اظهارنظر درباره موضوع خشونت، آزار جنسی و تعرض و تجاوز در سینما و فضایِ نمایشی کشور همواره مطرح شده، خصوصاً در هفتههای اخیر با ادعای دستیار کارگردانِ یکی از فیلمها علیه یک بازیگر به اوج خودش رسیده است.
این اعتراض موجی از واکنشها را در حمایت از او و علیه جریانِ خشونت جنسی به دنبال داشت.
در ادامه ماجرا کمیتهای مستقل از میانِ سینماگرها و شورایی تحت عنوان «اخلاق حرفهای در سینما» در سازمان سینمایی تشکیل شد. آنطور که محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی گفته این شورا به صیانت از حقوق سینماگران و توسعه اخلاق حرفهای در سینمای کشور میپردازد.
خزاعی در گفتوگویی اعلام کرده که "قطعاً سازمان سینمایی، دولت و وزارت ارشاد اگر کوچکترین مسئلهای پیش بیاید قاطعانه با آن برخورد خواهد کرد، اصلاً چه در حوزه سینما و چه حوزههای دیگر صیانت از بانوان نهتنها وظیفه ما بلکه وظیفه حاکمیت است." در عینِحال برخی از دستاندرکاران قضایی و حقوقی در کشور هم پیگیرِ این موضوعاند.
با سحر زکریا و فاطمه گودرزی در این باره گفتوگویی داشتیم که به مباحث مختلفی اشاره کردند.
زکریا بازیگر سینما و تلویزیون عبارتِ معروفِ چیستا یثربی «سالها مرا خفه کردند» را تکرار کرد و گفت: "در همین شورای مستقل که ۵ نفر به عنوان سردمدارانِ این کمیته برای پیگیری از سوء استفادههای جنسی انتخاب شدهاند، به نظر میرسید میتوانستند آدمهای دیگری را در درونِ آن قرار دهند؛ این نوع انتخاب هم مثلِ انتخابِ بازیگر فیلمها شده است. چون برخی از اینها خودشان این سیستم را راه انداختند. تا وقتی که منِ خانم نخواهم یک سیستمی راه نمیافتد و هیچ مردی نمیتواند به من نزدیک شود." او به نکته دیگری هم اشاره کرد که مراقبِ تازهواردها باشید.
فاطمه گودرزی بازیگر سینما و تلویزیون به نحوِ دیگری درباره این موضوع صحبت کرد. بازیگر سریال «دردسرهای والدین» در خصوص اینکه همین ناامنیها باعث شده برخی از خانوادهها هراس دارند فرزندانشان واردِ این حرفه بشوند، گفت: بخشی از این امنیت به خود آدمها برمیگردد؛ من ۳۵ سال است در این حرفه فعالیت دارم، در دورهای فضا تمیزتر، پاکتر و ارتباطات درستتر بود، از کسی که استعداد داشت بهعنوان بازیگر و هنرمند استفاده میکردند و آرام آرام محیط بیرون از سینما آلوده شد و این آلودگیها به داخل سینما نفوذ کرد. همه این اتفاقات باید با شکل درست و سیستماتیک پیش برود، در این صورت هیچ ناراحتی و هراسی خانوادهها نداشته باشند و با طیب خاطر اجازه بدهند فرزندانشان وارد این حرفه و فضای نمایشی کشور بشوند.
همهچیز با پیگیری جواب میدهد/ فقط اینطور نباشد یک موجی راه بیفتد!
به سراغِ شخص دیگری رفتیم که امضا و حمایت او در پایینِ بیانیه اعتراضی زنانِ سینمای ایران نسبت به جریانِ خشونت جنسی دیده میشود، فریبا نادری بازیگر سینما و تلویزیون است. او را با بسیاری از فیلمهای سینمایی و سریالهای تلویزیونی میشناسیم اما بیشتر در نقشِ منفی سریال «ستایش» دیده شد.
فریبا نادری بازیگر سینما و تلویزیون درباره امنیت بخشیدن به حضورِ بانوان در سینما و فضای نمایشی کشور و فعالیت شورای اخلاقی که در سازمان سینمایی به راه افتاده گفت: من به عنوان یک زن از این جریان حمایت کردم؛ کسانی که موردِ تعرض و خشونت قرار گرفتند. من فکر میکنم بیش از هر راهکاری، پیگیری جواب میدهد. هم دولتیها و سیاستگذارانِ این عرصه باید به این مسئله به عنوان یک معضلِ جدّی نگاه کنند و هم عزیزانی که در رأس نمایندگی بانوان انتخاب شدهاند، دغدغه داشته باشند. اینطور نباشد که یک موجی راه افتاده و در آن قرار بگیرند. مثلِ برخی که در جایی به عنوان مسئول قرار گرفتهاند اما این حسّ مسئولیتپذیری را ندارند.
مافیا، باندبازی، میهمانی شبانه
او درباره اینکه برخی میگویند سرمنشأ این اتفاقات در نوعِ انتخاب بازیگر، مراودهها، ارتباطات و میهمانیهای شبانه نهفته است، خاطرنشان کرد: به هر حال هرکسی با تیم تصویربرداری، گریم و بازیگرانی که کارشان را بیشتر قبول دارد، راحتتر است. اما مافیا و باندبازی در همهجای دنیا و همه مشاغل و اقشار وجود دارد. اینکه شما اشاره کردید به میهمانی شبانه و تقسیمِ نقشها، اینطور نیست. هیچوقت یک سرمایهگذار، تهیهکننده و کارگردان صرفاً از روی رفاقت و دوستی و ارتباطِ خاصی بازیگری را نمیآورند که کارشان خراب شود.
