گروه اقتصادی- با ابلاغ معاون اول رئیس جمهور در هفته جاری، قانون مصوب مجلس در سنوات قبل برای حذف سه دهک اول از پرداخت یارانه توسط دولت پیگیری گردید. لایحه تکراری حذف یارانه سه دهک اول در بودجه دولت هر سال پیش‌بینی می‌گردد ولیکن دولت ساز و کار هدفمند و مشخصی برای شناسایی این سه دهک ثروتمند با جمعیتی در حدود 24 میلیون نفر را تاکنون ایجاد ننموده است.
اخبار اقتصادی- از جمعیت 82 میلیون نفری ایران، 76 میلیون نفر یارانه نقدی دریافت می‌نمایند. بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد سه دهک از ده دهک درآمدی، نیازی به این یارانه نقدی نداشته باشند. این سه دهک در بدبینانه‌ترین فرض ممکن جمعیتی حداقل بالغ بر 24 میلیون نفر را شامل می‌شوند اما در ایران کمی کمتر از جمعیت واقع شده در یک دهک یعنی 6 میلیون نفر یارانه دریافت نمی‌کنند.
بر اساس گزارش ارائه شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سال 97، جمعیت یارانه بگیران از 76 میلیون نفر به 56 میلیون می‌بایست کاهش یابد که با توجه به گذشت بیش از یک سال از مصوبه سال 97 تاکنون اجرایی نشده است. با توجه به کارشناسی‌های انجام شده دولت و آمار و اطلاعات جمع آوری شده خانوار جهت شناسایی افراد ثروتمند می باشد و یک نظریه برای شناسایی دیگر نیازمندان به یارانه در کشور شامل جمعیت 30 میلیون نفری از روستاییان، عشایر، بازنشستگان، زنان سرپرست خانوار و افراد تحت پوشش نهادهای امدادی و حمایتی بوده و مابقی جامعه می‌بایست از سبد دریافت یارانه خارج گردند. بر همین اساس دو نظریه و در قالب بودجه سال 98 مسئولیت این امر به استانداری‌ها محول شده است تا شناسایی پر درآمدها و کم درآمدها از طریق این نهاد بررسی و قطعی گردد حال آنکه طی این پروسه، هشت سال است که این 3 دهک پر درآمد همچنان در حال دریافت یارانه می‌باشند.
حال با پیگیری در حال انجام دو ساله، اجرای پروسه کلی یارانه پرداختی بابت سهم 76 میلیون نفر در سال معادل 45 هزار میلیارد تومان می‌باشد که با اصلاح این سه دهک و حذف 24 میلیون نفر به رقمی در حدود 30 هزار میلیارد تومان کاهش می‌یابد و دولت می‌توانست با اجرای آن از ابتدای سال 98، 15 هزار میلیارد تومان در خزانه داشته باشد، بطوریکه حتی با پیگیری دولت، احتمال اجرایی شدن آن در نیمه اول سال 98 نزدیک به صفر است.
در ارتباط با محاسبه یارانه پنهان بنزین :
با توجه به راه‌اندازی فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس از طریق متخصصان جهادگر، کشور در تولید بنزین به خودکفایی کامل رسیده و قابلیت صادرات مازاد تولید نیز فراهم گردیده است. میانگین مصرف روزانه بنزین کشور در سال 97 معادل 87 میلیون لیتر بوده که پیش بینی می‌گردد با افزایش 10 تا 12 درصدی در سال 98 به رقم میانگین روزانه 102 میلیون لیتر برسد. قیمت واقعی بنزین طیق پایه فوب خلیج فارس 47 تا 50 سنت (حدوداً 6200 تومان) و با هزینه توزیع و حمل آن برای دولت معادل 7000 تومان است بطوریکه در تمامی کشورهای اطراف این قیمت جایگاه بنزین است. با لحاظ نمودن مصرف سالیانه بنزین با میانگین روزانه 100 میلیون لیتر و قیمت 1000 تومان برای مصرف کنندگان به ازای هر لیتر، یارانه پنهان بنزین معادل 220 هزار میلیارد تومان می‌باشد که با توجه به قیمت‌های سال 97 و میانگین مصرف روزنه 90 میلیون لیتر بنزین در آن سال، دولت 200 هزار میلیارد تومان یارانه در کشور پرداخت نموده است که بر اساس آمارهای اعلامی غیر رسمی، حدود 10 درصد از این سوخت به کشورهای همسایه قاچاق گردیده است بطوریکه در سال 97 حدود 20 هزار میلیارد تومان به کشورهای همسایه یارانه سوخت بنزین پرداخت گردیده است.
این آمار نشان می‌دهد که اگر دولت حتی موفق می‌گردید در ابتدای سال 98 یک دهک جامعه (معادل 24 میلیون نفر) را از پرداخت یارانه حذف نماید، صرفه بودجه دولت کمتر از یارانه پرداختی بابت قیمت پایین بنزین و یارانه پرداختی به کشورهای همسایه می‌بود.
آیا با ادامه این سیاست باید منابع ملی متعلق به نسل‌های آینده را منهدم نمود؟
در حال حاضر به 76 میلیون نفر معادل 45500 تومان یارانه نقدی پرداخت می‌گردد بطوریکه یارانه بنزین پرداختی معادل 5 برابرکل یارانه پرداختی به مردم است. در یارانه پرداختی به مردم حدود 30 درصد (سه دهک پر درآمد) نمی‌بایست دریافت کنند ولی در یارانه پرداختی بنزین همین سه دهک (طبق آمار مرکز پژوهش‌های مجلس) بیش از 30 برابر دهک‌های پایین، مصرف انرژی دارند و تقریباً این سه دهک 80 درصد یارانه انرژی کشور را مصرف می‌نمایند چراکه حتما خودرو دارند و سرانه داشتن خودرو در این سه دهک حداقل هر خانوار 3 خودرو است در حالیکه در دهک‌های پایین این عدد به صفر نزدیک است. مصرف برق سه دهک ثروتمند جامعه بیش از 25 برابر هزینه های زندگی دهک‌های پایین است و طبیعتاً در این سبد هزینه مصرف انرژی نیز جایگاه بالایی دارد. حال اصلاح قیمت و حذف یارانه بنزین مهم‌تر است یا حذف 24 میلیون نفر افراد ثروتمند بطوریکه شناسایی آنها قطعاً با خطا همراه خواهد بود؟
دکتر محمد رضا خوش کیش
کارشناس صنعت بیمه
مدیر عامل و عضو هیئت مدیره شرکت سرویس بیمه شهر تیرماه 98
