اولین نشست کانون بانک‌های ایرانی در اروپا - فرانکفورت حول محور اینستکس (شرکت ثبت شده توسط اروپا در پاریس با مدیریت آلمان و نظارت انگلیس جهت تسهیل تجارت با ایران)، وضعیت و رابطه آن با FATF در بانک کارآفرین برگزار شد که در پایان این جلسه حمید تهران‌فر - مدیرعامل این بانک - با اشاره به محدودیت‌های اینستکس در آغاز راه، اظهار کرد: این ساز و کار سقف یک میلیاردی دارد و فعلاً فقط کالاهای اساسی است، اما به هر حال این مجرا باید به یک شکلی باز شود، این کانال که باز شود حتی می‌خواهند به خارج از مرزهای اروپا نیز توسعه دهند.
وی افزود: تصور غلط ما در کشور این است اگر FATF را نپذیریم، دولت‌ها با ایران وارد چالش می‌شوند، در حالی که اصلاً به این شکل نیست، بلکه هیچ بانکی با ما کار نمی‌کند و حتی ارتباط بانکی خود را بانک‌های کوچکی که الان داریم را هم از دست می‌دهیم، با اینکه این بانک‌ها اصلاً تحت فشار دولت‌شان هم نیستند.
مدیرعامل بانک کارآفرین ادامه داد: پس از برجام، ما رفت‌وآمد با سایر کشورها داشتیم و مذاکرات خوبی در حال انجام بود، دولت‌ها می‌خواستند که روابط بانکی خیلی زود به پیش از زمان تحریم‌ها برگردد، اما این بانک‌ها بودند که تصمیم گرفتند که فعلاً دست نگه دارند.
تهران‌فر با بیان اینکه حتی اگر دولت‌ها بانک‌ها را تحت فشار قرار دهند، بانک‌ها نمی‌پذیرند که با بانک‌های ایرانی کار کنند، خاطرنشان کرد: اگر FATF را نپذیریم، ارتباط بانکی ما با کل دنیا قطع خواهد شد، یعنی کانال‌های رسمی آن به هم می‌خورد، ممکن است بتوانیم با هزینه‌های گزاف کارهایی انجام دهیم اما شاه‌راه اصلی به هم می‌خورد.
مدیرعامل بانک کارآفرین با بیان اینکه FATF تعداد ۴۰ اصل دارد، اظهار کرد: هیچ کشوری نیست که هر ۴۰ مورد این مصادیق را رعایت کند، بلکه بیش از ۳۰ مورد آن را رعایت می‌کنند و وارد می‌شوند، هیچ یک از قوانین بین‌المللی اینطور نیست که ۱۰۰ درصد آن را حتماً اجرا کنیم، در مرحله اول آن را می‌پذیرند و بعد از آن در حد ممکن سعی می‌کنند اقدامات آن را اجرایی کنند.
وی با اشاره به نظر اکثریت مخالفان پیوستن به FATF، گفت: دوستان فکر می‌کنند که اگر ما FATF را نپذیریم بانک‌ها با مشکل مواجه می‌شوند، اما این مشکل بانکی یک عمقی دارد و در نهایت کشور با مشکل مواجه خواهد شد، چراکه ما نمی‌توانیم دارو، کالاهای اساسی و سایر موارد ضروری را وارد کنیم، کل کشور با مشکل مواجه می‌شود.
تهران‌فر با بیان اینکه اگر ما FATF را نپذیریم، منافع ملی را از بین برده‌ایم، تصریح کرد: برخی مطرح می‌کنند که " دول اروپایی تضمین می‌دهند که اگر عضو شدیم در مقابل این کار را انجام دهند؟ " تا به حال به کدام کشوری تضمین داده شده که اگر عضو FATF شدید برای شما امتیاز خاصی در نظر می‌گیریم؟ به نظر من اروپایی‌ها به ما کمک می‌کنند.
