از جمله امورمهمی که دردین اسلام نسبت به آن تأکید وسفارش زیادی شده توجه به حلال و حرام بودن لقمه یا همان رزق است، زیرا تأثیرات آن درهمه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی می تواند ظهور و بروز کند؛ چنانچه بی توجهی به حلال و حرام لقمه بود که مسلمانان نماز خوان و معتقد را در روز عاشورا مقابل امام و ولی خود قرار داد، به گونه ای که امام حسین(ع) فرمودند: « تأثیر نکردن سخنان من در دل و قلب شما در اثرآن هدایای حرامی است که به دست شما رسیده ومشکل شما شکم های پر از مال حرام است.
در واقع تأثیرات لقمه حرام در زندگی آنی نیست که متوجه آن باشیم بلکه مانند قطرات آبی است که روی سنگ به مرور زمان باعث سوراخ شدن آن می شود، شاید در ابتدا اصلا متوجه هم نشویم که علت اصلی برخی مشکلات پیش آمده از کجاست. برای مثال بد حجابی و شل حجابی و کم رنگ شدن عفاف مسئله‌ای است که چند سالی می‌شود گریبانگیر اجتماع ما شده است؛ هر بار یکسری برنامه‌ها و کارهایی برای مبارزه با آن هم انجام می‌شود ولی تأثیرماندگاری نداشته است.
شاید پربیراه نباشد که بگوییم مدیران و فعالان در این حوزه به همه چیز اندیشیده‌اند وهمه راه‌ها را رفته‌اند الا اصل و بنیاد که همان لقمه حرام است. ممکن است برخی از سرعمد یا سهو تأثیر مستقیم لقمه حرام را بر بدحجابی و رعایت نکردن عفاف و حجاب به سخره بگیرند؛ که همه چیز را به شرعیات نسبت می‌دهیم درحالی‌که این مسئله، مسئله ای بسیار مهم و اثرگذاراست واین روزها در جامعه مدرن و درحال توسعه کشورمان، کمتر به آن توجه می‌شود و یا اصلا جدی گرفته نمی‌شود.
لقمه حرام و بی اعتنایی به پذیرش حق
امام صادق(ع) فرمودند: «اثر کسب حرام، در نسل آشکار مى‌‌شود.» (فروع کافی، ج۱، ص۳۶۳) و یکی از آثار لقمه حرام، بی‌اعتنایی فرزندان در پذیرش حق و حقیقت است. طبق روایات و احادیث معصومین علیهم‌السلام وقتی شکم انباشته ازمال حرام شد، تاریکی آن همه وجود فرد را فرا می‌گیرد، چنانچه حتی حاضر است به آبروی خود و خانواده اش چوب حراج بزند، اما ذره‌ای از خواسته‌های نفسانی ومادی خود کوتاه نیاید. در این راستا کم نیستند فرزندانی که به دلیل خوردن مال حرام، همه زحمات والدین خود را نادیده گرفته و درجاد‌ه‌های گمراهی و ضلالت افتاده‌اند و کم نیستند فرزندانی که به خاطر خوردن مال حرام، همچون گرگی به جان والدین خود افتاده و روزگاررا به کام آنها سیاه کرده‌اند تا جایی که والدین آنها خود را در مخمصه‌ای گرفتار می‌بینند که نه راه پس دارند و نه راه پیش. نه می‌توانند او را رها کنند و نه می‌توانند با او زندگی کنند!
همه اینها به دلیل تأثیرات تدریجی مال و روزی حرام است که اغلب والدین نسبت به آن بی‌توجه یا کم توجه هستند. مادری که خودش محجبه و چادری است می‌گوید هرکارمی‌کنم دخترم نسبت به پوشش و حجاب بی‌رغبت است. دختری که به بلوغ رسیده امر و نهی کردن او برای والدین سخت شده است اما این مادرنمی‌داند لجاجت و بی‌رغبتی فرزندش به حجاب و پوشش عمدتا تأثیر لقمه حرام است که باعث شده در فرزند او به تدریج چنین اثراتی بگذارد.
