ماه رمضان از قدیم الایام در فرهنگ مردم از جایگاهی بالایی برخوردار بوده و مناطق مختلف کشور در این ماه به تناسب فرهنگ خود مراسماتی در این ماه اجرا می کردند.
آداب و رسوم ماه مبارک رمضان یکی از مباحث مهم فرهنگ مردم است که به واسطه قدمت خود، دارای جایگاه ویژه است. متأسفانه در زندگی شهری و ماشینی امروزی، بسیاری از این سنت‌های زیبا به بوته فراموشی سپرده شده و بسیاری دیگر نیز کم رنگ تر شده اند و از آنجا که این رسوم زمینه ساز همبستگی در جامعه است اهمیت فراوانی نیز دارند.
خانه تکانی
قبل از فرارسیدن ماه مبارک رمضان مردم شهرستان هرسین به زدودن آلودگی از چهره خانه و محله ها می‌پردازند. درواقع با نظافت و خانه تکانی به پیشواز ماه مهمانی خدا می‌روند تا بتوانند با نظافت ظاهر و با فراغت و آسودگی خیال به انجام تکالیف دینی خویش و تطهیر روح خود بپردازند
البته این پاکیزگی فقط مختص به داخل خانه نیست بلکه مردم شهرستان با حضور در حسینیه ها و مساجد و امامزاده ها به غبارروبی می پردازند که نمونه این کار به صورت نمادین هر ساله با حضور مسئولین در یکی از مساجد شهرستان برگزار می شود.
دیدن هلال ماه
از دیگر آداب ماه مبارک رمضان در سنت های گذشته هرسین بحث روئیت هلال بوده که این امر توسط چند نفر از معتمدین شهرستان و به خصوص علمای شهرستان صورت می گرفت. در نهایت توسط این معتمدین به بقیه مردم ابلاغ می شد و البته این روال هم در پایان ماه رایج بوده است.
نحوه اذان گفتن در افطار و سحر
در گذشته تعدادی از افراد خیّر، معتقد و مومن بودند که به لقب صوفی هم مشهور بوده و در محلات بر بلندای و پشت بام می رفتند و اذان می گفتند و این برای مردم ملاک بود.
همین افراد شب ها قبل از سحر و افطار برای با خبر کردن مردم به بیان عباراتی به صورت مناجات خوانی در داخل محلات و کوچه ها می پرداختند و مردم به این وسیله سحرها بیدار می شدند و یا افطار می کردند. حتی کسانی که چراغ خانه آنها خاموش بود را از خواب بیدار می کردند و این در واقع یک جور از خود گذشتگی بود.
صداقتی که در ماه مبارک رمضان وجود داشت مردم را به احساس مسئولیت وادار می کرد و کودکانی که از نظر سنی کم سن و سال بودند هم به همراه بزرگ تر ها بیدار می شدند و روزه می گرفتند و تا جایی که تحمل داشتند، روزه خود را حفظ می کردند.
از سنت های قدیمی شهرستان هرسین دعای افتتاح است. این دعا هر روز پس از افطار و سحر توسط بزرگان و مومنان شهرستان با حضور در سه مسجد اصلی شهرستان به صورت دسته جمعی قرائت می شد.
از شاخصه های فردی مردم گذشته نسبت به امروز همراه کردن فرزندان با خود در مراسمات معنوی و توجه به آنها در راستای حفظ و استمرار این حال و هوای معنوی در بین فرزندان بوده است.
یکی دیگر از آداب و رسوم شهرستان هرسین در ماه رمضان بحث غذای هایی بوده که در این ایام طبخ می شد که عمدتأ سفره های ساده و صمیمی مردم با غذاهایی همچون آش رشته و لبنیات تزیین می شد و امروزه جای خود را به حلیم و زوبیا و بامیه داده است.
شب نشینی
یکی از مراسمی که در گذشته رونق بیشتری داشت و امروزه کم و بیش هم در شهرستان هرسین اجرا می‌شود، دیدار با دوستان و آشنایان بعد از افطار و در برخی موارد برپایی محافل شب شعر است.
در این مجالس افراد فامیل و یا دوستان دور هم جمع می شدند و ضمن تناول شب چره ای ساده با خواندن ابیات و اشعاری از شاهنامه، مختارنامه و یا داستان گویی و اجرای بازی به شب نشینی می‌پردازند که البته این سنت ها بیشتر در ایام سرد سال شب که بلند تر از روز بود، برگزار می شد.
کاسمسا
از دیگر سنت هایی که از قدیم الایام در منطقه هرسین رایج بوده سنت کاسمسا (کاسه همسایه) است که امروز حتی آثاری از آن به صورت محسوس در این ایام ماه رمضان در گوشه و کنار شهر دیده می شود.
واژه کاسمسا از دو کلمه کاسه و همسایه گرفته شده و به «کاسه همسایه» اطلاق می‌شود بدین معناست که در قدیم روزه‌داران به هنگام افطار، قدری از غذای آماده شده را به همسایه می‌دادند.
این رفتار، رسم متقابلی است و گاه اتفاق می‌افتد که بر سفره خانواده چندین غذا دیده می‌شود که هر کاسه‌اش متعلق به یک همسایه سخاوتمند است.
مهم نبود که غذای کاسمسا چیست، بلکه به یاد هم بودن و از همسایه خبر داشتن هدف اصلی کاسمسا بود که بدون اینکه در جایی نوشته شود در دل و جان مردم حک شده است.
هر چند که برخی ها معتقدند دیگر اثری از این آداب و رسوم در فرهنگ شهرستان باقی نماینده است اما به نظر می رسد آنچیزی که امروز کیمیای فرهنگ جامعه امروزی است و نبودش احساس می شود سادگی، صمیمیت و صداقت در رفتار است.
