«نیکی هیلی»، نماینده آمریکا در سازمان متحد روز سه‌شنبه در اندیشکده «امریکن اینترپرایز» درباره ایران و «برجام» سخنرانی کرد. وی در این نشست مدعی شد رعایت محدودیت‌های غنی‌سازی و سانتریفیوژ به معنی پایبندی این کشور به برجام نیست.
هیلی در آغاز این سخنرانی درباره سفر اخیرش به وین و دیدار با مقام‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: «تیم آژانس و تلاش‌های آنها ما را تحت تأثیر قرار داد.»
او «یوکیا آمانو»، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به عنوان یک «دیپلمات بسیار قابل» توصیف کرد و اضافه کرد: «او فردی بسیار جدی است که به وظیفه‌اش و حیاتی بودن آن اشراف دارد.»
نیکی هیلی گفت که آمانو در سفر وین، نظارت بر پایبندی ایران به برجام را به «جورچین» تشبیه کرده و گفته که «برداشتن تنها یک قطعه از آن تصویر کاملی در اختیار شما قرار نمی‌دهد.»
وی گفت: «در بحث ما، آمانو نظری مطرح کرد که توجه من را جلب کرد. او گفت نظارت بر پایبندی ایران، مانند جورچین است. برداشتن فقط یک قطعه، تصویر کاملی در اختیار شما قرار نمی‌دهد.»
هیلی اضافه کرد: «این تشبیه بسیار مناسبی است و دامنه آن بسیار فراتر از حوزه فعالیت آژانس است. (این تشبیه)، کل مسیری که ما باید برای بررسی رفتار ایران طی کنیم را مشخص می‌کند. »
وی گفت: «بسیاری از ناظران این نکته را فراموش می‌کنند. آنها تصور می‌کنند تا زمانی که ایران، محدودیت‌های مربوط به غنی‌سازی و سانتریفیوژها را رعایت کند به توافق هسته‌ای پایبند بوده است. این صحیح نیست. ما در اینجا با یک جورچین مواجه هستیم.»
او سپس با اشاره به گزارشی که دولت ترامپ بایستی ماه آینده درباره پایبندی ایران به برجام تقدیم کنگره کند گفت: «بایستی خاطرنشان کرد که الزام مربوط به بررسی پایبندی [ایران]، الزامی برآمده از خود توافق نیست.»
کنگره آمریکا در در سال 2015 قانونی به نام «قانون بررسی توافق هسته‌ای ایران» به تصویب رساند که به موجب آن دولت این کشور موظف است هر 90 روز یکبار پایبندی ایران به این توافق را به کنگره گزارش کند.
دولت ترامپ تا کنون در دو گزارش از زمان روی کار آمدن، پایبندی ایران به این توافق را تأیید کرده است. علی‌رغم این، گزارش‌ها حاکی است ترامپ نتایج دومین گزارش را با اکراه پذیرفت.
نشریه فارن‌پالیسی اندکی بعد گزارش داد ترامپ تیمی از معتمدانش را مأمور زمینه‌چینی برای گردآوری شواهدی جهت اعلام عدم پایبندی ایران به برجام در گزارش بعدی کرد. موعد ارائه گزارش بعدی، ماه اکتبر (ماه بعد) است.
«نیکی هیلی» در این باره گفت: «من به هیچ عنوان قصد پیش‌قضاوت درباره اینکه رئیس‌جمهور قصد انجام چه کاری دارد، ندارم. با آنکه با او در این باره صحبت کرده‌ام، نمی‌دانم چه تصمیمی خواهد گرفت. این تصمیمی است که او خواهد گرفت، و تنها هم این کار را انجام خواهد داد.»
وی اضافه کرد: «مسئله پیچیده‌ای است. واقعیت این است که توافق ایران، دارای نقائص فراوانی است و خروج از آن وسوسه‌انگیز است. اما، این توافق به نحوی ساخت‌بندی شده که خروج از آن غیرجاذب‌تر به نظر برسد. این توافق به ایران، در ازای دادن وعده‌هایی موقت به مطالبات ما، هر آنچه می‌خواست را پیشاپیش به این کشور اعطا کرده است. این خوب نیست.»
او در ادامه گفت: «ایران فشار تحریم‌های بین‌المللی را بسیار بسیار زیاد حس می‌کرد. دو سال قبل از امضای توافق، تولید ناخالص داخلی ایران، چهار درصد افت کرده بود. با گذشت دو سال بعد از توافق و برداشته شدن تحریم‌ها، تولید ناخالص داخلی ایران پنج درصد رشد داشته است. برای آنها توافق فوق‌العاده‌ای است. آنچه ما از توافق به دست می‌آوریم، چندان مشخص نیست.»
