امام رضا (ع) در کلامی شریف و البته طولانی از امام سجاد (ع) نقل می‌فرمایند: اگر دیدید کسی اهل نماز و روزه است، گناه نمی‌کند و کار‌های خوب هم انجام می‌دهد، عجله نکنید، زیرا ممکن است عرضه گناه کردن نداشته باشد.
اخبار مذهبی - ایشان همچنین می‌فرمایند: «اگر کسی عرضه گناه کردن داشت، اما گناه نمی‌کرد، آرام باش و فریب نخور. ممکن است گناهی را ترک می‌کند، اما مرتکب گناه دیگری می‌شود، زیرا شهوات مردم مختلف است؛ یکی شهوت مال دارد، اما شهوت جنسی ندارد، یکی شهوت جنسی دارد، اما حرام نمی‌خورد».
اگر کسی هیچ گناهی نکرد، عجله نکن و گولش را نخور، ممکن است عقل درست و حسابی نداشته باشد.
اگر کسی عقل درست و حسابی هم داشت، فریب نخور. ببین آیا هوای نفسش مسلط بر عقلش است یا عقلش مسلط بر هوای نفس اوست؟
مانند کسی که حب مقام دارد، یک دفعه‌ای با یک هوس و هوای حب مقام، کل مراتب ایمانی قبلش را نابود می‌کند.
وقتی به چنین آدمی می‌گویی «إتَّقِ الله - از خدا بترس»، ناراحت می‌شود و به غرورش برمی‌خورد. می‌گوید «به من می‌گویی با تقوا باشم؟ تا حالا کسی از من گناه ندیده.»
این‌ها دیگر آدم هم نمی‌شوند و دچار لعن خداوند هستند».
در ادامه به تعریف ایمان حقیقی از منظر خدا و اهل بیت (ع) می پردازیم.
ایمان حقیقی هنگامی برای انسان تحقق می‌یابد که خداوند را با وصف توحید بشناسد و باور قلبی و عمیق داشته باشد به گونه‌ای که این باور در عمل و اخلاق او نیز نمود عملی داشته باشد.
به عبارتی می‌توان گفت انسان در صورتی ایمان حقیقی دارد که ایمانش توحیدی باشد، یعنی انسان درک کند که هستی پر از خدا است و انسان نیز برای رسیدن به کمال و سعادت باید پر از خدا شود. ایمان یعنی باور کنیم هر کسی و هر چیزی هر چه دارد از خدا است و از آن ناحیه به او داده شده است. همچنین بداند که هر چه نیز از این پس می‌خواهد و فکر می‌کند باید داشته باشد از کمالات و نعمت‌ها باید از ناحیه خداوند تامین شود. زیرا او و تمامی هستی، مظاهر و مخلوقات ذات احدی هستند و رابطه انسان با خدا رابطه‌ای بسیار نزدیک و واحد است به گونه‌ای که احساس کند خداوند در وجود او و در تمام هستی حضور و ظهور دارد.
اگر بخواهیم نشانه‌های ایمان را درون خود جستجو کنیم و دریابیم تا چه میزان از ایمان برخورداریم ناگزیر باید مؤمن حقیقی و ویژگی‌های آن را بشناسیم. چرا که ایمان یک نیروی معنوی بسیار قوی و در عین حال پیچیده است که بدون مطالعه در مظاهر آن شناختی نیست. ایمان نیرویی است که در مؤمن ظهور می‌کند و ما تا مؤمن که ظرف ظهور ایمان است را به درستی نشناسیم، نمی‌توانیم به این نیروی معنوی شناخت عمیق پیدا کنیم؛ لذا بهترین روش شناخت ایمان، شناخت معصومین (ع) است. شناخت بهترین کسانی که ایمان حقیقی در آن‌ها به عینیت رسیده است.
«نشانه‌های ایمان»
هر چه این موارد در انسان بالاتر باشد، ایمان فرد هم بیشتر است:
۱- احساس نیاز به خداوند در خود
۲- اطاعت از رسول خدا (ص)
۳- پیروی از اهل بیت (ع)
۴- سایه انداختن توحید بر تمامی اعمال
۵- انجام عمل صالح
