همه‌ساله نمایشگاه‌های فروش بهاره و پاییزه در دو نوبت در کشور و در استان‌های مختلف برگزار می‌شود. در این نمایشگاه‌ها که با هدف کمک به اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر جامعه برپا می‌گردد، تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان اقلام اساسی و مصرفی مردم با عرضه مستقیم کالا و متعادل‌سازی قیمت‌ها اجناس خود را با نرخی پایین‌تر از قیمت بازار عرضه می‌کنند اما متأسفانه تورم، کاهش قدرت خرید مردم و نبود نظارت کافی بر کیفیت و قیمت اجناس نمایشگاهی و مشخص نبودن درصد تخفیف آن‌ها نمایشگاه‌های فصلی را به یک برنامه نمایشی تبدیل کرده که رغبت مردم برای مراجعه و خرید از غرفه‌داران آن، هر سال کمتر از سال گذشته می‌شود.
این موضوع در شرایط اقتصادی حاضر از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است؛ به خصوص برای جامعه کارگری و اکثر قریب به اتفاق مردم که زیر خط فقر زندگی می‌کنند و روزهای پایانی سال و استقبال از عید نوروز برای آن‌ها به رنجی مضاعف تبدیل شده است. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد اغلب نمایشگاه‌ها به محلی برای جولان دادن دستفروشان و ارائه اجناس نامرغوب و بی‌کیفیت بدل شده که توسط غرفه‌داران بعضا فاقد جواز کسب و شناسه ارائه می‌شود؛ بگذریم که برخی از اجناس حتی بالاتر از قیمت بازار در این نمایشگاه‌ها به فروش می‌رسد و تنوع چندانی نیز در عرضه آن‌ها به چشم نمی‌خورد.
مدیر کل صنعت، معدن و تجارت استان تهران اما نظر دیگری دارد.
عرضه کالای ارزان و با کیفیت
محمود سیجانی از برگزاری ۲۶ نمایشگاه فروش بهاره در ۱۵ شهرستان استان تهران در سال گذشته خبر می‌دهد و می‌گوید: خوشبختانه طبق نظرسنجی‌هایی که سال گذشته از مردم به عمل آمد ، میزان رضایت‌مندی آن‌ها بالا بود و غرفه‌داران گلایه‌های زیادی نداشتند. این نظرسنجی‌ها بیرون از سازمان و توسط انجمن حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان انجام شد که احتمال تحریف واقعیت در آن را از بین می‌برد.
امسال نیز به خاطر شرایط ویژه اقتصادی، گرانی کالاها و عرضه محدود آن‌ها،۶ نمایشگاه در شهر تهران برگزار می‌شود که در سایت‌های نمایشگاهی باغ ارم، پارک اشراق، مصلی، فرهنگسرای خاوران، بوستان ولایت و منطقه اکباتان مستقر خواهند شد.
دسترسی به تمامی این سایت‌ها از طریق حمل و نقل عمومی امکان‌پذیر است و کسانی هم که با خودروهای شخصی به محل نمایشگاه بیایند می‌توانند از پارکینگ‌های تعبیه‌شده استفاده کنند.
مدیر صمت تهران با تأکید بر این‌که غرفه‌ها فقط به واحدهای صنفی دارای مجوز واگذار می‌شود می‌افزاید: پهن کردن هر گونه بساط دستفروشی در محوطه نمایشگاه ممنوع است و عزیزان می‌توانند با هماهنگی شهرداری‌ها در محوطه‌های تعیین‌شده اقدام به دستفروشی کنند.
سیجانی عرضه کالای ارزان و باکیفیت را از مهم‌ترین اولویت‌های اداره صمت در برگزاری نمایشگاه‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: کالاها باید از تاریخ مصرف مشخص برخوردار باشند و قیمت آن‌ها نیز حداقل ۱۰ تا ۱۵ درصد پایین‌تر از قیمت بازار باشد. ما امیدواریم با همکاری جهاد کشاورزی و بسیج اصناف و اتحادیه‌ها بتوانیم کنترل و نظارت کافی بر روند برگزاری نمایشگاه داشته باشیم.