این بازیگر سینما و تلویزیون تأکید کرد: وقتی خروجی کارها را میبینیم قطعاً مشخص است کدام بازیگر خوب کار کرده و کدام بازیگر اصطلاحاً نتوانسته از پسِ آن شخصیت و کاراکتر برآید. انتخابِ اشتباه هم به کار ضربه میزند و نمیتوان گفت از دلِ این ارتباطات چنین انتخابهایی شکل گرفته است.
تعرض وجود دارد
نادری با اشاره به اینکه برخی از بیرون فکر میکنند سینما مملو از آلودگی و کثیفی و تجاوز و تعرض است، افزود: برخی از بیرون سینما فکر میکنند محیط سینما باز است و همهچیز مملو از آلودگی، تجاوز و تعرض است. اما اینطور نیست! بارها شنیدهایم در دفتری پیشنهادی به بازیگر و یا عواملِ پشت صحنه شده و آن بازیگر و هنرمند خودخواسته یا ناخواسته پذیرفته! تعرض و پیشنهادهای بیشرمانه وجود دارند اما این اتفاق در شغلها و اقشار دیگر هم وجود دارند.
محیط درستی برای رشد بچهها نیست
او درباره نگرانیِ خانوادهها از حضورِ فرزندانشان در سینما و فضایِ نمایشی کشور، گفت: اصولاً با این سیستم مخالفم و اعتقاد دارم بچهها باید بچگی کنند و ادبیات بزرگسال برای آنها مناسب نیست. به هر حال ما سر کاریم و شاهدِ ادبیاتی هستیم که هضمِ آنها برای کودکان سنگین است. هیچوقت در سینمای ایران کودکآزار نداشتیم اما محیط درستی برای رشد بچهها نیست. البته همین اعتقاد و باور را برای حضور بچهها در دیگر مشاغل هم دارم. اعتقاد دارم فساد به آن شکلی که برجسته میشود، نیست. هرچیزی دو طرفه است.
باید بازخواست و جریمه شوند تا شاهد این دستدرازیها نباشیم
این بازیگر سینما و تلویزیون اعتقاد دارد باید محکمهای برای رسیدگی به اعتراضات و دستدرازیها باشد. او میگوید: من اعتقاد دارم چطور ما به عنوان بازیگر که طرفِ دوم قراردادیم سرما بخوریم، از ما خسارت پروژه را میگیرند؛ محکمه به راه میافتد. برای اینطور مسائل هم باید محکمهای وجود داشته باشد. تهیهکننده، کارگردان، بازیگر و عوامل توهینکرده، بازخواست و جریمه بشوند و این هتاکیشان علنی شود. تا شاهدِ این دستدرازیها نباشیم.
او درباره حضورِ فززند خودش در فضای نمایشی کشور گفت: در سن کودکی قطعاً این اجازه را نمیدهم و دختر من باید تحصیلات و مدرکِ تحصیلی بالاتری نسبت به من داشته باشد. باید تا دکترای رشتهای که دوست دارد، پیش برود. تا جایی که در اختیار من باشد و اگر به سنّ قانونی نرسیده باشد با ورودش به سینما و محیط کار مخالفت میکنم. بعد از آن تصمیم خودش است. با حضورش در بازیگری مخالفتی ندارم و هرکاری که دوست دارد.
مثل ناظمِ مدرسه برخورد نشود
نادری در خصوص اینکه برخی اعتقاد دارند گروهی به پروژهها بروند و روی قراردادها نظارت داشته باشند، تصریح کرد: مدرسه نیست که ناظم بگذارند. به نظرمن باید فضایی را ایجاد کنند تا کسانی که معترضاند بدانند به اعتراضشان رسیدگی میشود. پیشنهاد بیشرمانه و غیراخلاقی که به آنها داده میشود پاسخ خواهد داشت. در نتیجه نترسند و بدانند نامشان افشا نمیشود.
این اطمینان را بدهند که از شکایتکننده حمایت میکنند
بازیگر سریال «ستایش» تأکید کرد: هرکسی که پیگیر این ماجراست مثلاً خانم علیدوستی به آن معترض و شخصی که به او تعرض و یا پیشنهاد بیشرمانه داده شده این اطمینان را بدهد که پشتِ اوست. چرا که کسانی که شکایت میکنند از پروژه کنار گذاشته میشوند. آن فردِ شکایتکننده از نان خوردن نیفتد. به همین خاطر است که دهانش را میبندد، سکوت میکند؛ مورد تعرض و تجاوز قرار میگیرد اما نمیخواهد بیکار و خانهنشین شود!
انتخابِ پرچمداران جریان ضدخشونت و آزار جنسی درست بود؟
این بازیگر در پاسخ به این سؤال که از انتخاب ۵ پرچمدارِ کمیته مستقل جریان علیه خشونت و آزار جنسی راضی است و گلایهای ندارد، گفت: من امیدوارم این اسامیِ بزرگی که هرکدام در کارشان توانمند بودهاند در پیگیری حقوق زنانی که به آنها تعرض شده و شکایت دارند هم درست عمل کنند. جلویِ این فضا را بگیرند و این تابو را بشکنند که کسانی که اهانت میکنند نتوانند به همین روندشان ادامه بدهند و بعد از گرفتن تذکر، آن بانوی شاکی را از پروژه بیرون کنند و به دوستانشان هم بسپارند که به او کار ندهند.
فریبا نادری به زودی قرار است جلوی دوربین یک فیلم سینمایی قرار بگیرد و در پروژه نمایشخانگی نیز حضور پیدا کند که اواخر مردادماه کلید میخورد.