همیشه قهرمان‌های زن در سریال‌ها نمود خوبی داشته و دارند و از این حیث مخاطب نیز استقبال ویژه‌ای از چنین سبک سریال‌هایی دارند. پیشگام‌ترین کارگردان در عرصه و ساخت سریال‌هایی با حضور قهرمان‌های زن سیروس مقدم است که سریال‌هایی نظیر نرگس، رستگاران، ریحانه، تا ثریا، مدینه، بانویی دیگر و ... را در کارنامه خود دارد. در هر یک از این سریال‌ها خصیصه های زن ایرانی نظیر وفاداری، تعهد؛ فداکاری، مهربانی، سختکوشی و... برای قهرمان زن در نظر گرفته شده و کلیت سریال روی زندگی و مسائلی است که برای او اتفاق می‌افتد.
اخبار چهره ها _ اما در کنار اینها شاید تا به حال هیچ کارگردانی به زندگی یک زن قهرمان واقعی آن هم در بستر تاریخ نپرداخته باشد. پرویز شیخ طادی برای اولین بار با همراهی سعید مرادی تهیه کننده سریالی را درباره زندگی و دلاوری‌های بی‌بی‌مریم سردار زن بختیاری تحت عنوان «بانوی سردار» ساخته‌اند که از شبکه سه سیما پخش شد.
بی‌بی مریم بختیاری دختر حسینقلی خان ایلخانی در سال ۱۲۵۳ در منطقه بختیاری به دنیا آمد. او از زنان باسواد و روشنفکر عصر خود بود و یکی از خصیصه‌های بارز او طرفداری ازحقوق زنان بود. او ۶۳ سال زندگی کرد و در این مدت فنون اردوکشی نظامی و لشکر داری را از پدر و برادرانش آموخت و در جنگ جهانی اول به کار بست و به عنوان یکی از شخصیت‌های ضداستعماری و استبدادی عصر قاجار مطرح بود.
پانته‌آ سیروس که پیش از این در فیلم سینمایی «اینجا همه چیز خوب است»، «خرگیوش»، «ساعت پنج عصر» و سریال‌های «تنهایی لیلا»، «شمعدونی» و ... بازی کرده است، در این سریال نقش بی‌بی مریم را ایفا کرده است. نقشی که علاوه بر توانایی‌های بازی او به توانمندی‌هایش در حیطه ورزش نیز پرداخته است. سیروس سوارکاری و تیراندازی را از کودکی آموخته است و در این زمینه مهارت‌های ویژه‌ای دارد. با او درباره ایفای نقشش در این سریال تاریخی گفت‌وگو کرده ایم:
** با توجه به اینکه در این سالها بازیگری می‌کردید، تا به حال نقش تاریخی بازی کرده بودید؟
-نه تا به حال این سبک نقش‌ها را بازی نکرده بودم و ژانر مورد علاقه‌ام تاریخی و جنگی هست. شاید به خاطر علاقه‌ای که از کودکی به سوارکاری و تیراندازی داشتم است. خانه ما تهران بود اما خانواده پدری‌ام در منطقه خلجستان بین ساوه و قم و اصفهان مزرعه‌های متعدد دارند و در آنجا همه فامیل پدری‌ام اسب دارند و کار کشاورزی می‌کنند و من در این فضاها بزرگ شدم. علاوه بر این سنگ‌نوردی و کوهنوردی هم انجام می‌دهم که یکی از برنامه‌هایمان صعود به قله‌های معروف ایران مثل دماوند و علم کوه است.
** شما از چند سالگی سوارکاری می‌کردید؟
-از وقتی یادم هست و قبل از اینکه به مدرسه بروم اسب داشتم و پدر و عمویم بچه‌ها را آموزش می‌دادند. وقتی خیلی کوچکتر بودم همراه با پدرم و بعد از آن که یاد گرفتم به تنهایی اسب سواری می‌کردم. در این بین بعضی از بچه‌ها به سوارکاری علاقه داشتند و برخی هم نه و من جزو آندسته بودم که سوارکاری را خیلی زیاد دوست داشتم. حتی تیراندازی هم می‌کردیم و اسلحه شکاری داشتیم و هدف می‌زدیم. بیشتر پسرها طرفدار این کارها بودند اما خب من بین دخترها مستثنی بودم. این را هم باید بگویم که من سوارکار باشگاه نیستم و سوارکار بیابان هستم.
