چهارم ربیع‌الثانی برابر است با سالروز میلاد با سعادت حضرت عبدالعظیم حسنی علیه‌السلام، بزرگمردی که امام رضا علیه‌السلام درباره‌اش فرمودند: هرکس قبر عبدالعظیم را زیارت کند، بهشت برای او واجب می‌شود. همچنین امام هادی علیه‌السلام زیارت قبر حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام را برابر با زیارت امام حسین علیه‌السلام دانستند.
برای آشنایی بیشتر با زندگی و سیره این روی بزرگ حدیث و صحابی امامان معضوم علیه‌السلام دقایقی را با حجت‌الاسلام محمدجواد مهریار کارشناس مذهبی و پژوهشگر اهل بیت علیه‌السلام به گفتگو نشستیم.
تلاش سیدالکریم برای تبیین و نشر معارف اهل بیت علیه‌السلام
حجت‌الاسلام محمدجواد مهریار، حضرت عبدالعظیم حسنی علیه‌السلام را از دانشمندان شیعه و از راویان احادیث و چهره‌ای شاخص در میان اصحاب ائمه معصومین علیهم السلام برشمرد و گفت: ایشان عمر با برکت خود را در تبیین و نشر معارف اهل بیت علیهم‌السلام سپری کرد. آن امام‌زاده عظیم الشّان در چهارم ربیع الثانی سال ۱۷۳ هجری در شهر مقدس مدینه به دنیا آمد و نسب پاکش با چهار واسطه، به امام مجتبی علیه‌السلام بر می‌گردد. عالمان رجال شیعه او را جزء اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی علیهم‌السلام برشمرده‌اند.
وی تمجید و ستایش اهل بیت علیهم‌السلام توسط حضرت عبدالعظیم را بیان کننده شخصیت بارز علمی و ایمانی ایشان دانست و گفت: به عنوان نمونه، گاهی امام هادی علیه‌السلام، اشخاصی را که سؤالات مهم علمی و اعتقادی داشتند، نزد حضرت عبدالعظیم حسنی می‌فرستادند تا از محضر او استفاده کنند. علاوه بر زهد و پرهیزگاری ایشان که زبانزد عام و خاص بود مهمترین عامل شهرت این بزرگوار، بیان فضیلت زیارت قبر مطهرش در احادیث اهل بیت علیهم‌السلام است. در بررسی زندگی و شخصیت حضرت عبدالعظیم حسنی، سه نکته مهم به دست می‌آید.
هجرت از مدینه به ری
حجت‌الاسلام مهریار درباره دلایل هجرت حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام به ری گفت: زمینه هجرت حضرت عبدالعظیم از مدینه به ری و سکونت در این شهر را باید در اوضاع سیاسی و اجتماعی آن عصر جستجو کرد. سخت‌ترین دوران زندگانی برای سادات و پیروان اهل بیت علیهم‌السلام، زمان حکومت متوکل عباسی بود. در زمان حکومت متوکل و به دستور او چندین مرتبه مَضجع مطهر امام حسین علیه‌السلام در کربلا تخریب و با خاک یکسان شد. جناب عبدالعظیم به دلیل مصاحبت ویژه و موقعیت علمی که نزد امام هادی علیه‌السلام داشت، مورد توجه خاص و دشمنی متوکل واقع شد. ایشان بعد از ملاقات با امام هادی علیه‌السلام در سامراء، تحت تعقیب متوکل قرار گرفت و به دستور امام هادی علیه‌السلام به جانب ری و نزد شیعیانی که در این سرزمین حضور داشتند، هجرت کرد. هجرت ایشان سبب شد پایگاه جامع شیعیان، در منطقه ری که از لحاظ سیاسی موقعیت استراتژیک داشت، تشکیل شود.