پایان حیات اینستکس با نپذیرفتن FATF
در ادامه این برنامه سیاوش نقشینه، رئیس کانون بانک‌های ایرانی در اروپا - فرانکفورت، اینستکس را بدون تردید دارای گشایش‌هایی برای ایران دانست و تصریح کرد: میزان این گشایش بستگی به دامنه عمل اینستکس دارد. اینکه بتوانیم تمام کالاهای مجاز را که دارای لیسانس صادرات در طرف مقصد هستند را در آن بگنجانیم، موفقیت بسیار بزرگی است که برای رسیدن به آن زمان لازم است.
وی افزود: از سوی دیگر مهم این است که این حساب را چگونه تغذیه می‌کنیم، هر نوع تخصیص ارز از محل اینستکس بستگی دارد که ما چگونه در آن یک موجودی ایجاد کنیم و از محل آن تخصیص دهیم.
رئیس کانون بانک‌های ایرانی در اروپا - فرانکفورت با اشاره به اظهارنظر رئیس‌کل بانک مرکزی در این‌باره، گفت: این اقدامات را می‌خواهند گام به گام جلو بروند و تأثیر هر کدام را ببینند و به تدریج آن را گسترش دهند، سوالات جزئی هنوز مشخص نیست و قرار است به صورت فاز به فاز جلو برود.
نقشینه با بیان اینکه پس از تحریم، بانک‌ها در اروپا با یک سکته مواجه شدند، اظهار کرد: این بانک‌ها مجبور شدند با هزینه‌های سنگینی کادر آموزش دیده خود را ترخیص و خود را کوچک‌تر کنند، بعد از برجام فوری این را بازسازی و خود را برای انجام معاملات ایران آماده کردند.
این چهره ماندگار بانکی افزود: این بانک‌ها از لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری توانایی‌های خوبی دارند، اما مسائل سیاسی کار این‌ها را کند کرده، در برخی کشورها می‌توانند معاملات را جاری کرده و پرداخت را انجام دهند و در برخی کشورها نمی‌توانند.
به گفته این کارشناس بانکی، طرف‌هایی که با ایران کار می‌کنند، بسیار مهم هستند، آن‌هایی که بازار آمریکا را به بازار ایران ترجیح نمی‌دهند که در واقع شرکت‌های کوچک هستند، با ایران کار می‌کنند، اما شرکت‌های متوسط و بزرگ فعلاً دست نگه می‌دارند.
نقشینه درباره پیش‌شرط اروپا مبنی بر پیوستن به FATF برای راه‌اندازی سازوکار مالی، اظهار کرد: به پیش‌شرط کاری ندارم، اما یک بانک بدون اینکه کشورش تمام مراحل FATF را درست طی نکرده باشد، امکان فعالیت نخواهد داشت و این مربوط به ایران نیست و در همه دنیا همین روال وجود دارد.
وی تاکید کرد: اگر سه ماه دیگر ایران را از لیست خاکستری به لیست سیاه FATF ببرند، همین روابط محدود کارگزاری را هم باید خط بطلان بر آن کشید.
نقشینه با بیان اینکه FATF بسیار شفاف است، تصریح کرد: فقط کافی است ببینید از مجموع کشورهای دنیا چند کشور این را پذیرفته‌اند و چند کشور نپذیرفته‌اند و پس از آن تصمیم بگیرید که می‌خواهید در این گروه اندک چندتایی باشید یا می‌خواهید در جامعه بین‌الملل زندگی کنید؟ قطعاً همه کشورها نیز به فکر منافع ملی خود هستند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا پذیرفتن FATF آنطور که مخالفان می‌گویند، منافع ملی ما را تهدید می‌کند، گفت: بستگی دارد که منافع ملی را چه تعریف کنید!
رئیس کانون بانک‌های ایرانی در اروپا - فرانکفورت با بیان اینکه اگر پول نفت را در این حساب قرار گیرد باز هم کفاف کار ما را نمی‌دهد، تصریح کرد: در میان اروپایی‌ها ایتالیا، اسپانیا و یونان از ایران نفت می‌خرند و خیلی هم کم می‌خرند، مگر اینکه آنها را وادار کنیم که از ایران نفت بیشتری بخرند یا پول نفتی که به چین می‌فروشیم را هم وارد این صندوق کنند که کار بسیار دشواری است.