** در این زمینه و بعد از پخش سریال «بانوی سردار» بازخوردی از افرادی که به صورت حرفهای سوارکاری می‌کنند، داشتید؟
-تعدادی از لرهای بختیاری در اینستاگرام به من پیام دادند و از سوارکاریم تشکر کردند. معتقدم وقتی شهری‌ها می‌گویند سوارکاری‌ات خوب است، به این دلیل است که فیلم و سریال‌هایی را دیده‌اند و بر اساس آن نظر می‌دهند. اما زمانیکه سوارکاران لر بختیاری این را می‌گویند این را می‌دانم که آنها ریزه‌کاری‌هایی را می‌دانند که وقتی از شما تعریف می‌کنند انگار به نوعی به جانتان می‌نشیند.
** از علاقه‌تان به کارهای تاریخی گفتید. چرا کارهای تاریخی را دوست دارید؟
-به این دلیل که ورزشکار بودن را خیلی دوست دارم و این تلاش‌ها برایم هیجان انگیز است. تا جایی که بتوانم از نقش‌هایی که تحرکی ندارد دوری می‌کنم، مگر اینکه نقشم شخصیت پردازی عجیبی داشته باشد. بازی در این نوع فیلم‌ها برایم یادآور خاطره‌های خوب کودکی و غرق شدن در آن فضاهای خاکی و پر از حس خوب است. حتی در خلال ضبط سریال و زمانیکه در قلعه نشسته بودم، بوی کاهگل‌ها که بلند می‌شد به بچگیم پرواز می‌کردم و در کل فضای آنجا بی‌نهایت برایم جذابیت داشت.
** قبل از اینکه در این نقش بازی کنید، شخصیت بی‌بی مریم را می‌شناختید؟
-نه حتی اسم این بانو هم به گوشم نخورده بود.
** برای شناخت بیشتر از بی‌بی مریم بیشتر به چه سمتی رفتید؟
-روز اولی که چنین نقشی را به من پیشنهاد دادند و به دفتر رفتم تا صحبت کنم پنج ساعت بعدش قراردادم را بستم و فردای آن روز سریال کلید خورد و اصلا فرصت این را نداشتم که بخواهم تحقیقی درباره وی کنم. در نتیجه تمام اطلاعاتی که درباره بی بی مریم دارم را در همان چهار ماه تصویربرداری جمع آوری کردم و در این مدت آنقدر رفت و آمد و بازی در این مجموعه تلویزیونی وقتم را پر کرده بود که عملا به تحقیق‌های بیشتر نمی‌رسیدم اما اگر زمان بیشتری داشتم می‌توانستم تحقیق‌های بیشتری هم داشته باشم. البته ناگفته نماند که آقای پرویز شیخ طادی در این بخش کمک‌های فراوانی به من کرد.
** از آنجایی که انتخاب خوبی درباره شما صورت گرفته است، این سوال پیش می‌آید که قطعا سازندگان این سریال روی مواردی حساسیت داشتند که در شما و ویژگی‌های درونی‌تان پیدا کرده بودند.
-این فاکتورها که می‌گویید قطعا برایشان مهم بود چراکه خیلی از بازیگران خانم برای این نقش صحبت کرده بودند و حتی دوره‌های کوتاه سوارکاری را گذراندند اما موفق به ارتباط خوبی با اسب نشدند. البته آنها مقصر نیستند چراکه یک ماه سوارکاری فرصت بسیار محدودی است و آدم را سوارکار نمی‌کند. ایراد از جایی دیگر است و آنهم اینکه شرایط به گونه‌ای است که بازیگرانمان لازم نیست که چنین مهارت‌هایی را بلد باشند و فقط تکنیک‌های بازیگری مهم است و در کلاس‌های بازیگری هم این را نمی‌گویند که آموزش سوارکاری و یکسری ورزش‌ها برای یک بازیگر لازم است. کاش در کشور ما هم بازیگران به این مهارت‌ها مسلط باشند چراکه بازیگری و ورزش کردن مثل زنجیر به هم وصل است. اینکه یک بازیگر در این زمینه‌ها توانایی ندارد نویسنده و کارگردان هم برای او چنین نقش‌هایی را در نظر نمی‌گیرند، از آن طرف هم وقتی کارگردان‌ها چنین نقش‌هایی نمی‌نویسند، بازیگرها هم به دنبالش نمی‌روند. در ادامه باید این را بدانیم که بدلکار نیامده که همه کارها را انجام دهد بلکه او آمده تا کاری که بازیگر حرفهای نمی‌تواند را انجام دهد.
** و یکی از ویژگی‌هایی که شما برای بازی در این نقش داشتید، عدم استفاده از بدلکار است.
-بله من برای این نقش از هیچ بدلکاری استفاده نکردم حتی بدلکارهایی سر صحنه می‌آمدند و لباس هم می‌پوشیدند اما کاری که آنها بتوانند انجام دهند و من نتوانم در این سریال نبود. یعنی حتی سر دست بلند کردن اسب را خودم انجام دادم، با اینکه کار خطرناکی است.