هیلی در ادامه گفت که قصد دارد در این سخنرانی به بیان مواردی بپردازد که در بررسی‌های مربوط به پایبندی ایران به برجام بایستی درنظر گرفته شوند. وی گفت که این موارد، تنها بررسی مفاد فنی توافقنامه را شامل نمی‌شوند و نیازمند «نگاهی جامع‌تر» هستند.
نماینده آمریکا در سازمان ملل از سه محور که به گفته او در بررسی پایبندی ایران به توافق هسته‌ای بایستی در نظر گرفته شوند، نام برد: برجام، قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد و قانون کنگره آمریکا که به گفته او، ناظر بر روابط میان رئیس‌جمهور آمریکا و کنگره این کشور در خصوص سیاست‌های ایران است.
وی گفت قبل از ورود به جزئیات بیشتر لازم است به برخی موارد زیربنایی درباره حکومت ایران اشاره کند. هیلی، سپس به تکرار ادعاهای بی‌پایه علیه ایران پرداخت.
وی گفت: «قضاوت درباره هر توافق بین‌المللی با ارزیابی ماهیت حکومتی که آن توافق را امضا کرده، آغاز شده و با همان هم خاتمه می‌یابد. آیا ][آن حکومت] به قوانین بین‌المللی احترام می‌گذارد؟ آیا می‌توان به [آن حکومت] برای پایبند ماندن به تعهداتش اعتماد کرد؟ آیا آن توافق به اندازه کافی قوی هست که تا در برابر تلاش‌های آن حکومت برای تقلب دوام بیاورد؟ با در نظر گرفتن این سوالات، آیا آن توافق در راستای منافع ملی ایالات متحده آمریکا است؟»
«هیلی» سپس گفت: «جمهوری اسلامی ایران از دل نقض قوانین بین‌المللی زاده شد.»
وی سپس به تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در سال 1358 توسط عده‌ای از دانشجویان اشاره کرد و گفت: «با گذشت 38 سال از آن زمان، حکومت ایران هنوز در خارج از جامعه کشورهای پایبند به قانون به موجودیت خود ادامه داده است. هنری کیسینجر، در نقل قولی مشهور گفت که ایران نتوانسته تصمیم بگیرد که ملت است یا آرمان.»
نماینده آمریکا در سازمان ملل، در ادامه این ادعاها گفت: «حکومت ایران از سال 1979، همانند یک آرمان رفتار کرده است- آرمان گسترش اسلام شیعی و انقلابی با توسل به زور. دشمن ایران و محوری که ایران از آن برای فراخوان به تظاهرات استفاده می‌کند کماکان چیزی است که ایران نامش را شیطان بزرگ می‌نهد: ایالات متحده آمریکا.»
وی در ادامه به تکرار ادعاهای اثبات‌نشده خود در خصوص سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پرداخت و گفت که این نهاد انقلابی، به فاصله کوتاهی بعد از تشکیلش، حزب‌الله را با هدف گسترش نفوذ و انقلاب خود در خارج از کشور راه‌اندازی کرد.
هیلی تصریح کرد: «دشوار بتوان درگیری یا رنج انسانی‌ای در خاورمیانه را یافت که رد پایی از حکومت ایران، سپاه یا نائبانش در آن دیده نشود.»
او در ادامه نیروهای نظامی ایران را به تلاش پنهان برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای متهم کرد و گفت که حکومت ایران تا کنون به وعده‌های متعدد خود برای پایبندی به محدودیت‌های بین‌المللی، وفادار نبوده است.
دیپلمات آمریکایی در ادامه از مذاکرات هسته‌ای دولت «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا انتقاد کرد و گفت: «توافقی که او منعقد کرد، قرار نبود تنها حول سلاح‌های هسته‌ای باشد. قرار بود که چنین توافقی آغازگر گشایش در روابط با ایران و بازگرداننده این کشور به جامعه ملل باشد.»
نماینده آمریکا در سازمان ملل سپس به بیان نقائص موجود در «برجام» از منظر خودش پرداخت. وی گفت: «آنچه به ما وعده داده شد، پایان برنامه هسته‌ای ایران بود. اما آنچه شاهد آن بودیم، نه خاتمه این برنامه که توقف موقت آن بود. با این توافق، ایران به غنی‌سازی اورانیوم و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته ادامه خواهد داد.»
