سخنان اخیر «استیان ینسن» رئیس دفتر دبیرکل ناتو، نقطه آشکارساز ورود پیمان آتلانتیک شمالی از فاز نگاه منفعت‌طلبانه نسبت به جنگ اوکراین به فاز نگاه معامله‌گرایانه بر سر این کشور است. وی در این باره اظهار کرده است: «فکر می‌کنم یک راه‌حل ممکن برای اوکراین می‌تواند این باشد که خاکش را در ازای عضویت در ناتو واگذار کند».
این سخنان نه از سوی یک فرد عادی، بلکه از سوی رئیس دفتر و یکی از مشاوران اصلی «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو مطرح شده است. چندی پیش دبیرکل ناتو در سفر به اوکراین به زلنسکی وعده داد بزودی حدود و ثغور زمانی عضویت این کشور در پیمان آتلانتیک شمالی را تعیین کرده و علاوه بر آن، در سیاست‌گذاری‌های امنیتی ناتو در قبال کی‌یف در هماهنگی کامل با رئیس‌جمهور اوکراین خواهد بود اما اکنون نه تنها خبری از ترسیم نقشه راه عینی عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی نیست، بلکه آماده‌سازی اوکراینی‌ها و افکار عمومی دنیا جهت جدایی بخشی از خاک این کشور جنگ‌زده، در دستور کار سیاسی - تبلیغاتی غرب قرار گرفته است!
به نظر می‌رسد پس از شکست اوکراینی‌ها در نبرد باخموت و ناکامی ضدحمله کی‌یف به نیروهای روس در میادین شرقی مانند دونتسک، لوهانسک و زاپروژیا، اکنون چالش و سوال جدید اعضای ناتو این است: اوکراین چه مقدار از سرزمین‌های خود را اساسا می‌تواند پس بگیرد و ناتو تا چه میزان، می‌تواند از این خواسته میدانی کی‌یف حمایت کند؟! نیروهای روس، میادین مین‌گذاری شده گسترده‌ای ایجاد کرده‌اند و استحکامات قوی تاسیسات نظامی روسیه و استناد آنها به شیوه نبرد نامتقارن و غیرقابل پیش‌بینی در برخی حوزه‌های جنگ، مانع پیشرفت اوکراینی‌ها شده است. در چنین شرایطی پیشنهاد مقامات ارشد ناتو به وضوح نشان می‌دهد غربی‌ها امیدی نسبت به مدیریت میدانی نبرد و گشودن گره‌های پیچیده شکل گرفته در آن ندارند.
سال گذشته، دقیقا مشابه این پیشنهاد - البته به صورتی دقیق‌تر- از سوی «هنری کیسینجر» استراتژیست مشهور آمریکایی مطرح شد. پیشنهاد کیسینجر 101 ساله مبتنی بر 2 مولفه اساسی است؛ یکی اینکه اوکراین باید در طرح نهایی، به کشوری بی‌طرف تبدیل شود و پیوستن به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را فراموش کند. دوم؛ در ازای بازگشت مناطق چهارگانه (لوهانسک، دونتسک، زاپروژیا و خرسون)، اوکراین پیوستن کریمه به روسیه را به رسمیت بشناسد و دیگر اعضای سازمان ملل متحد نیز از این موضوع تبعیت کنند.
در آن زمان طرح این پیشنهاد از سوی کیسینجر، منجر به خشم اوکراینی‌ها و حتی صدور حکم ممنوع‌الورودی وزیر اسبق خارجه آمریکا به اوکراین شد اما اکنون همین پیشنهاد با نوعی ملاحظه‌کاری از سوی سران ناتو خطاب به زلنسکی و مقامات اوکراینی مطرح می‌شود. البته آتلانتیکی‌ها در اینجا هنوز عمق فاجعه را برای زلنسکی عیان نساخته‌اند. به عنوان مثال، ینسن در سخنان اخیر خود عملا از معامله کریمه با اخذ مجوز عضویت اوکراین در ناتو سخن گفته است. این در حالی است که عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی و گسترش ناتو به شرق، خط قرمز راهبردی مسکو محسوب می‌شود. ضمن آنکه مقامات ناتو خود نیز بخوبی می‌دانند در پیمان صلح نهایی - حتی در صورت الحاق رسمی کریمه به روسیه - بی‌طرفی نظامی در قبال بحران‌های بین‌المللی و عدم عضویت اوکراین در ناتو 2 پیش‌شرط توافق و صلح نهایی به شمار می‌آید اما مقامات اروپایی قصد ندارند همه خبرهای بد را یکجا به رئیس‌جمهور اوکراین بدهند!
بدون شک هر اندازه زمان سپری شود، سیگنال‌های سلبی بیشتری از سوی ناتو به کی‌یف مخابره خواهد شد. در این معادله، زلنسکی نه تنها حکم یک بازیگر فعال و تصمیم‌گیر را ندارد، بلکه حتی به عنوان یک مهره بازی نیز نمی‌تواند نقش‌آفرینی اندکی در این روند ایفا کند. مقامات آمریکایی و اروپایی به صورت آشکار و پنهان به رئیس‌جمهور اوکراین و وزیر خارجه‌اش تفهیم کرده‌اند آنها و کشور متبوع‌شان صرفا موضوع معامله احتمالی غرب و روسیه در آینده خواهند بود و در این مسیر، کی‌یف نباید برای دو سوی آتلانتیک تعیین تکلیف کرده یا شاخ و شانه‌ای بکشد. بدون شک زلنسکی تا همین جا نیز متوجه تبعات بازی ساده‌لوحانه خود در زمین ناتو شده است اما دیگر راهی برای عقبگرد یا جبران این بازی 2 سر باخت ندارد.
حنیف غفاری
