منطقه ی سیاهکوه از مناطق مشترک میان استان‌های یزد و اصفهان است و یزد و اصفهان را از طریق شهرستان اردکان به یکدیگر متصل کرده است. این منطقه یکی از بکرترین مناطق حفاظت شده کشور به شمار می‌رود و در سال 80، بخشی از این منطقه به پارک ملی ارتقا یافت و به این ترتیب، سیاهکوه، تنها پارک ملی استان یزد شد و بخشی از آن نیز همچنان به عنوان منطقه حفاظت شده باقی ماند.
در سیاهکوه حدود 20 گونه پستاندار و ده‌ها گونه خزنده و پرنده و گونه‌های مختلف گیاهی شناسایی شده که 10 گونه جانوری و سه گونه گیاهی آن در معرض خطر انقراض هستند.
زندگی 60 درصد جمعیت یوزپلنگ ایرانی در سیاهکوه
یکی از دلایل شهرت سیاهکوه، زیستگاه بودن این منطقه برای 60 درصد یوزپلنگ ایرانی است به نحوی که سیاهکوه، از اصلی‌ترین زیستگاه‌های یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود.
گرچه جمعیت کل و میش و بز به دلیل تعلیف دستی و نبود جانوران گوشتخوار بزرگ، به شکلی بی‌رویه رشد کرده‌اند و پوشش گیاهی منطقه را به دلیل استفاده بیش از ظرفیت منطقه از بین برده‌اند، اما برخی گونه‌های دیگر از جمله یوزپلنگ آسیایی در معرض خطر گرفته‌اند و خطرات بسیاری آنها را تهدید می‌کند.
این خطرات شامل خطرات طبیعی نظیر خشکسالی، از بین رفتن پوشش گیاهی همچنین خطراتی با منشأ انسانی است.
یکی از بزرگترین خطراتی که پارک ملی سیاهکوه را تهدید می‌کند و بارها و بارها نیز از سوی دوستداران محیط زیست به آن اشاره شده اما مورد پیگیری مسئولان قرار نگرفته، وجود یک معدن در این پارک ملی است.
گرچه مجوز اصلی معدن قدیمی‌تر از پارک ملی شدن سیاهکوه است اما این مجوز دوباره تمدید شده و ادامه فعالیت و نحوه کار این معدن، نگرانی شدید دوستداران محیط زیست را به دنبال داشته است.
محمدرضا اقبالی از فعالان محیط زیست که به عنوان پدر سیاهکوه نیز شناخته می‌شود، در این زمینه گفت: نگرانی ما از وجود معدن، صرفا خود معدن و فعالیت معدنی نیست بلکه اقدامات غیرعادی است که از سوی برخی فعالان در این معدن انجام می‌شود.
وی عنوان کرد: این معدن در واقع مکانی امن برای عبور و مرور شکارچیان غیرمجاز شده و بسیاری از شکارچیان، معدن را پوششی برای شکارهای غیرقانونی خود قرار داده‌اند.
اقبالی یادآور شد: تاکنون بارها شکارچیان متخلفی که قصد داشتند شکار خود را با محموله معدن از منطقه خارج کنند، دستگیر شده‌اند اما هیچ ترتیب اثری به جز جریمه‌ای برای شکارچی برای رفع این مشکل اعمال نشده است.
فعالیت‌های معدنی بدون توجه به تعهدات انجام می‌شود
وی افزود: علاوه بر اینکه این معدن به مامنی برای فعالیت شکارچیان تبدیل شده، فعالیت‌های معدنی نیز بدون توجه به تعهدات داده شده از سوی سرمایه‌گذار انجام می‌شود.
اکنون 14 سال از ثبت بخشی از منطقه حفاظت شده سیاهکوه به عنوان پارک ملی و منطقه حفاظت شده می‌گذرد و در این مدت دو بار مجوز معدن بدون توجه به موقعیت منطقه تمدید شده است و بهره‌برداران معدن نیز بدون توجه به نکات مطرح شده در مجوزهای جدید به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
پیگیری رسانه‌های استان یزد از سازمان صنعت، معدن و تجارت نیز نتیجه‌ای جز اینکه «معدن در محدوده فعالیت استان اصفهان است و مجوز از سوی اصفهان صادر شده»، نداشته است.
