گروه اجتماعی- معابر و پیاده رو در شهرها، عامل ارتباط افراد با فضاهای شهری است اما در تهران یا سایر شهرها این معابر برای افراد معلول، سالمند و به طور کلی کم توان مناسب سازی نشده اند به طوری که می توان گفت وجود این معابر به مشکلات این قشر از جامعه اضافه کرده است. به تازگی طبق گفته یکی از اعضای شورای شهر تهران یکی از اولویت های این شورا، مناسب سازی فضاهای شهری و معابر برای گروه‌های خاص از جمله معلولین است. اما در عمل دیده می شود مناسب سازی معابر در اولویت قرار ندارد.
به گزارش افکارنیوز، «حمیدرضا نیلی» کارشناس معماری و طراحی معابر شهری در گفت و گو با «افکار» درباره معضل پیاده روها و معابر شهری برای افراد کم توان و سالمند گفت: «معابر یکی از فضاهای ویژه و پراهمیت برای شهرها محسوب می شوند چراکه همه شهروندان بنا به نیازهایشان در رفت و آمد هستند پس شبکه معابر یکی از ارکان اساسی در روستا و شهر محسوب می شود. متاسفانه از زمانی که خودرو وارد زندگی ها شد، به عنوان وسیله ای بسیار مهم مورد توجه همه مدیران و مسئولان قرار گرفت و این نکته فراموش شد که خودرو وسیله ای در اختیار انسان است . در نتیجه بخش عمده معابر شهری به جای آنکه معابر گذرگاه انسان باشند، به گذرگاه وسایل نقلیه تبدیل شد.»
وی اضافه کرد: «ما در تاریخ شهرسازی خود عناصر ویژه ای از جمله بازار داشتیم که مخصوص عابر پیاده بود در حالیکه اکنون مختص انسان و خودرو شده و تنها بخش کوچکی را در کنار خیابان ها به عنوان پیاده رو اختصاص دادیم و فراموش کردیم انسان عابر باید بتواند از هر نقطه ای به نقطه دیگر شهر بدون هیچ مشکلی و با امنیت کامل حرکت کند. در حالیکه اکنون شهروندان احساس ایمنی کامل از معابر ندارند چراکه معابر جولان گاه خودروها شده است. »
کارشناس طراحی شهری تصریح کرد: «این تذکرات به بدنه مدیریت شهری داده شده زیرا متولی ایجاد معبر سواره و پیاده هستند. اکنون درصدی از عابران پیاده هنوز امکان تردد با امنیت کامل در همه نقاط شهر را ندارند که از این میزان درصدی اختصاص به عابران کم توان جسمی-حرکتی دارد. این قشر توان یاب باید از سوی مدیریت شهری حمایت شوند.»
وی افزود: «چند قانون برای حمایت از افراد کم توان وجود دارد که از آن جمله مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برای مناسب سازی معابر برای افراد کم توان جسمی و حرکتی است. این قانون تاکید می کند "در همه فضاهای عمومی و شهری باید تمهیداتی برای حرکت کم توانان جسمی و حرکتی از جمله نابینایان، ویلچرنشینان، سالمندان و کودکان نوپا در نظر گرفته شود." چند سالی است این قانون توسط نهادهای مختلف مناسب سازی مورد توجه قرار گرفته، اما کافی نیست و می طلبد مجموعه مدیران شهری قوانین جدیدی را تبیین کنند و این نیاز به استراتژی و سیاست گذاری دارد تا مجریان هم بتوانند آن را اجرا کنند.»
نیلی با اشاره به مهم ترین معضلات افراد کم توان برای عبور و تردد در فضاهای شهری و ساختمان ها گفت: «از مهم ترین معضلات در فضاهای شهری می توان به تداخل حرکتی معابر با خودرو اشاره کرد. باید آرام سازی حرکت خودرو به نفع عابر پیاده صورت گیرد. در پیاده روها اگر تمهیدات لازم درنظر گرفته شود، امنیت برای عابران به وجود می آید.»
نیلی معتقد است درون ساختمان اختلاف سطح ها مانعی برای قشرهای توان یاب است زیرا رمپ ها یا وجود ندارند یا استاندارد نیستند یا پله ها و آسانسورها به خوبی امکانات نمی دهند. ضمن اینکه سرویس های بهداشتی دارای ضوابط مناسب نیز نیستند.»
