است. باید در نظر داشت که پیامبر اکرم(ص) بنا به دستور الهی پس از دعوت مسیحیان به «مباهله» با اهل بیت (ع) در کنار مسیحیان ایستاد و بار دیگر حقانیت خودشان و اهل بیت (ع) نبوت را به همگان نشان دادند.
در همین راستا؛ حجت السلام والمسلمین کرمی در ادامه گفتگو خود، بیان کرد: واژه مباهله از ریشه «بَهل» می آید و بر وزن مفاعله است. البته باید در نظر داشته باشیم که «بهل» سه معنی دارد که مباهله در «تضرع و اصرار بر ادعا» معنی می شود.
این سخنران و کارشناس مسائل دینی یادآور شد: همه ادیان یهودیان، مسیحیان، زرتشتیان و ... همه بر حقانیت پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) واقف هستند و در تورات و انجیل غیرمحرف درباره آخرین پیامبر (ص) و منجی موعود نام‌برده شده؛ ولی آنها به دلیل آنکه نمی خواهند جایگاه و منفعت خود را از دست بدهند، از آن سرباز می زنند و این حقانیت را پنهان می کنند.
مشروح نامه پیامبراکرم (ص) به نجرانیان
«به نام خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب. [این نامه ایست] از محمد، پیامبر خدا، به اسقف نجران. خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب را ستایش می‌کنم و شما را از پرستش بندگان به پرستش خدا فرا می‌خوانم. شما را دعوت می‌کنم که از ولایت بندگان خدا خارج شوید و در ولایت خداوند درآیید و اگر دعوت مرا نپذیرفتید باید به حکومت اسلامی مالیات (جزیه) بپردازید [تا در برابر این مبلغ، از جان و مال شما دفاع کند] و در غیر این صورت به شما اعلام خطر می‌شود».
سرانجام مباهله با پیامبر (ص)
پس از آنکه مسیحیان همراه شدن اهل بیت (ع) را با پیامبر اکرم (ص) مشاهده کردند، ابوحارثه، اسقف بزرگ، به خدمت حضرت آمد و گفت: «ای ابوالقاسم، از مباهله با ما درگذر و با ما مصالحه کن بر چیزی که قدرت بر ادای آن داشته باشیم». پس حضرت با ایشان مصالحه نمود که هرسال دوهزار حُلّه بدهند که قیمت هر حلّه چهل درهم باشد و بر آنان که اگر جنگی روی دهد، سی زره و سی نیزه و سی اسب به عاریه بدهند.