رئیس اداره محیط زیست شهرستان اردکان نیز در این مورد گفت: شرط فعالیت معدن در منطقه حفاظت شده و پارک ملی، پایبندی به برخی تعهدات است و برداشت از معدن باید مطابق با قوانین زیست محیطی باشد.
مجوز معدن با وجود بی‌قانونی‌های بهره‌برداران تمدید شد
مرتضی عزیزی بیان کرد: بر اساس قوانینی که در زمینه برداشت معدن در مناطقی با موقعیت سیاهکوه وجود دارد، برداشت از معدن نباید کوچکترین مشکل زیست‌محیطی در منطقه ایجاد کند که این اتفاق در سیاهکوه نمی‌افتد و فعالیت این معدن مشکلات بسیاری را برای پارک ملی، حیات وحش و پوشش گیاهی آن به وجود آورده است.
وی عنوان کرد: این معدن در طول سال‌های اخیر از اجرای تعهدات خود سر باز زده و با این وجود، مجوز فعالیت آن تمدید شده است.
عزیزی نیز مانند فعالان محیط زیست این منطقه، از فعالیت و عبور و مرور شکارچیان در پوشش کار معدن ابراز نارضایتی کرد و افزود: بر اساس دستگیری‌هایی که تاکنون صورت گرفته و به اذعان شکارچیان غیرمجاز، این معدن مکانی امن برای عبور و مرور و اسکان شکارچیان است.
وی تصریح کرد: با این شرایط، مجوز معدن نباید تمدید می‌شد اما بدون توجه به مسائلی که معدن در منطقه به وجود آورده، تمدید انجام گرفته و اقداماتی که در حال انجام است نیز یک هشدار برای مسئولان است.
علاوه بر مسئولان محیط زیست و فعالان محیط زیست، حتی دانشگاهیان نیز نسبت به روند فعالیت این معدن در دل تنها پارک ملی استان یزد ابراز نگرانی می کنند.
خسارت شکارچیان بیشتر از خسارات خشکسالی است
عضو هیئت علمی دانشگاه یزد در گروه محیط زیست در این باره گفت: خشکسالی طی سال‌های اخیر خسارات جبران‌ناپذیری به منطقه سیاهکوه به ویژه پارک ملی آن وارد کرد و تقریبا پوشش گیاهی را از بین برد که این موضوع بحث علمی خاص خود را می‌طلبد.
محمدحسین ایران‌نژاد عنوان کرد: آنچه بیش از خشکسالی به این منطقه آسیب جدی وارد کرده است و این آسیب‌ها پایان‌پذیر نخواهد بود، فعالیت معدن در منطقه سیاهکوه است.
وی افزود: شکار برای کنترل جمعیت به ویژه کل و میش و بز لازم است اما شکار بی‌رویه و بدون مجوز و کشتن حیواناتی که جمعیت آنها رو به انقراض است، لطمه‌های جبران‌ناپذیری به حیات وحش وارد می‌کند.
ایران‌نژاد عنوان کرد: برخی گونه‌هایی که توسط شکارچیان در پوشش کار معدن شکار می‌شوند، گونه‌های نادر هستند و در واقع حضور این افراد در منطقه ایجاد نا امنی کرده است.
با توجه به اینکه سیاهکوه پناهگاه اصلی یوزپلنگ ایرانی یا یوزپلنگ آسیایی است و مکانی بکر و امن برای حیات وحش به شمار می‌رود، ادامه فعالیت معدن در این منطقه نه تنها گونه نادر یوزپلنگ ایرانی را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد بلکه دیگر گونه‌های گیاهی و جانوری را نیز تهدید می‌کند.
بر اساس گفته‌های صاحب‌نظران، وجود این معدن و بی‌توجهی بهره‌برداران آن به تعهدات خود، نه تنها پوشش گیاهی و بکر بودن منطقه را از بین می‌برد بلکه فراهم کردن بستر برای شکارچیان و همکاری با آنها از سوی فعالان در این معدن نیز خطری جدی‌تر به شمار می‌رود.
با توجه به اینکه پارک ملی سیاهکوه، تنها پارک ملی استان یزد است و به همین دلیل این منطقه برای استان یزد بیشتر دارای اهمیت است، دوستداران محیط زیست از مسئولان محیط زیست کشور خواستار بررسی موضوع و رسیدگی به وضعیت این معدن هستند.
