آفرینش انسان، خلقت انسان از نطفه و هدایت و آزادی اراده او، پاداش ابرار و نیکان، ویژگی‌های نیکوکاران، اهمیت قرآن، طریق اجرای احکام آن و راه پرفراز و نشیب خودسازی، حاکمیت مشیت و خواست الهی از موضوعاتی است که سوره انسان به آن می‌پردازد.
اخبار مذهبی - بر اساس روایات، پاداش قرائت سوره انسان، بهشت و حوریان بهشتی و همنشینی با پیامبر (ص) در آخرت است.
امام رضا (ع) در نماز صبحِ دوشنبه و پنجشنبه در رکعت اول سوره حمد و سوره انسان و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره غاشیه را قرائت می‌کرد و می‌فرمود: هر کس چنین کند خداوند در این دو روز او را از شرور در امان می‌دارد.
اگر کسی بر قرائت سوره انسان مداومت ورزد اگر روحش ضعیف باشد دارای قدرت روحی می‌شود، خواندن این سوره برای تقویت اعصاب و دورشدن از اضطراب مفید است.
متن سوره انسان همراه با ترجمه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خدای بخشاینده مهربان
هَلْ أَتَى عَلَى الإنْسَانِ حِینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُنْ شَیْئًا مَذْکُورًا ﴿١﴾
هر آینه بر انسان مدتی از زمان گذشت و او چیزی در خور ذکر نبود
إِنَّا خَلَقْنَا الإنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِیهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِیعًا بَصِیرًا ﴿٢﴾
ما آدمی را از نطفه ای آمیخته بیافریده ایم تا او را امتحان کنیم و شنوا و بینایش ساخته ایم
إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَ إِمَّا کَفُورًا ﴿٣﴾
راه را به او نشان داده ایم یا سپاسگزار باشد یا ناسپاس
إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْکَافِرِینَ سَلاسِلا وَ أَغْلالا وَ سَعِیرًا ﴿٤﴾
ما برای کافران زنجیرها و غلها و آتش افروخته آماده کرده ایم
إِنَّ الأبْرَارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کَانَ مِزَاجُهَا کَافُورًا ﴿٥﴾
نیکان از جامهایی می نوشند که آمیخته به کافور است
عَیْنًا یَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ یُفَجِّرُونَهَا تَفْجِیرًا ﴿٦﴾
چشمه ای که بندگان خدا از آن می نوشند و آن را به هر جای که خواهند روان می سازند
یوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ یخَافُونَ یوْمًا کَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیرًا﴿۷﴾
همان بندگانی که به نذر خود وفا می‌کردند و از روزی که گزند آن فراگیرنده است می‌ترسیدند (۷)
وَ یطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَیٰ حُبِّهِ مِسْکِینًا وَ یتِیمًا وَ أَسِیرًا﴿۸﴾
و به پاس دوستی خدا بینوا و یتیم و اسیر را خوراک می‌دادند (۸)
إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّـهِ لانُرِیدُ مِنکُمْ جَزَاءً وَ لَا شُکُورًا﴿۹﴾
ما برای خشنودی خداست که به شما می‌خورانیم و پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم (۹)
إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا یوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِیرًا﴿۱۰﴾
ما از پروردگارمان از روز عبوسی سخت هراسناکیم (۱۰)
فَوَقَاهُمُ اللَّـهُ شَرَّ ذَٰلِکَ الْیوْمِ وَ لَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَ سُرُورًا﴿۱۱﴾
پس خدا هم آنان را از آسیب آن روز نگاه داشت و شادابی و شادمانی به آنان ارزانی داشت (۱۱)
وَ جَزَاهُم بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَرِیرًا﴿۱۲﴾
و به پاس آنکه صبر کردند بهشت و پرنیان پاداششان داد (۱۲)
مُّتَّکِئِینَ فِیهَا عَلَی الْأَرَائِکِ ۖ لایرَوْنَ فِیهَا شَمْسًا وَ لَا زَمْهَرِیرًا﴿۱۳﴾
در آن بهشت بر تخت‌های خویش تکیه زنند در آنجا نه آفتابی بینند و نه سرمایی (۱۳)