نماینده امام هادی علیه‌السلام در ری و پاسخگویی به سؤالات فقهی و اعتقادی
این کارشناس مذهبی ادامه داد: آن‌گونه که از احادیث فهمیده می‌شود جناب عبدالعظیم حسنی وکیل و نماینده امام هادی علیه‌السلام در منطقه ری بودند. به دلیل تسلط بر احکام، احادیث و مصاحبت با ائمه اطهار علیهم‌السلام، جایگاه خاصی برای جناب عبدالعظیم حسنی در میان شیعیان در شهر ری و بلاد اطراف ایجاد شد. ایشان روزانه به صورت مخفیانه و به دور از دیدگان حاکمان دست نشانده حکومت عباسی، به پاسخگویی مسائل شرعی و رفع مشکلات مذهبی شیعیان می‌پرداخت و محوریت امور و زعامت شیعه را به دست گرفت. با وجود آنکه اصحاب ائمه علیهم‌السلام و علمای شیعه در شهر مقدس قم مستقر بودند و حتی در شهر ری نیز بزرگانی از اصحاب و علما حضور داشتند، اما امام هادی علیه‌السلام جناب عبدالعظیم را به عنوان نماینده خود در ری معرفی کرده‌اند. امام هادی علیه‌السلام به یکی از اصحاب خود به نام ابوحماد فرمودند: «زمانی که مشکلی از مسائل دینی برایت پیش آمد از عبدالعظیم حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان.» از این روایت فهمیده می‌شود وکالت امام علیه‌السلام در امور شرعی و اعتقادی به جناب عبدالعظیم حسنی سپرده شده بود.
ثواب زیارت قبر مطهر حضرت عبدالعظیم
وی درباره دلایل اهمیت زیارت مرقد حضرت عبدالعظیم حسنی علیه‌السلام از منظر اهل بیت علیه‌السلام گفت: در میان قبور امام‌زادگان و فرزندان اهل بیت علیهم‌السلام زیارت مرقد حضرت عبدالعظیم مورد تأکید روایات قرار گرفته است. روشنگری در تبیین جایگاه امامت و جهاد علمی و همچنین دفاع از حریم ولایت توسط این عبد صالح خدا سبب شد از سوی اهل بیت علیهم السلام ارزش ویژه‌ای برای زیارت قبر آن جناب قرار داده شود.
نظر امام رضا علیه‌السلام درباره زیارت مزار سیدالکریم
حجت‌الاسلام مهریار افزود: از جانب ائمه معصومین علیهم‌السلام دو گونه ثواب و پاداش برای این زیارت بیان شده است. در بعضی از روایات، پاداش زیارت قبر ایشان برابر با ورود در بهشت بیان شده است. با اینکه آن جناب سال‌ها بعد از شهادت حضرت رضا علیه‌السلام از دنیا می‌رود، ولی امام رئوف علیه‌السلام در زمان حیات عبدالعظیم به دلیل اهمیت شخصیت او، زیارت مرقدش را موجب بهشتی شدن دانستند. امام علی بن موسی الرضا علیهماالسلام فرمودند: هر کس قبر عبدالعظیم را زیارت کند، بهشت برای او واجب می‌شود.
چرا زیارت سیدالکریم برابر با زیارت امام حسین علیه‌السلام است
این کارشناس مذهبی با اشاره به سخن امام هادی علیه‌السلام درباره ثواب زیارت سیدالکریم گفت: دسته دیگر روایات، پاداش زیارت حضرت عبدالعظیم را معادل ثواب زیارت کربلای امام حسین علیه‌السلام ذکر می‌کنند. ابن قولویه قمی، از محدثین معروف شیعه می‌نویسد: روزی عطار رضوان که از شیعیان سرشناس سرزمین ری بود، به محضر امام هادی علیه‌السلام مشرف شد. حضرت به او فرمودند: از کجا به نزد من می‌آیی؟ در جواب حضرت عرض کرد که از زیارت امام حسین علیه‌السلام در کربلا به حضور شما مشرف می‌شوم. حضرت با توجه به فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم فرمودند: بدان که اگر قبر عبدالعظیم را در ری زیارت کنی مانند کسی هستی که حسین بن علی علیهماالسلام را در کربلا زیارت کرده باشد.
