یکی از موضوعاتی که همه ما کم و بیش داستان و مسائلی را پیرامونش شنیدهایم، بحث سالم ماندن بدن جسمانی عدهای از اموات در قبر بوده که پس از سالیان سال سالم مانده و پوسیده نشده اند. اگر بخواهیم از این موارد نامی برده و یادآور شویم میتوانیم از پیکر مطهر آیت الله سید کاظم حسینی قزوینی که پس از ۱۷ سال سالم ماند و امثال آنها یاد کنیم.
در منابع دینی استمرار غسل جمعه و مقید بودن بر آن از عوامل سالم ماندن جسم در قبر شمرده شده است، چنانچه در روایتی پیامبر اکرم (ص) میفرمایند: هر کس موفق شود چهل جمعه پشت سر هم غسل کند بدنش در قبر متلاشی نشده و نخواهد پوسید.
غسل ارتماسی میبایست حتما در استخر و حوض و مانند آن باشد بنابراین زیر دوش حمام یا با شیلنگ آب نمیتوان غسل ارتماسی انجام داد.
شاید بدن انسان پس از مرگش بپوسد یا سالم بماند، فی حد نفسه، فضیلت یا نقصان انسان نباشد. اما اتفاقات این چنینی در حقیقت صحنههایی از قدرت و توانایی خداوند را نشان میدهد به طوری که همان گونه که خداوند به اسباب ظاهری و آشنای ما میتواند هستی را مدیریت کند و برخی از چیزها را به انجماد از پوسیدگی حفظ کند میتواند از راه اسباب دیگری که برای ما معلوم نیست همان عمل را انجام دهد، چرا که هیچ امری از دایره قدرت خداوندی بیرون نیست. چنانچه در این امر روایتی از پیامبر (صلی الله و علیه وآله) نقل شده: «من اغتسل غسل الجمعة اربعین جمعة لم یتفسخ بدنه فی القبر»؛ «پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله):هر کس موفق شود چهل جمعه پشت سر هم غسل کند بدنش در قبر متلاشی نشده و نخواهد پوسید.
و در جایی دیگر در اهمیت این امر مستحب میفرماید: «هیچگاه غسل جمعه را ترک نکن، هر چند ناچار باشی از پول غذا و خوراک خود صرفه جویی کرده و برای غسل خرج کنی؛ زیرا غسل جمعه یکی از بزرگترین و برترین کارهای مستحب است.» [۲]و امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) هرگاه میخواست کسی را سرزنش کند میفرمود: «تو حتّی از کسی که غسل روز جمعه را ترک میکند ناتوانتری.» [۳]پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله):هر کس موفق شود چهل جمعه پشت سر هم غسل کند بدنش در قبر متلاشی نشده و نخواهد پوسید
در حقیقت باید باور داشته باشیم در عالم رموزی هست که این توانایی را دارند که اتفاقات متداول در عالم را تغییر داده به طوری که حساب و کتابهای ظاهری عالم را البته به اذن خداوند متحول کنند.
در روایات یکی از امور و اسباب غیر مادی که برای سالم ماندن جسم در عالم قبر بیان شده، غسل جمعه است. در واقع غُسل جمعه از مهمترین غسلهای مستحبی است که در به جا آوردن آن در روز جمعه تأکید شده تا حدی که برخی فقیهان در قرون گذشته آن را واجب دانستهاند. [۴]شاید سرّ این تأکید را بتوان در این دانست که نوعی اتّصال بین جسد و روح است که بعد از مرگ این انقطاع و جدایی بسیار سخت و گاهاً نشدنی است و با تدابیر این چنین میتوان این اتصال و برقراری را حفظ کرد.
قضای غسل جمعه را هم میتوان به جا آورد
وقت غسل جمعه از اذان صبح روز جمعه است تا ظهر، اگر در این زمان انجام نشود میتوان در روز شنبه (به قصد قضا) یا در روز پنجشنبه (عصر پنج شنبه یا بعد از غروب آفتاب در صورتی که احتمال قابل توجهی بدهد روز جمعه موفق به غسل کردن نمیشود) آن را بجا آورد؛ البته شب جمعه یا بعد از اذان ظهر روز جمعه تا روز شنبه نیز میتوان غسل جمعه را به نیت ما فی الذمه بجا آورد.
کیفیت انجام غسل جمعه
کیفیت انجام غسل جمعه مثل دیگر غسلها به دو گونه ترتیبی و ارتماسی انجام میشود. غسل ارتماسی زمانی است که بدن را به یکباره به نیت غسل کردن در آب فرو میبریم. در این غسل ترتیب وجود ندارد، اما تمام نقاط بدن باید خیس شود. این نوع از غسل میبایست حتما در استخر و حوض و مانند آن باشد بنابراین زیر دوش حمام یا با شلنگ آب نمیتوان غسل ارتماسی انجام داد.در غسل ترتیبی باید با نیّت غسل، اول سر و گردن، بعد سمت راست بعد سمت چپ بدن را بشوید.