حضرت فاطمه معصومه (س) در روز اول ذی‌قعده سال ۱۷۳ قمری در مدینه دیده به جهان گشودند. پدر بزرگوار آن حضرت، امام موسی کاظم (ع) و مادر گرامی ایشان نجمه خاتون بود.
حضرت فاطمه معصومه (س) با امام رضا (ع) خواهر و برادر ابوینی هستند یعنی پدر و مادر هر در دو بزرگوار یکی هست.
در سال ۲۰۱ قمری در پی انتقال اجباری امام رضا (ع) به خراسان، حضرت معصومه (س) بعد از یک سال تحمل دوری برادر بزرگوارشان از مدینه منوره عازم خراسان شدند.
از آن جایی که حضرت فاطمه معصومه (س) پیام آور فرهنگ و معارف اهل بیت (س) و مدافع مظلومیت امامان شیعه و تداوم بخش راه پدر بزرگوارش در مبارزه با طاغوت‌های زمان بودند، عوامل حکومتی بنی عباس، در شهر ساوه به کاروان حامل آن حضرت حمله کرده و همراهان ایشان را به شهادت رساندند؛ حتی طبق نوشته استاد محقق شیخ جعفر مرتضی عاملی در کتاب «حیاة الامام الرضا (ع)»، آن حضرت را نیز مسموم کردند.
حضرت فاطمه معصومه (س) بر اثر مسمومیت و شدت غم و اندوه در شهر ساوه بیمار شدند و فرمودند که مرا به شهر قم ببرید، زیرا از پدرم شنیدم که می‌فرمود که «شهر قم مرکز شیعیان ماست» به همین دلیل. حضرت معصومه (س) در ۲۳ ربیع الاول سال ۲۰۱ قمری به شهر قم وارد شده و مورد استقبال عده زیادی از مردم مشتاق و شیفته اهل بیت (س) قرار گرفتند؛ آن بزرگوار بعد از ۱۷ روز اقامت در منزل موسی بن خزرج که به «بیت النور» شهرت یافت، در دهم ربیع الثانی سال ۲۰۱ هجری دیده از جهان فرو بسته و در «باغ بابلان» محل فعلی مزار آن حضرت دفن شدند.
خصوصیات شهر قم در روایات و احادیت
به مناسبت سالروز ورود حضرت معصومه (س) به قم حجت الاسلام رضا الهی منش، رئیس دانشکده عرفان دانشگاه ادیان و مذاهب در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: از زمان امام صادق (ع) در روایات در خصوص قم و آینده این شهر خبر داده شده است.
وی گفت: در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است که خداوند متعال با شهر کوفه بر تمام شهر‌ها به گونه‌ای حجت را تمام کرده است و با شهر قم نیز خدا حجت را بر تمام کشور‌ها و بلاد تمام می‌کند و همین‌طور حضرت فرمودند که با ساکنان شهر قم خداوند حجت را بر ساکنان عالم از جن و انس تمام کرده است.
رئیس دانشکده عرفان دانشگاه ادیان و مذاهب عنوان کرد: در کتاب میزان الحکمه از حجت الاسلام محمدی ری شهری از امام صادق (ع) نقل شده که می‌فرمایند که زمانی می‌رسد که شهر قم و ساکنانش بر تمامی خلائق حجتند و می‌فرمایند که از زمان غیبت امام زمان (عج) تا ظهور ایشان، شهر قم این شکوفایی و استعداد را در خود دارد.
وی ادامه داد: امام صادق (ع) می‌فرمایند که اگر قم نباشد زمین اهل خود را فرو می‌برد و خداوند بلایا را از شهر قم دفن می‌کند.
حجت الاسلام الهی منش بیان کرد: در حدیثی دیگر از امام صادق (ع) آمده است که زمانی می‌رسد که علم از شهر کوفه کوچ می‌کند و در شهر قم ظاهر می‌شود و شهر قم مرکز علم می‌شود به گونه‌ای که در کره زمین هیچ‌کس باقی نمی‌ماند مگر اینکه حجت بر آن‌ها تمام شود که نزدیک به ظهور حضرت قائم (عج) این اتفاق می‌افتد.
وی گفت: در حدیثی از امام کاظم (ع) آمده است که مردی از قم قیام می‌کند و مردم را به سوی حق دعوت می‌کند و مردم نیز با او همراهی می‌کنند که مانند پاره‌های آهن هستند و بر اساس این توکل به موفقیت می‌رسند.
این استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: در حدیثی دیگر از امام صادق (ع) آمده است که زمانی فرا می‌رسد که فرزندی از فرزندان من در شهر قم دفن می‌شود و قم به عنوان حرم آل پیامبر (ص) شناخته می‌شود.
وی ادامه داد: قم به واسطه وجود حضرت معصومه (س) به عنوان حرم ۱۱ معصوم شناخته شده است یعنی همه ائمه این شهر را به عنوان حرم خود حساب کرده‌اند.
مقام بالای علمی حضرت معصومه (س) و پاسخگویی ایشان به سئوالات
حجت الاسلام الهی منش در خصوص ویژگی‌های شخصیتی حضرت معصومه (س) نیز افزود: ایشان در زمان پدر بزرگوارش امام کاظم (ع) گاهی در نبود پدر به سئوالات مردم پاسخ می‌دادند و زمانی که پدرشان جواب‌ها را می‌شنیدند آن‌ها را تأیید می‌کردند که این امر نشان‌دهنده مقام علمی بالای حضرت معصومه (س) است.
وی در خصوص مقامات بالای عرفانی این حضرت نیز افزود: مقامات عرفانی حضرت معصومه (س) به اندازه‌ای بود که امام رضا (ع) و امام جواد (ع) می‌فرمایند که زیارت حضرت معصومه (س) موجب می‌شود که شخص بهشتی شود.
شهر قم به واسطه حضور حضرت معصومه (س) از آفات و تسلط دشمن محفوظ بوده است
رئیس دانشکده عرفان دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: طبیعتاً این بانوی بزرگوار باید دارای مقام عرفانی و معنوی بالایی باشند که میان همه دختران و پسران ائمه، به برکت حضور ایشان خداوند متعال توجه خاصی به شهر قم داشته است و علم بر مدار شخصیت ایشان از این شهر به جهان گسترده شده است.
وی بیان کرد: شهر قم به واسطه حضور حضرت معصومه (س) از آفات و تسلط دشمن محفوظ بوده است و حتی دشمنان با تلاش نیز نمی‌توانستند بر این شهر مسلط شوند.
حجت الاسلام الهی‌منش گفت: حضرت می‌خواستند برای زیارت برادر بزرگوارشان امام رضا (ع) به مشهد عازم شوند، اما طبق قولی در روستایی در نزدیکی ساوه بیمار شدند و گفتند که تا قم فاصله‌ای نیست و حضرت معصومه (س) را به شهر قم آوردند که این امر از حساب و کتاب الهی بوده است تا این توفیق نصیب مردم ایران شود.
وی ادامه داد: بنا بر قولی این بانوی بزرگوار به دلیل مسمومیت از دنیا رفتند و به صورت طبیعی فوت نکردند.
قم حرم اهل بیت (س) است
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در روایات آمده که قم حرم اهل بیت (س) است، افزود: در «سفینة البحار» آمده است که عده‌ای از مردم شهر ری نزد امام صادق (ع) آمدند و گفتند که ما اهل ری هستیم و حضرت فرمودند که «مرحبا بر برادران ما از شهر قم»، این‌ها تصور کردند که حضرت به درستی متوجه نشدند و مجدداً گفتند که ما از ری آمده‌ایم و حضرت باز فرمودند که مرحبا بر برادران ما از شهر قم و بعد فرمودند که خدا را حرمی است و آن مکه است، پیامبر (ص) را حرمی است و آن مدینه است، امیرالمؤمنین (ع) را حرمی است و آن کوفه است و برای ما حرمی است و آن قم است و در آن خانمی از فرزندان من به نام فاطمه دفن خواهد شد که هر کس وی را زیارت کند پاداشش بهشت است.
وی ادامه داد: این فرمایش را امام صادق (ع) زمانی فرمودند که هنوز امام کاظم (ع) نیز متولد نشده بودند و ایشان در خصوص دختر این امام پیشگویی کردند.
حجت الاسلام الهی منش بیان کرد: امام رضا (ع) می‌فرمایند که علت نامگذاری قم به این دلیل است که مردم این شهر با قائم آل محمد (عج) قیام می‌کنند.
وی گفت: امام صادق (ع) می‌فرمایند که اگر همه شهر‌ها گرفتار فتنه‌ها شدند به قم و حوالی شهر قم پناه ببرید، زیرا به لطف خدا بلا از این شهر دفع شده است که علت این لطف الهی وجود حضرت معصومه (س) است.