** وقتی این نقش به شما پیشنهاد شد، کدام ویژگی او برایتان پررنگ بود؟
- اقتدار این بانو از این جایگاهی که در تاریخ پیدا کرده است، برای من جذاب‌ترین بود. چنین شخصیتی قطعا یکسری ویژگی‌ها را در وجودش صیقل داده تا به چنین فردی تبدیل شود که اینهمه تاثیرگذار باشد و به جای اینکه فقط روی بچه‌های خود و خانواده‌اش تاثیرگذار باشد، می‌تواند یک طایفه و یک ایل را وادار کند تا در مقابلش سر تعظیم فرود بیاورند.
** نشان دادن این اقتدار برای کارگردان هم اهمیت داشت؟
- به هر حال کارگردان به نکته‌های ریزتری توجه می‌کند که می‌خواهد همه جنبه‌های یک شخصیت را نشان دهد. مادری، دلاوری، هوادار مظلوم بودن، مقاومت علیه ظالم و درایت و در اصل باورپذیر شدن شخصیت بی بی مریم برای کارگردان مهم بود و اینکه من بتوانم طوری آن را بازی کنم که برای مخاطب شعاری نشود.
** شخصیتی که شما بازی کردید، تا چه اندازه شبیه به بی‌بی مریم واقعی شده است؟
- چه کسی این را می‌داند؟!
** یعنی هیچ بازمانده‌ای از نسل او در عصر کنونی حضور ندارد؟
- حتما وجود دارد و خیلی‌ها به من گفتند که از لحاظ رفتاری نه ظاهری خیلی به این شخصیت شبیه هستی. از طرفی هم برخی‌ها به من می‌گویند نواده بی بی هستند و او همین ویژگی‌های شما را داشت، اما اگر به طور منطقی بخواهیم در نظر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که آیا نواده بی بی او را دیده و با خصایص او آشنا است؟ و در کل به حرفهای درست و صحیح دسترسی نداریم که بتوانیم روی آنها حساب باز کنیم. تنها حس من و شما می‌ماند که آیا امروز با دیدن این سریال و بی بی مریم می‌توانیم او را بپذیریم یا نه؟ من کامنت‌های منفی و مثبتی درباره خوب بازی کردن در این نقش دارم، اما نه می‌توانم به مثبت‌ها اعتماد کنم و نه به منفی‌ها.
** با استفاده از گریم شاید می‌توانستند شباهت ظاهری را هم در نظر بگیرند، چرا این کار را نکردند؟
- به این دلیل که مختصات سینما چیز دیگری است و در جذابیت‌های بصری است. در همه جای دنیا وقتی درباره شخصیتی فیلم و سریالی می‌سازند، ظاهر شخصیت را طوری طراحی می‌کنند که برای مردم امروزشان باور پذیر باشد.
** همانطور که در گفت‌وگوها اشاره شده است، این سریال بر اساس دست نوشته‌های بی‌بی مریم ساخته شده است. در این دست نوشته‌ها نکته‌ای درباره ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری او نیامده بود؟
- متاسفانه این کتاب هنوز به دست من نرسیده است و چند نفر قولش را به من دادند و بی صبرانه منتظر خواندن این کتاب هستم.
** یکی دیگر از نکاتی که درباره نقش شما در این سریال مطرح می‌شود، این است که چرا سردار زن بختیاری از لهجه استفاده نمی‌کند؟
- من امروز قرار داد بستم و فردایش جلوی دوربین بودم و قطعا در این مدت زمان کوتاه نمی‌توانستم روی لهجه تمرکز کنم. اما تمام قد معتقدم که باید این شخصیت از لهجه استفاده می‌کرد و حتی باید از ته لهجه و آهنگی از این لهجه بهره می‌برد. از طرفی این را قبول ندارم که بی‌بی مریم باید بختیاری حرف می‌زد چونکه مردم متوجه نمی‌شدند اما باید آهنگ لهجه را ادا می‌کرد. این موضوع برای سازنده‌های سریال بسیار مهم بود اما بازیگری که با این نقش هماهنگی داشته باشد را پیدا نمی‌کردند به این دلیل که توانایی‌هایی برایشان مهم بود که بازیگرها نداشتند و در قبل توضیح دادم. در ادامه آقای شیخ طادی دنبال بازیگری بودند که صدای قوی داشته باشد و لطیف نباشد چونکه اقتدار او را نمی‌رساند. صدا، قد، چابکی، عدم ترس از بلندی، سوارکاری از گزینه‌هایی بود که برایشان مهم بود و زمانیکه من را پیدا کردند در آن زمان محدود باید تصویربرداری را شروع می‌کردیم که باید مربی لهجه می‌آوردیم و این اتفاق میسر نشد. لهجه نداشتن بی بی مریم در این سریال قطعا به کیفیت این شخصیت لطمه زده است، منتهی لطمه‌ای برنداشته است که نشود از آن چشم پوشی کرد اما ایراد وارد است.