جلوگیری از التهاب بازار
در مازندران و استان‌های شمالی، شرایط نمایشگاهی قدری متفاوت است. این استان‌ها که همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری در کشور مطرح هستند علی‌رغم جمعیت شناور خود از معضل بیکاری و مشاغل کاذب رنج می‌برند. مسافران و پایتخت‌نشینانی که معمولا از هفته‌های قبل از نوروز به خانه آبا و اجدادی و در برخی موارد به خانه دوم خود می‌آیند گاهی موجب افزایش قیمت‌ها و تورم نقطه به‌نقطه در شهرهای شمالی می‌شوند. از این رو برگزاری نمایشگاه‌های فصلی می‌تواند در متعادل‌سازی بازار نقش مهمی داشته باشد.
مدیر کل صمت استان مازندران در همین رابطه به ما می‌گوید: همه‌ساله و در اواخر اسفند، ستاد تنظیم بازار مازندران با محوریت اتاق اصناف، اتحادیه‌ها و سایر دستگاه‌های خدمات‌رسان، تمهیدات لازم برای برگزاری نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا را ایجاد می‌کند. این نمایشگاه‌ها از ۱۶ تا ۲۶ اسفند به مدت ۱۰ روز یا بیشتر و به صورت تدریجی دایر است که امسال بنا داریم تا عید فطر این فروش فوق‌العاده را ادامه دهیم.
نادعلی کهنسال، هدف از برگزاری نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا را حفظ آرامش، کنترل قیمت‌ها و جلوگیری از التهاب در بازار عنوان می‌کند و می‌گوید: نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا در مازندران در چهار سایت که دارای فضای نمایشگاهی هستند از جمله ساری، قائمشهر، بابل و رامسر و همزمان در ۶ شهر دیگر به صورت نمایشگاه و بازارچه‌های محلی با همکاری شهرداری‌ها برگزار می‌شود. تلاقی ماه مبارک رمضان با ایام پایانی امسال، فرصت مناسبی برای ارائه خدمات، ایجاد نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا و فروش فوق‌العاده اصناف و بازاریان پدید آورده است. دراین راستا بسیاری از فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ و چندمنظوره پای کار آمده‌اند و به صورت خودجوش، تخفیفات ویژه‌ای را برای مشتریان خود درنظر گرفته‌اند.
او ادامه می‌دهد: در حوزه تأمین کالاهای اساسی و سایر کالاها هم برابر رصد جامعی که توسط سازمان صمت انجام شده، هیچ مشکلی وجود ندارد و همزمان با تصمیمات دولت، برخی از فروشگاه‌ها و واحدهای صنفی نسبت به تأمین اجناس کالابرگی الکترونیکی برای اقشار کم‌درآمد جامعه در دهک‌های مختلف اقدام کرده‌اند.
لزوم نصب برچسب قیمت
آنچه مسلم است نمایشگاه، ابزاری برای جلوگیری از افزایش غیرمنطقی قیمت‌هاست و واحدهای صنفی می‌توانند با کسر حاشیه سود خود نسبت به کاهش قیمت کالاها اقدام کنند و آن‌ها را با قیمت مناسب‌تری به مشتریان بفروشند.
در سال‌های گذشته، گزارش‌های نظارتی، تخلفاتی از عدم رعایت ضوابط نمایشگاهی چون افزایش قیمت‌ها، عدم درج قیمت و کیفیت نامناسب داشتند که در برخی موارد، منجر به ایجاد پرونده تخلف یا حتی تعطیلی غرفه‌ها شد. امسال نیز طرح‌های ویژه نظارتی و گشت‌های مشترکی در نظر گرفته شده که اداره کل صمت با همکاری بازرسان اتاق اصناف، بسیج اصناف و جهاد کشاورزی انجام می‌دهد. با این‌همه، مردم می‌توانند شکایات خود را به شماره ۱۲۴ اطلاع دهند.
مدیرکل صنعت، معدن وتجارت مازندران تأکید می‌کند: ساده‌ترین موضوع، نصب برچسب قیمت بر روی کالاهاست که متأسفانه برخی از واحدهای صنفی به بهانه نبود ثبات در قیمت‌ها از آن سرپیچی می‌کنند؛ درحالی که کالاها باید حتما با فاکتور خریداری و با سود متعارف مشخص، برچسب بخورند، همچنین باید در معرض دید مشتریان قرار بگیرند تا مصرف‌کننده بتواند حق انتخاب داشته باشد.