وَ دَانِیةً عَلَیهِمْ ظِلَالُهَا وَ ذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِیلًا ﴿۱۴﴾
و سایه‌های درختان به آنان نزدیک است و میوه هایش برای چیدن رام (۱۴)
وَ یطَافُ عَلَیهِم بِآنِیةٍ مِّن فِضَّةٍ وَ أَکْوَابٍ کَانَتْ قَوَارِیرَا﴿۱۵﴾
و ظروف سیمین و جام‌های بلورین پیرامون آنان گردانده می‌شود (۱۵)
قَوَارِیرَ مِن فِضَّةٍ قَدَّرُوهَا تَقْدِیرًا﴿۱۶﴾
جامهایی از سیم که درست به اندازه و با کمال ظرافت آن‌ها را از کار در آورده‌اند (۱۶)
وَ یسْقَوْنَ فِیهَا کَأْسًا کَانَ مِزَاجُهَا زَنجَبِیلًا ﴿۱۷﴾
و در آنجا از جامی که آمیزه زنجبیل دارد به آنان می‌نوشانند (۱۷)
عَینًا فِیهَا تُسَمَّیٰ سَلْسَبِیلًا ﴿۱۸﴾
از چشمه‌ای در آنجا که «سلسبیل» نامیده می‌شود (۱۸)
وَ یطُوفُ عَلَیهِمْ وِلْدَانٌ مُّخَلَّدُونَ إِذَا رَأَیتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤْلُؤًا مَّنثُورًا﴿۱۹﴾
و بر گرد آنان پسرانی جاودانی می‌گردند چون آن‌ها را ببینی، گویی که مروارید‌هایی پراکنده‌اند (۱۹)
وَ إِذَا رَأَیتَ ثَمَّ رَأَیتَ نَعِیمًا وَ مُلْکًا کَبِیرًا﴿۲۰﴾
و چون بدانجا نگری سرزمینی از نعمت و کشوری پهناور می‌بینی (۲۰)
عَالِیهُمْ ثِیابُ سُندُسٍ خُضْرٌ وَ إِسْتَبْرَ قٌ ۖ وَ حُلُّوا أَسَاوِرَ مِن فِضَّةٍ وَ سَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا﴿۲۱﴾
بهشتیان را جامه‌های ابریشمی سبز و دیبای ستبر در بر است و پیرایه آنان دستبند‌های سیمین است و پروردگارشان باده‌ای پاک به آنان می‌نوشاند (۲۱)
إِنَّ هَـٰذَا کَانَ لَکُمْ جَزَاءً وَ کَانَ سَعْیکُم مَّشْکُورً ا ﴿۲۲﴾
این پاداش برای شماست و کوشش شما مقبول افتاده است (۲۲)
إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَیکَ الْقُرْآنَ تَنزِیلًا ﴿۲۳﴾
در حقیقت ما قرآن را بر تو به تدریج فرو فرستادیم (۲۳)
فَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ وَ لَا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ کَفُورًا ﴿۲۴﴾
پس در برابر فرمان پروردگارت شکیبایی کن و از آنان گناهکار یا ناسپاسگزار را فرمان مبر (۲۴)
وَ اذْکُرِ اسْمَ رَبِّکَ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا ﴿۲۵﴾
و نام پروردگارت را بامدادان و شامگاهان یاد کن (۲۵)
وَ مِنَ اللَّـیلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَسَبِّحْهُ لَیلًا طَوِیلًا ﴿۲۶﴾
و بخشی از شب را در برابر او سجده کن و شب های دراز او را به پاکی بستای (۲۶)
إِنَّ هَـٰؤُلَاءِ یحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ وَ یذَرُ ونَ وَرَاءَهُمْ یوْمًا ثَقِیلًا ﴿۲۷﴾
اینان دنیای زودگذر را دوست دارند و روزی گرانبار را به غفلت پشت سر می‌افکنند (۲۷)
نَّحْنُ خَلَقْنَاهُمْ وَ شَدَدْنَا أَسْرَهُمْ ۖ وَ إِذَا شِئْنَا بَدَّلْنَا أَمْثَالَهُمْ تَبْدِیلًا ﴿۲۸﴾
ماییم که آنان را آفریده و پیوند مفاصل آن‌ها را استوار کرده ایم و چون بخواهیم آنان را به نظایرشان تبدیل می‌کنیم (۲۸)
إِنَّ هَـٰذِهِ تَذْکِرَةٌ ۖ فَمَن شَاءَ اتَّخَذَ إِلَیٰ رَ بِّهِ سَبِیلًا ﴿۲۹﴾
این آیات پندنامه‌ای است تا هر که خواهد راهی به سوی پروردگار خود پیش گیرد (۲۹)
وَ مَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَن یشَاءَ اللَّـهُ ۚ إِنَّ اللَّـهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیمًا ﴿۳۰﴾
و تا خدا نخواهد شما نخواهید خواست؛ قطعا خدا دانای حکیم است (۳۰)
یدْخِلُ مَن یشَاءُ فِی رَحْمَتِهِ ۚ وَ الظَّالِمِینَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا ﴿۳۱﴾
هر که را خواهد به رحمت خویش در می‌آورد و برای ظالمان عذابی پردرد آماده کرده است (۳۱)
