رجب به معنای بزرگ داشتن و عظیم شمردن است. ماه رجب ماهی است که بزرگ و محترم شمرده می‌شود.
اخبار مذهبی - به نقل منابع لغوی، عرب از دوران پیش از اسلام این ماه را بزرگ داشته و از جنگ در آن پرهیز کرده است.
ماه رجب با اوصاف و نام‌های دیگری نیز خوانده شده است. به این ماه «رجب الفرد» گویند؛ به این جهت که از سه ماه حرام دیگر که در پی هم واقع شده‌اند، یعنی ذی القعده، ذی الحجه و محرم جدا افتاده است. به این ماه «رجب المُضَر» نیز گویند، به این جهت که قبیله مُضَر (از اجداد پیامبر) برای این ماه احترام ویژه‌ای قائل بودند. رجب الاصم، رجب المُرَجَّب، رجب الحرام، مُنصَل الأَسِّنه و مُنصِل الألّ از دیگر نام‌های این ماه است.
در نامگذاری این ماه به «رجب الاصب» و «رجب الاصم» از پیامبر اسلام (ص) نقل است که فرمودند:
«یُسَمَّی شَهرُ الرَّجبِ الاَصَبَّ ِلاَنَّ الرّحمةَ تُصَبُّ عَلَی اُمَّتی فیهِ صَبّاً وَ یُقالُ الاصَمُّ لِاَنَّهُ نُهِیَ فیهِ عَن قِتالِ المُشرکینَ وَ هُوَ مِنَ الشُّهورِ الحُرُم.»
«ماه رجب را اصبّ نامیده‌اند، چون در این ماه رحمت الهی بر امت من فرو می‌ریزد و ماه اصم می‌گویند، چون در این ماه از جنگ با مشرکان نهی شده است.»
پیامبر گرامی اسلام (ص) در بیان عظمت و اهمیت ماه رجب می‌فرمایند: خداوند متعال در آسمان هفتم فرشته‌ای به نام داعی قرار داده است؛ هرگاه ماه رجب فرا رسد آن فرشته دعوت کننده هر شب تا به صبح گوید: خوشا به حال کسانی که به ذکر الهی مشغولند؛ خوشا به حال کسانی که با میل و رغبت تمام رو به سوی درگاه خدا آرند و خداوند می‌فرماید: من همنشین کسی هستم که با من همنشین باشد و مطیع کسی هستم که فرمان مرا ببرد و آمرزنده‌ام کس را که از من طلب آمرزش کند. این ماه رجب ماه من، بنده هم بنده من و رحمت هم از آن من است. هر کس مرا در این ماه بخواند، پاسخ مثبت دهم و هر کس از من چیزی بخواهد، به او عطا کنم و هر کس از من هدایت جوید هدایتش کنم و من این ماه را وسیله ارتباط بین خود و بندگانم قرار داده‌ام. پس هرکس به آن چنگ زند، به من می‌رسد.
در اینجا به بیان اعمال شب و روز اول ماه رجب می‌پردازیم:
اعمال شب اول ماه رجب
این شب، شب شریفى است و در آن چند عمل وارد شده است:
وقتی هلال ماه دیده شد فرد بگوید:
اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ رَبِّى وَ رَبُّکَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ؛ و از حضرت رسول صلى الله علیه و آله منقول است که، چون هلال رجب را مى‌دید مى‌گفت: اللَّهُمَّ بَارِکْ لَنَا فِى رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى الصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ وَ حِفْظِ اللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ وَلا تَجْعَلْ حَظَّنَا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ.
غسل
حضرت رسول اکرم (صلى الله علیه و آله) فرموده‌اند: هر کس ماه رجب را درک کند و اول و وسط و آخر آن ماه را غسل نماید، از گناهان خود پاک می‌شود مانند روزى که از مادر متولد شده است.
زیارت امام حسین علیه السلام
نماز
بعد از نماز مغرب بیست رکعت، یعنی ۱۰ تا دو رکعتی نماز گزارده شود؛ تا خود، اهل، مال و اولادش محفوظ بماند و از عذاب قبر در امان باشد.
بعد از نماز عشاء دو رکعت نماز گزارده شود بدین نحو:
در رکعت اول حمد و ألم نشرح یک مرتبه و توحید سه مرتبه و در رکعت دوم حمد و ألم نشرح و توحید و معوذتین خوانده شود و پس از سلام، سى مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللهُ بگوید و سى مرتبه صلوات بفرستد تا حق تعالى گناهان او را بیامرزد مانند روزى که از مادر متولد شده است.
اعمال روز اول رجب
این روز، روز شریفى است و برای آن چند عمل ذکر شده است:
روزه
روایت شده که حضرت نوح (علیه السلام) در این روز به کشتى سوار شد و به کسانى که همراه او بودند امر فرمود، روزه بگیرند که هر کس این روز را روزه بگیرد، آتش جهنم یک سال از او دور شود.
غسل
زیارت امام حسین علیه السلام
از امام جعفر صادق (علیه السلام) روایت شده است که: هر کس امام حسین (علیه السلام) را در روز اول رجب زیارت کند، خداوند او را بیامرزد. البته قابل ذکر است که زیارت از راه دور هم مورد قبول است ان شاء الله.
ذکر و یاد خدا
اذکار و ادعیه بسیاری برای روز‌های این ماه شریف ذکر شده است: (لااله الالله، استغفرالله، صلوات)
منابع:
مفاتیج الجنان
مجمع البحرین، ج۲، ۶۷
دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ج۲۴، ص۲۹۰
وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۱۰، ص۵۱۱