آقای کهنسال تأکید می‌کند: سازمان صنعت، معدن و تجارت به تنهایی قادر به کنترل بازار در همه شهرها نیست، لذا همکاری دستگاه‌های متولی و مردم در این زمینه الزامی است.
گلایه‌های غرفه‌داران
نمایشگاه بین‌المللی قائمشهر یکی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های مازندران است که همه‌ساله غرفه‌داران زیادی را از اقصی‌نقاط کشور به خود جلب می‌کند. آقای احمدی یکی از همین غرفه‌داران است که از استان همدان در نمایشگاه فروش بهاره مازندران شرکت کرده است.
او می‌گوید: من هم تولیدکننده کیف و کفش هستم و هم واردکننده آن. سال‌هاست به تولید کیف و کفش مشغولم و در نمایشگاه‌های زیادی شرکت کرده‌ام. بهترین تجربه نمایشگاهی من در شهر شیراز بوده و امسال برای اولین بار به مازندران آمده‌ام. اجاره غرفه در اینجا بسیار بالاست و به نسبت امکانات خوبی هم ندارد. بازدید از نمایشگاه بسیار خوب است ولی اکثر مردم تماشاچی هستند و قدرت خرید ندارند. کفش‌های داخلی گران است و کفش‌های خارجی گران‌تر. در شرایط اقتصادی امروز چه کسی می‌تواند برای خرید یک جفت کفش، دو میلیون تومان پول بدهد؟!
خانم اسماعیلی یکی دیگر از غرفه‌داران این نمایشگاه است که پوشاک می‌فروشد. او که اهل قائمشهر است و برای سومین بار در نمایشگاه فروش بهاره این شهر شرکت کرده، می‌گوید: نمایشگاه بسیار شلوغ است اما خریدار بسیار کم. ما مجبوریم جنس‌های خودمان را کمتر از قیمت بازار بفروشیم تا دست خالی از نمایشگاه نرویم که با توجه به اجاره بالای غرفه، سود چندانی برایمان نمی‌ماند. به خاطر همین مجبور شدیم یک غرفه را با همکار دیگرمان شریک شویم تا بتوانیم از عهده پرداخت اجاره آن برآییم. امید ما به روزهای آخر است که فروش بیشتری داشته باشیم.
در بخش خوراکی‌ها جمعیت بیشتری دیده می‌شود و آنهایی که حضور دارند یک یا دو نایلون کوچک خرید کرده‌اند اما آجیل‌فروشی‌ها و غرفه‌های خشکبار از بقیه خلوت‌ترند.
آقای یوسفی یکی از همین آجیل‌فروش‌هاست که با چند همکار دیگرش در غرفه بیکار نشسته. او می‌گوید: امسال وضعیت آجیل و خشکبار بسیار خراب است و قیمت‌ها هم سر به فلک کشیده. ما به خانواده‌ها حق می‌دهیم که نتوانند برای شب عیدشان آجیل بخرند اما با وجود فروش کم، نمایشگاه از ما اجاره بالاتری نسبت به سایر غرفه‌ها می‌گیرد.
سیما خانم شیرینی خانگی می‌فروشد؛ شیرینی‌هایی که بسیار باکیفیت هستند اما به خاطر استفاده از مواد اولیه مرغوب، قیمت تمام‌شده بالایی دارند. او می‌گوید: سال گذشته فروش خوبی داشتیم و مردم از شیرینی‌های خانگی استقبال بیشتری می‌کردند اما امسال خبری نیست. ما برای تأمین مخارج زندگی به مشاغل خانگی روی آورده‌ایم و انتظار داریم مسئولین از ما حمایت کنند.
اوضاع اغلب غرفه‌داران در نمایشگاه فروش بهاره همین‌طور است. مردم در راهروهای نمایشگاه راه می‌روند و دست آخر روبه‌روی اغذیه‌فروشی‌های نمایشگاه می‌ایستند، مختصری غذا می‌خورند و به خانه برمی‌گردند. خانواده‌هایی که چشمشان پشت ویترین‌ها سفید شده و دستشان از جیب‌های خالیشان بیرون نیامده، از نمایشگاه‌های بهاره هم ناامید برمی‌گردند، انگار قرار نیست هیچ معجزه‌ای، بساط عید نوروز را به خانه‌های کوچکشان بیاورد.
