روسیه از 8 مهرماه 1394 به طرفداری از دولت بشار اسد وارد جنگ سوریه شد و از آن زمان تاکنون صدها ماموریت پروازی دوربرد را از پایگاه‌های زمینی و دریایی مختلف علیه داعش و سایر گروه‌های تروریستی سوریه به انجام رسانده است.
در این مدت، بخش اعظمی از حملات سنگین روسیه علیه مواضع تروریست‌ها در سوریه، از طریق جنگنده‌های پیشرفته این کشور و بخشی از آن نیز به وسیله موشک‌های دوربرد انجام شده است. اکنون با گذشت تقریباً یکسال از آغاز عملیات نظامی مسکو در سوریه، رسانه‌های غربی اذعان دارند حملات هوایی روسیه در این یک سال نقش بسزائی در تغییر موازنه قدرت در سوریه داشته است و جنگنده‌های این کشور با وجود حضور همزمان جنگنده‌های آمریکایی، حاکمان بلامنازع آسمان سوریه بوده‌اند. اما این برتری هوایی مسکو در آسمان سوریه با چه تجهیزاتی به دست آمده است؟
پرواز "درنای سفید" در آسمان سوریه
روسیه سال گذشته در عملیات هوایی خود علیه گروه‌های تروریستی سوریه برای نخستین بار از بمب‌افکن راهبردی خود به نام توپولف-160 که بزرگترین و سنگین‌ترین هواپیمای جنگی جهان به شمار میرود، استفاده کرد. به نوشته تلگراف، توپولف-۱۶۰ که در ناتو با نام "بلک‌جک" شناخته می‌شود، یک بمب‌افکن راهبردی "مافوق صوت" ساختِ شرکت توپولف است. این بمب‌افکن تا حدی از ویژگی پنهان‌کاری برخوردار است و به طور کلی می‌توان آن را با بمب‌افکن «بی - 1 لنسر» آمریکا مقایسه کرد؛ اما ابعاد آن بزرگتر و ظرفیت حمل مهمات آن نیز بیشتر از رقیب آمریکایی است.
توپولف-160 دارای قابلیت حمل بمب‌های هسته‌ای و تسلیحات متعارف است و آخرین بمب‌افکن راهبردی ساخت شوروی سابق به شمار میرود. این بمب افکن همچنین بزرگترین هواپیمای جنگی جهان، بزرگترین هواپیما با قابلیت تغییر شکل بال و بزرگترین هواپیمای مافوق صوتی است که تاکنون ساخته شده است. نیروی هوایی روسیه در حال حاضر 16 فروند از این بمب‌افکن غول‌پیکر را در اختیار دارد.
به نوشته وبسایت نشنال اینترست، توپولف-۱۶۰ در دوران جنگ سرد به عنوان پاسخی به پروژه بمب‌افکن بی - 1 لنسر آمریکا و با مأموریت اصلی شلیک موشک‌های کروز هواپایه، طراحی و تولید شد. برد عملیاتی این هواپیما ۱۴۰۰۰ کیلومتر و حداکثر سرعت آن در ارتفاع بالا، ۲۰۰۰ و در ارتفاع پایین، ۱۰۳۰ کیلومتر بر ساعت است.
نمایی از داخل کابین توپولف-۱۶۰
این هواپیما قابلیت حمل موشک کروز استراتژیک کااچ-۵۵ با برد ۳۰۰۰ کیلومتر را دارد و می‌تواند تا ۱۲ فروند از این موشک را حمل کند. ظرفیت نهایی این بمب‌افکن ۴۰ تن بمب یا موشک است و به علت قابلیت مانوردهی بالا و رنگ سفید آن به «درنای سفید» معروف است.
توپولف 22 ام - 3
توپولف 22 ام - 3 نسل سوم توپولف 22 ام است که برای اولین بار در خلال دهه 1970 میلادی در ارتش شوروی سابق به خدمت گرفته شد. این بمب‌افکن یک جنگنده راهبردی مافوق صوت با بال متحرک است که می‌تواند حدود 24 تن انواع بمب یا موشک کروز را با خود حمل کند.