این کارشناس شهری درباره عملکرد شهرداری در زمینه مناسب سازی معابر گفت: «شهرداری چند سال قبل ستاد مناسب سازی فضا را برای افراد کم توان تشکیل داده و سلسله جلساتی را تشکیل می داد اما باید این امکان وجود داشته باشد که در حال حاضر شهرداری ابلاغیه ای را به همه واحدهای تحت امر خود بدهد تا جواز به ساختمانی که تمهیدات لازم را برای افراد کم توان اختصاص نداده، ارائه نشود.»
نیلی تصریح کرد: «باید رویکرد جدید نهضت پیاده راه ها در سطح شهر ایجاد شود. همان طور که در شهرهای کهن فضای زیادی برای پیاده رو وجود داشت. پیاده راه ها با پیاده روها متفاوت هستند. پیاده رو فضای باریک در خیابان عبوری است اما پیاده راه فضایی است که در آن اولویت با عابر پیاده است و اگر در زمان محدودی خودرویی در آن باشد یا بارگیری کند، اولویت حرکت با عابر پیاده است.»
این کارشناس برنامه ریزی شهری در پایان سخنانش گفت: «اگر نهضت پیاده راهها در سطح شهر عملیاتی شود و مرکز محله ها به نفع عابر پیاده از خودرو خالی شود و بعضی از گذرهای فعالی که مورد استقبال عابران قرار گرفته، تبدیل به پیاده راه گردد، در پیاده راه ها همه شهروندان ازکودک نوپا تا افراد کهنسال و توان یاب با آرامش بیشتری تردد خواهند کرد. این فضای تجهیز شده، مبله و نورپردازی می شود تا این قشر مانند امروز منزوی نشوند و تصور نکنند فضایی را در شهر مختص به خود ندارند.»
رفت و آمد افراد کم توان تنها مختص به پیاده روها و فضاهای عمومی نیست بلکه این مناسب سازی باید از داخل ساختمان ها آغاز شود. زیرا این افراد برای حضور در سطح شهر از ساختمان خارج و به ساختمان دیگری وارد می شوند.
در همین راستا محمد حسین زاهدی فر معاون اداره کل روستایی و شهری و فنی استانداری تهران درباره عملکرد ستاد مناسب سازی معابر به «افکار» گفت: «اکنون ابلاغیه های ستاد مناسب سازی معابر برای مناسب سازی داخل ساختمان ها برای گذاشتن پله و رمپ صادر می شود و هنوز به مناسب سازی معابر نرسیده است. مناسب سازی معابر نیاز به قوانین خاصی دارد تا در چارچوب قانون الزام آور شود اما هنوز در این بخش ها ورود جدی نشده است.»
وی افزود: «افراد کم توان در بسیاری از ساختمان های اداری و غیر اداری دارای مشکل هستند. مناسب سازی معابر در دستور کار قرار دارد اما به دلیل هزینه بر بودن آن هنوز اجرایی نشده است به خصوص اینکه در تهران با اختلاف سطح زیادی روبرو هستیم. به عنوان مثال اختلاف سطح خیابان ولیعصر از ابتدا تا انتها به حدود 10 متر می رسد.»
به گفته زاهدی فر بعضی از ساختمان های ساخته شده اختلاف سطح سه متری با پیاده رو دارند و به دنبال وصل کردن پیاده رو با ساختمان هستند که امکان پذیر نیست و برای این کار پله نصب می کنند که آن هم استاندارد نیست.
وی با اشاره به اینکه رییس سازمان بهزیستی دبیر ستاد مناسب سازی معابر است، گفت: «این سازمان وظیفه آموزش در زمینه مناسب سازی را به شهرداری ها به عهده دارد تا بر اساس آن مناسب سازی برای افراد کم توان انجام شود.»
معاون اداره کل روستایی و شهری و فنی استانداری تهران ادامه داد: «اکنون شهرداری پروژه های دیگری در دست اقدام دارد که به آنها اولویت بیشتری می دهد و به مناسب سازی معابر به طور جدی وارد نمی شود. در بسیاری از مواقع امکان مناسب سازی معابر به دلیل اختلاف شیب نیست مگر اینکه در ساختمان به طور کلی بسته شود تا شیب ملایم گردد.»
مناسب سازی معابر برای افراد کم توان یا عابران عادی جزو وظایف اصلی مدیریت شهری محسوب می شود چراکه همه شهروندان در زمان خروج از ساختمان به طور قطع در معابر تردد می کنند پس مناسب سازی و تسهیل عبور و مرور چه دورن ساختمان و چه در معابر از مهم ترین اولویت های شهرداری باید محسوب شود.
نفیسه امامی