وی اضافه کرد: «به ما وعده انجام بازرسی‌های 'هر زمان، هر مکان' از سایت‌های ایران داده شد. توافق نهایی، دستاوردهای بسیار کمتری داشت. بازرسی‌های 24 ساعته در هفت روز هفته، تنها درباره سایت‌های هسته‌ای اعلام‌شده ایران، قابل اعمال هستند. برای هر یک از سایت‌های اعلام‌نشده هر چند مشکوک، ایران می‌تواند تا 24 روز درخواست بازرسی را رد کند.»
وی گفت: «صدها سایت اعلام‌نشده وجود دارد که در آنها فعالیت‌های مشکوک وجود دارد و آژانس از آنها بازدید نکرده است.»
«هیلی»، سپس به آنچه به گفته وی «تاریخ انقضای» مفاد برجام است اشاره کرد و گفت: «بعد از ده سال، محدودیت‌های اورانیوم، سانتریفیوژهای پیشرفته و سایر محدودیت‌های هسته‌ای به پایان می‌رسند و ظرف کمتر از ده سال آنها فرصت خواهند داشت توانمندی‌های خودشان را به طرق مختلف، ارتقا دهند.»
دیپلمات آمریکایی گفت: «بنابراین، برجام توافقی بسیار معیوب و محدود است.»
«هیلی» بار دیگر موضوع بازرسی از سایت‌های نظامی ایران را پیش کشید و گفت: «اگر این هم کافی نیست، بزرگترین نگرانی این است که سران ایران علناً اعلام کرده‌اند اجازه بازرسی آژانس از سایت‌های نظامی خود را نخواهند داد.»
وی اضافه کرد: «اگر بازرسان مجاز به بررسی تمامی اماکنی که باید بررسی کنند نباشند، چطور ما می‌توانیم بفهمیم که ایران به برجام پایبند بوده است؟»
هیلی گفت: «یک نقض عمده دیگر در برجام مفاد مربوط به جرائم آن است. تخلف ایران کوچک باشد یا بزرگ، مصداق نقض فاحش باشد یا غیرفاحش، در برجام تنها یک جریمه در نظر گرفته است. آن جریمه، بازگرداندن تحریم‌ها است. و اگر تحریم‌ها بازگردانده شوند، ایران از قید تمامی تعهداتی که کرده، رها می‌شود.»
وی گفت: «درباره این فکر کنید. نوعی منطق دوری نابخردانه در اجرای این توافق وجود دارد. در نظر گرفتن جریمه برای موارد تخلف، این توافق را قوی‌تر نمی‌کنند بلکه آن را تضعیف می‌کنند.»
هیلی اضافه کرد: «سران ایران این را می‌دانند. آنها روی بی‌اعتنایی دنیا به تخلفات نسبتاً جزئی یا حتی تخلفات نسبتاً عمده حساب کرده‌اند. آنها روی این حساب کرده‌اند که ایالات متحده و سایر طرف‌ها آنقدر روی موفقیت توافق سرمایه‌گذاری کنند که از تقلب ایران چشم بپوشند. این دقیقا همان کاری است که دولت قبلی ما انجام داد.»
وی تصریح کرد: «همین عدم تمایل برای به چالش کشیدن رفتار ایران از ترس لطمه نزدن به برجام است که باعث تهدیدآمیز شدن این توافق برای منافع امنیت ملی ما می‌شود. توافق هسته‌ای ایران به نحوی طراحی شده که بزرگتر از آن باشد که بتوان آن را به شکست کشاند.»
«این توافق بین توسعه هسته‌ای ایران و سایر رفتارهای غیرقانونی آن، یک مرز مصنوعی کشید. برجام می‌گوید ما این توافق را در بُعد هسته‌ای انجام دادهایم بنابراین هیچ کدام از دیگر رفتارهای بد حکومت به اندازه تهدید توافق هسته‌ای اهمیت ندارند.
«نتیجه اینکه، برای طرفداران این توافق، همه چیز در روابط ما با حکومت ایران بایستی در برابر حفظ توافق در درجه دوم اهمیت قرار بگیرد. ایرانی‌ها از این تغییرات آگاه هستند. همین ماه گذشته، وقتی که ایالات متحده تحریم‌های جدیدی در واکنش به آزمایش موشکی ایران وضع کرد، سران ایران یکبار دیگر ما را به خروج از برجام و بازگشت به یک برنامه هسته ای پیشرفته‌تر نسبت به قبل از توافق تهدید کردند. این تهدید خودخواهانه به ما یک چیز می‌گوید و آن اینکه مقام‌های ایران می‌خواهند با توافق هسته‌ای، جهان را درباره رفتارهای بدشان گروگان بگیرند.»
