واژه عدل و عدالت در لغت به‌معنای انصاف، داد، داوری و درستی آمده است و عدالت اجتماعی عدالتیست که همه افراد جامعه از آن برخوردار باشند. شهید مطهری از واژه عدالت و ظلم که درباره انسان به‌کار می‌‌رود، چنین ترسیمی ارائه داده است: «ما افراد بشر، فردی از نوع خود را که نسبت به دیگران قصد سوئی ندارد به حقوق آن‌ها تجاوز نمی‌‌کند، هیچگونه تبعیضی میان افراد قائل نمی‌‌گردد، در آنچه مربوط به حوزه حکومت و اداره او است با نهایت بی‌طرفی به همه به یک چشم نگاه می‌‌کند، در مناقشات و اختلافات افراد دیگر، طرفدار مظلوم و دشمن ظالم است؛ چنین کسی را دارای نوعی از کمال (یعنی عدالت) می‌‌دانیم و روش او را قابل «تحسین» می‌‌شماریم و خود او را عادل می‌‌دانیم». (عدل الهی، ص47)
از دیگر سو در روایات پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) ثمراتی را برای عدل برشمرده‌اند. اصلاح امور مردم، پایداری و قوام دولت و آبادی و برکت از جمله این ثمرات است. از این جهت امیرالمؤمنین علیه‌السلام سیاست کلی حکومت خویش را بر مبنای عدالت قرار داد تا جایی که بسیاری از یاران ایشان در مقابلش صف‌آرایی کردند و باعث خلق بزرگ‌ترین فتنه و نبردهای تاریخ اسلام شدند. جنگ جمل نمونه‌ای از نبرد اشرافیت با عدالت علوی است.
امام صادق(ع) در یک روایت تکان‌دهنده در هشدار نسبت به کسانی که عدالت را رعایت نمی‌کنند، فرمود: «پرحسرت‌ترین مردم روز قیامت کسى است که عدالت را ستوده و عمل خودش خلاف آن باشد؛ إِنَّ مِنْ أَعْظَمِ النَّاسِ حَسْرَةً یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَنْ وَصَفَ عَدْلًا ثُمَّ خَالَفَهُ إِلَى غَیْرِهِ» زیرا در قیامت مى‌‌بیند شنوندگان سخن او سعادتمند گشته ولى خودش بدبخت و گرفتار است».
(الکافی (ط ــ الاسلامیة)، ج2، ص299)