به نوشته راشا تودی، توپولف 22 ام - 3 عمدتاً برای حمل بمب‌های غیرهدایت‌شونده در حجم بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد و قادر است ماموریت پروازی خود را در تمامی فصول سال و در هر ساعت از شبانه روز انجام دهد.
خبرگزاری روسی اسپوتنیک اواخر مرداد گزارش داد تعدادی از این بمب‌افکن از پایگاه هوایی شهید نوژه همدان مواضع داعش و سایر گروه‌های تروریستی روسیه را هدف قرار دادند.
سوخو- 24
روسیه در عملیات هوایی خود علیه گروه‌های تروریستی سوریه از جنگنده سوخو – 24 نیز استفاده می‌کند که نوامبر گذشته (اوایل آذر 94) یک فروند از آن در مناطق مرزی سوریه به دست نیروی هوایی ترکیه سرنگون شد.
سوخو- 24 که در ناتو با عنوان فنسر (شمشیرباز) شناخته می‌شود، یک جنگنده ضربتی مافوق صوت، دو کابینه، بال‌متغیر و دوموتوره ساختِ شرکت سوخو است. به نوشته وبسایت ایرفورس تکنولوژی، این هواپیما که نخستین سیستم ناوبری ساخت شوروی سابق را در خود دارد اولین پرواز خود را در سال ۱۹۷۰ انجام داد و از سال ۱۹۷۴ وارد ارتش شوروی شد و هم‌اکنون نیز در ارتش‌های روسیه، اوکراین، قزاقستان، الجزایر، سودان، سوریه و ایران در حال خدمت است. البته نیروی هوایی روسیه در حال جایگزینی تدریجی این هواپیما با جنگنده بمب‌افکن سوخو- ۳۴ است.
سوخو- ۲۴ که در واقع، پاسخ روس‌ها به جنگنده بمب‌افکن اف-۱۱۱ آمریکا بود، به طور ویژه برای حملات ارتفاع پایین مافوق صوت به عمق خاک دشمن طراحی شده و طراحی بال متحرک آن باعث شده تا از قابلیت مانوردهی بالایی هنگام فرود و برخاست باشد. این هواپیما با وزن خالص بیش از ۲۲ تن، توانایی حمل ۸ تن مهمات را دارد.
سوخو- 34
سوخو – 34 نیز که به تازگی تعدادی از آن به همراه چند فروند توپولف 22 ام - 3 از همدان مواضع داعش و سایر گروه‌های تروریستی را در سوریه بمباران کرد، جدیدترین و پیشرفته‌ترین جنگنده روسیه برای انجام حملات هوا به هوا و هوا به زمین به شمار میرود. تولید این هواپیما از سال 2006 آغاز و در سال 2014 برای جایگزینی سوخو – 24 رسماً وارد ارتش روسیه شد.
به نوشته وبسایت میلیتاری تودی، سوخو- 34 مانند نسل‌های قبلی خود یک جنگنده دو سرنشینه و دو موتوره است که برای نفوذ به حریم هوایی دشمن طراحی شده و قادر به حمل 14 تن انواع بمب و موشک است. ویژگی بارز این جنگنده، دقت فوق‌العاده آن در هدفگیری است.
روسیه از نخستین روزهای عملیات نظامی خود در سوریه تعدادی از این جنگنده را با موافقت دولت بشار اسد برای بمباران مواضع تروریست‌ها و پشتیبانی هوایی از عملیات زمینی ارتش سوریه در پایگاه هوایی الحمیمیم در نزدیکی لاذقیه مستقر کرد تا این جنگنده اولین تجربه عملیاتی خود را در جنگ سوریه پشت سر بگذارد. سوخو- 34 در اصطلاح ناتو، "فول‌بک" نامیده می‌شود. وبسایت نشنال اینترست، از این جنگنده با عنوان "پیشرفته‌ترین اسلحه روسیه برای نابودی داعش" یاد کرده است.