نقشینه درباه احتمال توقف فعالیت اینستکس در صورت نپذیرفتن FATF، گفت: به احتمال بسیار زیاد در صورت نپذیرفتن FATF موضوع اینستکس حیات اینستکس نیز با مشکل مواجه می‌شود.
علی ماجدی: اینستکس وزن سیاسی دارد
در ادامه علی ماجدی، سفیر پیشین ایران در آلمان با اشاره به حجم مبادلات ارزی کشور، اظهار کرد: حجم مبادلات بین‌المللی ما چیزی حدود ۹۰ میلیارد دلار است و کمک‌های بشردوستانه‌ای که انجام می‌دهیم در مقابل این رقم، ناچیز است؛ بنابراین پاسخ‌ها بسیار روشن است.
سفیر پیشین ایران در آلمان در رابطه با اینستکس نیز گفت: وقتی مجموعه سه کشور اروپایی که عضو برجام بوده‌اند، علی‌رغم مخالفت‌های آمریکا سازوکاری را تعریف و حمایت سیاسی می‌کند، ارزشمند است، چراکه بدون حمایت سیاسی این سه کشور، محدودیت ایجاد می‌شود.
وی افزود: ما باید در ابتدا وزن سیاسی را به ایجاد اینستکس بدهیم، کار هم برای آنها و ما جدید و زمان‌بر است، چراکه باید گام به گام و با حوصله پیش رفت که شبیه برجام نشود و ماندگار و استوار جلو برود.
ماجدی با بیان اینکه کانال‌های موجود ما برای نقل و انتقال مالی فعال است، گفت: این کانال قرار است به سایر کانال‌ها اضافه شود. امروز دولت‌ها نیستند که موافقت نمی‌کنند که نقل و انتقال مالی انجام دهند، چون اروپا که ما را تحریم نکرده و حتی از بانک‌ها هم می‌خواهند که با ایران کار کنند، اما این بانک‌ها هستند که به دلیل اهمیت دلار در کارشان با ایران کار نمی‌کنند.
وی افزود: ما بین بخش حاکمیتی و دولت با بخش خصوصی این کشورها باید به دلیل منافع اقتصادی و تجاری‌شان باید تفکیک قائل شویم، یعنی وقتی این کانال را ایجاد می‌کنند و از شرکت‌ها و بانک‌های خود می‌خواهند که با ایران کار کنند، یعنی نفس کار مثبت است.
رئیس انجمن بانک‌داران اروپا: ایجاد اینستکس بسیار مثبت است
همچنین نادر مالکی - نایب رئیس کانون بانک‌های ایرانی در اروپا - فرانکفورت با بیان اینکه دو سال پیش انجمن بانک‌های ایران در اروپا را تشکیل دادیم، گفت: آن زمان برجام وجود نداشت، حالا که آمریکا از برجام خارج شده، این سازمان حتی مهم‌تر خواهد شد، چون احتیاج به این سازمان برای تقویت روابط بانکی با اروپا حس می‌شود.
وی افزود: تاکنون که اروپا در کنار ایران مانده و حاضر است با ایران همکاری کند؛ همین شرکت اینستکس را که در پاریس ثبت کرده و دولت آلمان و انگلیس نیز در آن هستند، برای ما مساله مهمی است.
نایب رئیس کانون بانک‌های ایرانی در اروپا - فرانکفورت با بیان اینکه هر موضوعی برای اجرایی شدن زمان می‌خواهد، اظهار کرد: شرکتی شبیه اینستکس در ایران نیز خواهیم داشت و به نظر من نکته مثبت این است که ایران موفق شد که اروپا را از دست ندهد.
مالکی اضافه کرد: هر شرکتی که شروع به کار می‌کند، قدم‌هایی در پیش خواهد داشت و مهم این است که دولت ایران یک شرکت در ایران و سه کشور دیگر یک شرکت در فرانسه ایجاد کرده‌اند که بسیار مثبت است.
