زلزله خطری است که همواره ما را تهدید کرده و می‌کند. بارها نیز همین زلزله باعث تلفات و تخریب‌های بسیار بزرگی شده و ما را در سوگ عزیزان و هموطنان نشانده است. واقعاً چه کسی از زلزله نمی‌هراسد؟ خانه‌ها و سازه‌های کم طاقت، کوچه‌های تنگ با دسترسی اندک و مدیریت بحرانی که گاه بحران‌زدگی پیدا می‌کند؛ همه و همه دستان خالی ما را در مقابله مادی با این بلای طبیعی نشان داده و عجز ما را آشکار می‌کند. به هر حال باید به حال این نقائص فکری کنیم و شهر به شهر به دنبال رفع مشکلات باشیم؛ ولی آیا راهکارهایی معنوی و ماورایی برای جلوگیری از این اتفاقات ناگوار و یا کاهش خسارات آن وجود دارد؟
قوانینی در کنار قانون طبیعت
هر انسان یکتاپرستی در کنار قوانین طبیعی و عادی وجود یکسری قوانین ما فوق طبیعت را قبول دارد و حتی آنها را تجربه کرده، دعا خواندن‌ها پشت درب اتاق عمل یا نذر کردن‌ها وقتی که از پزشکان قطع امید کردیم؛ شفاها، معجزات و کراماتی که پزشکان نیز به چشم خود دیده‌اند؛ از نمونه‌های پناه بردن به قوانین ما فوق طبیعت است.
برای مقابله با زلزله نیز باید از قوانین و ابزار مادی نهایت بهره را برد و به دنبال تجهیز، بهسازی و نوسازی تمام ساختمان‌ها و سازه‌ها بود؛ ولی نمی‌توان از ابزارهای ماوراء طبیعت چشم‌پوشی کرد.
البته انسان به هنگام مشکل و مسئله وظیفه دارد از ابزار و قوانین عادی و مادی نهایت استفاده را ببرد؛ ولی ابزارهای معنوی در کنار آنها یا به هنگام قطع امید همواره راهگشا بوده و کارایی بسزایی داشته است. پس برای مقابله با زلزله نیز باید از قوانین و ابزار مادی نهایت بهره را برد و به دنبال تجهیز، بهسازی و نوسازی تمام ساختمان‌ها و سازه‌ها بود؛ ولی نمی‌توان از ابزارهای ماوراء طبیعت چشم‌پوشی کرد.
بلایای طبیعی و علل مادی و غیرمادی
همچنانکه همه بلایای طبیعی توجیه و علتی طبیعی دارد؛ می‌تواند علت و توجیه ماورایی نیز داشته باشد. مسئله‌ای برخاسته از اراده الهی که همه چیز به اراده او بستگی دارد. گاه اراده خدا بر وقوع بلا به دلایل مادی و گاه اراده او به دلایل غیرمادی شکل گرفته و رُخ می‌دهد. منظور ما این زلزله یا آن زلزله نیست و حتی منظور ما تنها زلزله نیز نمی‌باشد.
از خشک شدن آسمانها و نباریدن باران گرفته تا درهم ریختن فصل‌ها، خشکسالی و طوفان‌ها، سیلاب‌ها و... همگی می‌تواند ابزاری برای امتحان الهی باشد یا برخاسته از قهر خداوند. مگر نه اینکه اگر بر طبق اعتقاد الهی خود عمل می‌کردیم؛ آسمان و زمین برکات خود را بر ما هدیه می‌کرد؛ پس این بی‌برکتی در عمر و زندگی ما می‌تواند سرچشمه‌ای غیر طبیعی هم داشته باشد. به این آیه توجه کنیم: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى ءَامَنُواْ وَ اتَّقَوْاْ لَفَتَحْنَا عَلَیهِْم بَرَکَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ لَکِن کَذَّبُواْ فَأَخَذْنَاهُم بِمَا کَانُواْ یَکْسِبُون» اگر ساکنان تمام بلاد ایمان مى‌‌آوردند و تقوا پیشه مى‌‌کردند درهاى برکات آسمان و زمین را بر آنها مى‌‌گشودیم لکن تکذیب کردند ما هم آنها را به کیفر کردارشان فرو گرفتیم.