بی اهمیتی والدین به لقمه شبهه ناک
در گذشته وقتی زنی بارداربود خیلی مراقبت می‌شد که به همه جا نرود و یا همه چیز ازهمه کس و همه جا به اصطلاح لقمه نگیرد؛ چراکه این آموزه دینی و اعتقادی در بین مردم به خوبی نهادینه شده بود که لقمه حرام براحوالات معنوی جنین در شکم مادر اثر می‌گذارد. روایات و حکایات زیادی هم در این رابطه وجود دارد که چقدروالدین در این دوران حساس و مراقب بودند پدربه عنوان نان آورخانه بسیاردقت می‌کرد تا لقمه شبه ناک به خانه نیاورد؛ اماهرچه به جلو آمدیم وعلی‌الظاهر پیشرفت تر و مدرن ترشدیم چنین اموری بین خانواده‌ها کم رنگ و کم بها شد به گونه‌ای که در رسانه‌های ما چندان به این قضیه پرداخته نمی‌شود و به‌خصوص تأ ثیری که لقمه حرام می‌تواند بر رعایت کردن یا رعایت نکردن عفاف و حجاب در جامعه داشته باشد.
چه کسی مقصر است؟
به نظر می‌رسد دراین باره تمام نهاد های فرهنگی بخصوص حوزه‌های علمیه ما ضعف داشته‌اند، علمای ما باید به تشریح بیشتر مسائل روز و ارتباط آن ها با مسائل شرعی و تأثیرات و ارتباط لازم و ملزوم این مسائل بر ابعاد وجودی انسان بپردازند و با توجه به گستردگی ابزار و وسایل ارتباط جمعی از این فرصت ایجاد شده در عصر حاضر بیشترین بهره را ببرند. از سویی دیگر رسانه‌های ما به‌خصوص تلویزیون و سینما هم در چنین معضل اجتماعی و فرهنگی سهیم هستند؛ البته سینمای جمهوری اسلامی که سال هااست راه خودش را با جامعه جدا کرده و انتظاری ازآن نیست اما دررسانه ملی هم که به زعم امام روح الله دانشگاه عمومی است در کمتربرنامه تلویزیونی به این مهم اشاره می‌شود.
در واقع اگر بدحجابی و شل حجابی در جامعه زیاد شده و به نظر معضلی غیرقابل حل به نظرمی آید به این خاطر است که دست اندرکاران با یکسری معلولات می‌خواهند آن را برطرف کنند درحالی که نیاز است علت واکاوی و درمان شود. وقتی در فیلم و سریالی تلویزیونی زن باردار هیچ‌گونه حساسیتی ندارد که چه لقمه ای می‌خورد و یا مرد خانواده برایش مهم نیست از کجا و چطور خرجی خانه را تأ مین می‌کند چگونه می‌توان به مخاطب آموزش داد که اثرات وضعی و آتی لقمه حرام چیست و چگونه است؟! به قول شاعر:
علم و حکمت زاید از لقمه حلال
عشق و رقت آید از لقمه حلال
لقمه تخم است و برش اندیشه‌ها
لقمه بحر و گوهرش اندیشه‌ها
بنابراین لازم است درهمان زمانی که نهادهایی چون حوزه‌های علمیه، رسانه‌ها و مراکز فرهنگی به این مسئله مهم بیشتر توجه کنند و به روشنگری جامعه نیز بپردازند. به جای این که هزینه‌های بالایی برای طرح‌های خنثی و بی‌اثر که عمدتاً گذرا ومقطعی هم هستند داشته باشیم، می‌بایست به اصل احکام و بنیادهای دینی توجه کنیم و آنها را برای مردم و خانواده‌ها ارائه دهیم تا مردم را با مسئله لقمه حرام وحلال و تاثیراتش بیشتر آشنا کنند و آن را جدی بگیرند در این صورت مطمئن باشید خیلی از مشکلات حل خواهد شد.