** به نظر شما این سریال تاریخ آن زمان را درست روایت کرده است؟
- این سریال یک اقتباس است و اصلا اتفاق‌هایی که افتاده است اتفاق‌های واقعی نیست، بلکه اتفاق‌هایی است که برای این شخصیت تعریف کردیم تا بگوییم او چنین اخلاق و رفتاری داشته است، نه اینکه این اتفاق افتاد.
** ساخت چنین سریال‌هایی که قصه قهرمان زنی را در دل تاریخ نشان می‌دهد، چقدر می‌تواند در زندگی مردم تاثیرگذار باشد؟
- من که سالها سوارکاری می کردم این شخصیت را نمی‌شناختم اما الان اتفاقی بعد از پخش این سریال افتاده است که ۷۰ میلیون نفر ایرانی بی بی مریم را به خوبی می‌شناسند و در حداقل‌ترین شرایط ممکن نام بی بی مریم را می‌شناسند.
** شما برای ایفای این نقش با محدودیت مواجه نبودید؟
- نه اصلا. به این دلیل که سریال تاریخی بود در فرم و پوشش لباس‌ها هیچ مشکلی وجود نداشت و من به راحتی می‌توانستم با این لباس‌ها اسب‌سواری کنم. اما معمولا روی کارهایی که قهرمان زن دارند حساسیت‌هایی وجود دارد که دست آخر سازنده‌ها پشیمان می‌شوند و عطای کار را به لقایش می‌بخشند.
** صحبت‌هایی درباره ساخت ادامه این سریال شده است. قرار است این سریال ادامه داشته باشد؟
- از روزهای ابتدایی که سریال کلید خورد تا همین الان صحبت‌هایی بود و می‌گفتند که قرار است ادامه داشته باشد اما تا الان صحبتی در اینباره با ما نکردند.
** با توجه به اینکه فصل بعدی درباره زندگی علیمردان خان، پسر بی‌بی مریم است، نقش شما به اندازه فصل یک سریال پررنگ و محوری خواهد بود؟
-این را هم نمی‌دانم چونکه هنوز هیچ صحبتی با من نکردند.
** بعد از بازی در «بانوی سردار» در کار جدیدی مشغول به بازی نشدید؟
- پیشنهاد دارم اما هنوز به جایی نرسیده است و قراردادی نبستم.
** با توجه به اینکه برای اولین بار در یک سریال به خوبی شناخته شدید، مدیوم تلویزیون را چقدر می‌پسندید؟
- تلویزیون برای من جذاب است و مدیوم موثری است و طرفداران زیادی به نسبت سینما دارد. اینکه چه اتفاقی می‌افتد که بعضی‌ها تلویزیون را نمی‌بینند را کاری ندارم و در این که تلویزیون مدیوم موثری است شکی ندارم و اگر از این پس سریالی وزین پیشنهاد شود قبول می‌کنم. باید این را هم بگویم که من سریالی را بازی کردم که از آرزوهایم هم بزرگتر بود.
«بانوی سردار» درباره زندگی بی‌بی مریم سردار بختیاری است که تعدادی سردار در کنار او فعالیت دارند و کتابی نیز از زندگی وی منتشر شده است. این سریال به زندگی نخستین بانوی سردار ایرانی که به مبارزه با استکبار انگلیس و حکومت مرکزی رضا شاه می پردازد. تربیت فرزندان دلیر وطن پرست شیر علیمردان خان، ایجاد وحدت بین اقوام ترک تباران و لر تباران، تاثیرگذاری بی‌بی مریم بر قوم بختیاری و استقلال و اتکا به خود از مضامینی است که در این سریال به آن پرداخته شده است.
از بازیگران این سریال می‌توان به: پانته‌آ سیروس(بی بی مریم)، حبیب دهقان نسب، فرخ نعمتی، سهیلا رضوی، فرزین محدث، محمد فیلی، کاظم هژیرآزاد، صدرالدین حجازی، مهدی میامی، حمیدرضا نعیمی، علیرضا مهران، مرتضی زارع، سعیده عرب، علیرضا جاویدفر، بهشاد چنگیزی، سیاوش درخشی، شاپور کلهر، پارسا قربانی، مجید کریمی، هلیرضا دیلمی، فاطمه شکری و... اشاره کرد.