مواجهه جالب مردم مدینه با زلزله در زمان امام باقر(ع)
بله می‌توان علتی غیرطبیعی برای خشم زمین در نظر گرفت؛ در حدیث نیز آمده که در دوران حیات امام باقر(ع) مدینه دچار زلزله شد و حضرت دستی بر مناره مسجد النبیّ(ص) کشید و این آیه از قرآن را قرائت کردند: «ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِبَغْیِهِمْ» این کیفر آنهاست به خاطر ستمى که مى‌‌کردند. برخورد خود مردم مدینه با آن زلزله جالب بود؛ زیرا وقتی مردم دچار این بلا شدند با فریاد و صیحه، در اوج ترس و واهمه به یکدیگر می‌گفتند که زمین چرا ما را نمی‌بلعد؛ در حالی که ما امر به معروف و نهی از منکر را ترک کردیم و در بین ما فساد و گناه آشکار شده، ما به آل پیامبر ظلم کردیم و حق ما زلزله‌ای شدیدتر است یا بلایی دیگر برای ما بفرستد
پناه به ولی خدا
در زمان زندگانی حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) نیز در مدینه زلزله آمده بود؛ چرا که از حضرت نقل شده که در عهد ابوبکر زلزله شد و مردم به سراغ امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام) آمده و به ایشان متوسل شدند؛ سپس حضرت بر جای مرتفعی از زمین نشستند و فرمودند: گویا در حال هلاکت هستید. سپس لبان مبارک را تکان داد و با دستش بر زمین زد و فرمود: «مَا لَکِ اسْکُنِی؛ تو را چه شده؟ آرام باش.» سپس زمین آرام شد و حضرت علی(علیه‌السلام) سوره زلزال را قرائت کرده و فرمودند: «فَأَنَا الْإِنْسَانُ الَّذِی أَقُولُ لَهَا مَا لَکِ یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها إِیَّایَ تُحَدِّثُ؛ پس من همان انسانی هستم که به زمین می‌گویم تو را چه شده؟ امروز سخنت را بگو و اخبارت را نزد من بیان کن.» آری ولی خدا، صاحب زمین و زمان است و با توسل به او می‌توان از هر بلا و آفتی در امان ماند؛ ولی مشکل شاید از نافرمانی‌های ما نسبت به دستورات همان امام و امان الهی باشد؟!
برخورد صرفاً معنوی و ماورایی با بلاهای طبیعی مانند زلزله غلط است؛ فراموش کردن این علت‌ها و نگاه صرفاً مادی نیز کاری بی‌جا است
نسخه‌هایی دیگر
باز در احادیث داریم که برای گرفتار نشدن در زلزله و ایمن بودن در آن، خواندن سوره زلزال در نمازهای مستحبی مانند نماز شب چاره ساز است. به حکم قرآن در سوره زلزال نیز باید به هنگام این زلزله‌ها، یاد زلزله روز قیامت بود؛ خود را در آستانه مرگ دید و توبه کرد. امام علی(علیه‌السلام) نیز با وقوع زلزله خداوند را به عنوان مدیر و مدبّر هستی یاد کرده و این آیه را تلاوت می‌کردند: «إِنَّ اللَّهَ یُمْسِکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَکَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ کانَ حَلِیماً غَفُورا» محققا خدا آسمانها و زمین را از اینکه از جاى خود بلغزند نگاه مى‌دارد، و اگر رو به لغزش و انحراف از مسیر خود نهند گذشته از او هیچ کس آنها را محفوظ نتواند داشت، (و بدانید) که خدا (بر کفر و گناه خلق) بسیار بردبار و آمرزنده است.
