کسی که به دنبال روزی حلال باشد چه پاداشی دریافت می‌کند؟

بر اساس آموزه‌های دینی، اموال و ارزاق دارای اثر وضعی و معنوی هستند و بر روح و جان افراد اثرات مثبت و منفی می‌گذارند تا حدی که سعادت و شقاوت افراد در میزان توجه آن‌ها به مدل کسب درآمدشان بستگی دارد. بنابراین جامعه‌ای که بنا دارد مسیر رشد و تعالی خود را به سوی ارزش‌های الهی تعریف کند، باید مدل در آمد خود را بر اساس معیارهای دین تعریف کند، در غیر این صورت و در صورت افتادن در ورطه ربا، جامعه با چالش‌های فرهنگی و اقتصادی مواجه خواهد شد.

به عنوان نمونه امام جعفر صادق(ع) یکی از تأثیرات رزق حرام را تأثیر منفی در نسل و اولاد فرد معرفی کرده و فرمودند: «درآمد حرام و نامشروع، اثر(وضعی و ظاهری) آن در نسل و اولاد ظاهر میشود؛کَسْبُ الحَرامِ یَبینُ فی ‌الذُّرِّیَّةِ» (وسائل، ج ١٢، ص ٥٣) بنابراین بر اساس همین روایت بی‌شک اگر اموال حرام در یک جامعه شایع شود، امیدی برای رستگاری آن نیست. از این جهت خداوند هم در آیاتی از قرآن بارها به مردم با ایمان نسبت به عدم روی آوردن به سوی اموال ربا به صورت مستقیم و غیر مستقیم هشدارهایی داده است. مثلاً‌ در آیات 278 و 279 سوره بقره، ضمن پرهیز از ربا، آن را مساوی با جنگ با خدا معرفی کرده و فرموده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَذَرُوا مَا بَقِیَ مِنَ الرِّبَا إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا بترسید و زیادی ربا را رها کنید اگر به راستی اهل ایمانید»، «فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُءُوسُ أَمْوَ لِکُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ؛ پس اگر چنین نکردید، (بدانید که) اعلان جنگ با خدا و رسولش داده‌اید و اگر توبه کنید، (اصل) سرمایه‌هاى شما از آنِ خودتان است. (ودر این صورت) نه ستم مى کنید و نه بر شما ستم مى شود.»

از دیگر سو راه نزول برکت و گشایش اقتصادی را ایمان و تقوای فردی و اجتماعی معرفی می‌کند و می‌فرماید: «وَ لَوْ أَنَّ أَهلَ القُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ اْلأَرْضِ؛ اگر اهل شهرها مؤمن و فراتر از ایمان، با تقوا می‌شدند، درهای خیرات آسمان و زمین را به رویشان باز می‌کردیم». (اعراف69) اهل‌بیت(ع)‌ نیز بنا بر این قانون الهی و جهت تشویق افرادی که به دنبال کسب حلالند، امتیازات معنوی متعددی را بر شمرده‌اند. به عنوان نمونه امام جعفرصادق(ع) یکی از ثمرات پیگیری معیشت حلال را مغفرت افراد معرفی کرده و در روایتی فرمود: «کسی که به دنبال روزی حلال، روز خود را خسته و درمانده سپری کرده، (بداند که) شب خود را (نیز) با گناهان آمرزیده سپری خواهد کرد؛ مَن باتَ کالّاً مِن طَلَبِ الحَلالِ باتَ مَغفوراً لَهُ» (بحار) و یا پیامبر گرامی اسلام(ص) در روایتی دیگر فرمود: «وقتی کسی غذای حلال می‌خورد فرشته‌ای بالای سر او حاضر می‌شود و برایش طلب مغفرت می‌کند تا وقتی که از صرف غذا فارغ شود؛ مَن اَکَل الحلالَ قامَ علی رأسِهِ مَلکٌ یَستَغفِرُ لَهُ حَتّی یَفْرُغَ مِن اَکِلِه» (مکارم‌الأخلاق،  )

تأثیر منفی رزق حرام بر نسل و اولاد افراد

از جمع‌بندی این بحث می‌توان به این نتیجه دست یافت که خداوند قوانین و سنت‌هایی را در نظام عالم قرار داده است که این قوانین باید مورد شناسایی قرار بگیرد. چرا که هرگونه تقید به این قوانین انسان‌ها را به سعادت سوق می‌دهد و در صورت عدم رعایت آن‌ها افراد و جامعه را با چالش‌های معنوی و مادی مواجه می‌کند. سنت خدا درباره تقید به ارزش‌های اقتصادی از جمله این قوانین است.