هیلی گفت: «این تهدید، نمونه بی‌نقصی است که نشان می‌دهد قضاوت درباره مقاصد هسته‌ای ایران بر اساس پایبندی‌اش به برجام تا چه اندازه خطرناک و کوته‌بینانه است. مهم‌تر از آن، این استدلال، گمراه‌کننده است. ما به چه دلیل نیاز داشتیم مانع دستیابی حکومت ایران به سلاح‌های هسته‌ای شویم؟ پاسخ این سوال، کاملاً به ماهیت حکومت ایران و عزم سپاه پاسداران ایران برای تهدید همسایگانش و پیشبرد انقلابش بستگی دارد.»
مقام آمریکایی توسعه برنامه موشکی ایران و پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ به فضا را «مغایر با قطعنامه 2231» توصیف کرد. وی گفت: «آنها با طراحی موشک‌هایی که قادر به حمل کلاهک‌های هسته‌ای هستند، آشکارا در حال انجام اقداماتی مغایر با قطعنامه 2231 هستند. متأسفانه، بسیاری از اعضای سازمان ملل تمایل دارند قطعنامه‌های خود این سازمان را نادیده بگیرند.»
وی گفت: «جامعه بین‌الملل، انگیزه‌های قدرتمندی دارد برای اینکه رویه‌های خود را نادیده گرفته و اعلام کند که ایران به مفاد توافق پایبند بوده است. در عین حال، سازمان ملل تمایلی به پرداختن به تخلفات غیرهسته‌ای ایران ندارد. نتیجه این شده که نیروهای نظامی ایران در حال پیشروی به سمت فناوری‌های موشکی برای حمل کلاهک موشکی هستند.»
وی در بخش دیگری از اظهاراتش درباره سیاست احتمالی ترامپ پیرامون برجام گفت: «اگر رئیس‌جمهور تصمیم بگیرد که پایبندی ایران به برجام را تائید نکند، این به معنی خروج ایالات متحده از برجام نخواهد بود. خروج از برجام بر اساس بندهای این توافق صورت می‌گیرد. مصوبه کنگره مربوط به روابط میان دولت و نمایندگان است.اگر رئیس‌جمهور پایبندی ایران را تائید نکند، آن زمان مسئله در اختیار کنگره خواهد بود و نمایندگان 60 روز فرصت خواهند داشت در صورت نیاز علیه ایران تحریم تصویب کنند.
هیلی همچنین با تکرار ادعاها گفت: «اگر کماکان به رفتار ایران بی‌تفاوت باشیم و حل مشکلات مربوط به این کشور را به فردا واگذار کنیم، به کره شمالی بعدی مواجه خواهیم بود چون به انها اجازه دادهایم که در برابر چشمان ما، به فن‌آوری‌های پیشرفته دست پیدا کنند. چون به آنها اجازه دادهایم که به رفتارهای مغایر قطعنامه‌های سازمان ملل ادامه دهند. چون به آنها اجازه دادهایم که به آژانس بگویند که اجازه بازرسی از امکان نظامی را نمی‌دهند؛ همان جاهایی که پیش از این فعالیت هسته‌ای مخفی داشته‌اند. باید بیدار شویم و بفهمیم که این یک واقعیت در جریان است ولی در خفایای توافق هسته‌ای پنهان شده و کسی جرأت پرداختن به آن را ندارد.»
وی در ادامه مدعی شد که متحدان اروپایی آمریکا نیز با دولت ترامپ در درخواست بازرسی از سایت‌های نظامی ایران همراه هستند. او گفت: «متحدان اروپایی ما از ادامه نقض قطعنامه‌های سازمان ملل توسط ایران و اینکه ایران قصدی برای صدور مجوز وود بازرسان به سایت‌های نظامی ندارد، نگران هستند.»
هیلی گفت: «همه امید داشتند که این توافق حکام ایران را مردمان بهتری کند اما هیچ‌کس به سابقه رفتار تهاجمی ایران دقت نکرد. حتی متحدان ما هم این روزها می‌گویند که همه رفتارهای ایران در نتیجه توافق تغییر نکرده اما فعلاً از ما درخواستی برای خروج از توافق نداشته‌اند. مسئله مهم این است که آیا ما باید مراقب متحدانمان و در پی تضمین راحتی آنها باشیم یا اینکه در پی تأمین منافع آمریکا باشیم. این مسئله به امنیت ملی آمریکا ارتباط دارد نه امنیت اروپا.»