سامانه اس - 400
مسکو پس از سرنگون شدن یک فروند سوخو- 24 به دست ارتش ترکیه، پیشرفته‌ترین سامانه پدافند هوایی خود موسوم به اس-400 را در پایگاه هوایی الحمیمیم سوریه مستقر کرد. سامانه زمین به هوای اس - 400 نسل جدید سامانه پدافند هوایی روسیه است که نسخه بهبودیافته اس-300 به شمار میرود. به نوشته وبسایت ایرفورس تکنولوژی، این سامانه زمین به هوا قابلیت‌های نسل قبلی خود را به چالش می‌کشد و برد آن حدوداً دو برابر سامانه موشکی پاتریوت آمریکاست.
سامانه موشکی اس-۴۰۰ قادر به تشخیص همزمان ۱۰۰ هدف و درگیر شدن با ۱۲ هدف به طور همزمان از محدوده ۴۰۰ کیلومتری است. اس-400 برای پوشش کامل پدافندی خود از موشک‌های مختلفی استفاده می‌کند. روسیه با استقرار این سامانه در پایگاه هوایی الحمیمیم سوریه، پوشش کامل و مناسبی از پدافند هوایی را در اطراف جنگنده‌های خود ایجاد کرد.
حملات موشکی
روسیه در حملات اولیه خود علیه گروه تروریستی داعش از موشک‌های کروز با برد 1500 کیلومتر که اصطلاحاً "میان‌برد" خوانده می‌شوند استفاده می‌کرد؛ اما پس از آنکه داعش مسئولیت سقوط یک فروند هواپیمای مسافربری روسی را در صحرای سینای مصر به تلافی حضور نظامی این کشور در سوریه بر عهده گرفت، مسکو از موشک‌های دوربرد خود نیز برای نابودی مواضع داعش رونمایی کرد.
به گفته منابع روسی از جمله راشا تودی، ۱۰ ناو جنگی روسیه در عملیات‌های مسکو علیه تروریست‌ها حضور دارند که از این تعداد، ۶ فروند ناو از جمله یک ناو بزرگ هواپیمابر در دریای مدیترانه قرار دارند. عمده حملات موشکی روسیه علیه داعش از عرشه این ناوها صورت می‌گیرد. وزیر دفاع روسیه سال گذشته اعلام کرد این کشور از ناوهای جنگی مستقر در دریای خزر نیز برای شلیک موشک کروز به سمت مواضع داعش در سوریه استفاده می‌کند.
زیردریایی بی - 237
زیردریایی بزرگ روسیه به نام بی - 237 در دریای مدیترانه و در نزدیکی آبهای سوریه مستقر است و تاکنون چندین بار با استفاده از موشک‌های بالدار "کالیبر" مواضع تروریست‌ها را در سوریه هدف قرار داده است. این زیردریایی رادارگریز با سوخت دیزل کار می‌کند و ساخت آن در سال 2011 آغاز و در سال 2014 به پایان رسید.
به نوشته راشا تودی، شلیک موشک از این زیردریایی علیه مواضع داعش در سوریه نخستین ماموریت عملیاتی آن در یک جنگ واقعی بود. زیردریایی بی - 237 با طول 73 متر و عرض 9/9 متر می‌تواند حداکثر 300 متر در عمق دریا فرو رود. این زیردریایی 52 نفر نیرو و 300 میلیون دلار قیمت دارد.
با وجود حملات هوایی گسترده روسیه علیه داعش و گروه‌های معارض سوری، ولادیمیر پوتین – رئیس جمهور این کشور – چندی پبش با تاکید بر اینکه آنچه تاکنون رخ داده، تنها بخش کوچکی از توان نظامی روسیه است، اعلام کرد در صورت لزوم، مسکو از تمام توان نظامی و دفاعی خود برای مقابله با تروریسم و حمایت در دولت بشار اسد در سوریه استفاده خواهد کرد. وی حتی دسامبر گذشته ابراز امیدواری کرد که کشورش در آینده برای نابودی داعش نیازی به استفاده از تسلیحات هسته‌ای خود پیدا نکند.
