آیا تاکنون فردی را دیده اید که با فریاد از دیگری کمک بخواهد و التماس کند؟ انسانی را تصور کنید که در میانه ی دریا در حال غرق شدن است و دائما از اطرافیانش طلب کمک می کند؛
ولی کسی قادر به کمک کردن به او نیست. این حال و روز عده ای از اهل محشر است که قرآن کریم در توصیف آن ها از زبان مومن آل فرعون می گوید: وَ یَا قَوْمِ إِنِّی أَخَافُ عَلَیْکُمْ یَوْمَ التَّنَادِ (غافر/32) – و ای قوم، همانا من بر شما از روزی که مردم همدیگر را صدا می زنند(و صدایشان به جایی نمی رسد)، می ترسم.
یکی از تعبیرات قرآنی که بر سختی ها و مشکلات و گرفتاری های روز محشر، اشاره دارد؛ آیه 32 سوره غافر است. این آیه روز قیامت را با عبارت "یوم التناد" خاطرنشان کرده است. روزی که مردم همدیگر را صدا می زنند و از همدیگر طلب یاری می نمایند. تناد از ندا به معنی ندا زدن است. البته در معنی تناد نیز گفته اند اگر از ریشه تنادّ باشد به معنای جدایی و تفرق است. بیشتر مفسران همان معنای اولی را در نظر گرفته اند.
امام صادق (ع) می فرماید: یوم التناد روزی است که اهل جهنم، اهل بهشت را ندا می زنند که از آب یا رزق های بهشتی به ما هم بدهید. (البرهان4 / 756) اما پاسخ اهل بهشت در یک کلمه خلاصه می گردد: نمی توانیم! زیرا «انَّ اللهَ حَرَّمَهُما عَلَى الکافِرِینَ» (اعراف / 50) خدا آن دو (آب و رزق) را بر کافرین حرام کرده است. کسی که در این دنیا، میان دریای عظیم شهوات و لذات غیرالهی غرق است و ندای هدایت را گوش نمی دهد؛ یا فردی که پاسخ ندای تظلم خواهی مظلومی را نمی دهد؛ این گونه روز قیامت گرفتار خواهد شد. دست نیاز به سوی بهشتیان دراز می کند و پاسخی دریافت نمی کند. آن روز، روز فریاد او خواهد بود. فریاد از این همه بی خبری در دنیا. او انگشت حسرت را به دهان خواهد گرفت؛ ملتمسانه طلب کمک می کند؛ ولی صدایش به گوش نخواهد رسید.
البته مفسران وجوهی دیگر برای یوم التناد ذکر کرده اند: مردم همدیگر را صدا می زنند و به هم پناه می برند، یا فرشتگان اهل محشرا را برای حساب ندا می زنند و آنها نیز از فرشتگان طلب کمک می کنند، یا مومن دیگران را ندا می زند که ای مردم بیایید نامه عمل من را ببینید...
همه این احتمالات نزدیک به هم است؛ اما احتمال اول با مفاد حدیث امام صادق(ع) همخوانی دارد.