وی اضافه کرد: «باید بدانیم که نمی‌توان برای خوک رژ لب کشید، پس هر کاری که بکنیم، نمی‌توانیم این توافق را بهتر از آنچه هست، نشان دهیم. باید به این واقعیت دقت کنیم که این توافق یک توافق معیوب است. آیا می‌توانیم به خود اجازه دهیم که به این توافق معیوب بی‌اعتنا باشیم یا اینکه می‌توانیم برای جلوگیری از رخ دادن یک اتفاق در 10 سال آینده، حالا کاری کنیم. این مسئله برای کودکان و نوه‌های ما خیلی مهم خواهد بود.»
هیلی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا تحریم‌های بیشتر بر کره شمالی تأثیر دارد گفت: «الزاماً اینطور نیست اما این تحریم‌ها از ایجاد درآمدهایی که به آنها اجازه ساخت موشک بالستیک را می‌دهد، جلوگیری می‌کند. در خصوص ایران هم به جای اینکه با اعمال تحریم‌ها، از ادامه رفتار بد آنها جلوگیری کنیم، سیلی از پول را به سمت آنها روانه کردیم تا بتوانند هر کاری که دلشان می‌خواهد انجام دهد و در صورت درخواست آژانس برای بازرسی، باید 24 ساعت قبل، به آنها اطلاع بدهیم.»
نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد گفت: «من از طبیعت تاریخی رژیم ایران اطلاع دارم. اگر به گذشته نگاه کنید می‌بینید که آنها همیشه آمریکا را تهدید کرده‌اند و در اقدامات تروریستی دخیل بوده‌اند. آنها مسیر خود را صرفاً بخاطر یک توافق تغییر نخواهند داد. ما به آنها یک موافقتنامه اعطاء کردیم ولی آنها در مقابل، این توافق را دور زدند. ما می‌دانیم که آنها در گذشته اقدامات مخفی داشته‌اند و در خصوص آن به ما دروغ گفته‌اند.»
وی اضافه کرد: «آژانس با بازرسی از سایت‌های اعلام‌شده ایران، کار بزرگی کرد اما صدها سایت اعلام‌نشده وجود دارد که آنها در آن، اقداماتی مشکوک دارند و هیچ بازرسی هم از آنها انجام نشده است. ما فقط در حال حمایت از این توافق هستیم و به این حقیقت توجه نداریم که آنها می‌توانند مثل موارد متعدد قبلی، باز هم تقلب کنند. بهمین خاطر است که فکر می‌کنیم آمریکا باید هوشمندانه عمل کند و نه احمقانه.»
هیلی گفت: «ما نمی‌گوییم که آژانس «ببر بی‌دندان» است. آنها با همین بازرسی‌ها، کار بزرگی انجام دادند اما بازرسی از سایت‌های ایران، بزرگتر از آن بود که به آژانس محول شود زیرا صدها سایت در این کشور وجود دارد و کارشناسان آژانس صرفاً می‌توانند از بخشی از آنها بازدید کنند. آنها پس از بازدیدشان، در خصوص اماکن مورد بازدید سخن گفته و اعلام کرده‌اند که در آن سایت‌ها، ایران به برجام پایبند بوده است. هیچ‌کس درباره سایت‌هایی که کارشناسان آژانس از آن بازرسی نکرده‌اند، حرفی نمی‌زند.»
او در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: «من فکر می‌کنم که اگر رئیس‌جمهور، پایبندی ایران به برجام را تأیید نکند، تنها کاری که متحدان اروپایی ما می‌کنند، این است که روند انتقال این پرونده به کنگره برای اخد تصمیم نهایی را به دقت تحت نظر خواهند گرفت. هیچ‌کس نمی‌خواهد به امید اینکه ایران اعمال خود را اصلاح کند، از توافق بیرون بیاید اما سوال این است که اگر آنها بخواهند کماکان اعمال خود را اصلاح نکنند باید چه کرد؟ چه اتفاقی می‌افتد اگر 10 سال دیگر و پول کافی به آنها بدهیم تا طی 10 سال، خود را برای جنگ هسته‌ای آماده کنند.»
«هیلی» در پایان در پاسخ به سوالی درباره تمایل اروپایی‌ها برای ماندن در برجام گفت: «من هم می‌دانم که متحدان اروپایی ما خواستار ماندن آمریکا در توافق هستند ولی این ما بوده‌ایم که سربازها و دیپلمات‌هایمان در طول تاریخ مورد حمله ایران بوده‌اند. اروپایی‌ها نمی‌توانند چنین چیزی از ما بخواهند. وظیفه ما این جلب رضایت اروپایی‌ها نیست بلکه تأمین امنیت مردم آمریکا است.»
