در موضوع مرگ، یکی از مهم‌ترین سؤالات در ارتباط با فرشته مرگ یعنی حضرت عزرائیل علیه السلام است. در این رابطه به سؤال زیر بر می‌خوریم که؛ چگونه با او دوست شویم؟!
شروعی برای دوستی با عزرائیل(علیه السلام)
امام سجّاد (علیه السلام) در دعای سوم صحیفه سجّادیّه این‌گونه بر فرشتگان الهی درود می‌‌فرستد: «بر آنها درود فرست، و بر فرشتگانی که پائین‌‌تر از آنانند: و بر سفراء گرامى نیکوکار، و نگهبانان بزرگوار نویسنده (فرشتگان نگهبان بر دو دسته‌‌اند:...نگهبانان کردار و نگهبانان اشخاص از پیشامدهاى بد) و بر ملک الموت (فرشته مرگ بنام عزرائیل) و یارانش، و بر منکر و نکیر (دو فرشته باز پُرس در قبر) و رومان آزمایش کننده (اهل) قبرها (رومان نام فرشته‌‌اى است که پیش از منکر و نکیر در قبر می‌آید و آدمى را می‌آزماید اگر نیکوکار بود منکر و نکیر را آگاه می‌سازد».
ناگفته پیداست که همه فرشتگان الهی و از جمله آنها حضرت عزرائیل [علیهم صلوات الله] مأمورهای الهی هستند و جز اطاعت فرمان الهی کار دیگری انجام نمی‌دهند. دعای مذکور نیز نوعی ارتباط با خدا و از انواع عبادت شمرده می‌شود و ثوابی دارد که اثر آن در لطافت روح و تقویت ایمان باعث خواهد شد، که به طور طبیعی لحظه مرگ نیز شخص با حالت ایمان قبض روح شود و مسلّم است که فرشته مرگ برای اهل ایمان با رحمت و رأفت وارد می‌شود و مرگ برای اهل ایمان آسان و حتّی لذّت‌بخش خواهد بود. از این مطلب نتیجه می‌گیریم که هر چه ارتباط ما با خداوند و در قالب عبادت‌های مختلف بیشتر باشد و دلبسته به او باشیم (یعنی ایمان بیشتری داشته باشیم) خود به خود وابستگی ما نسبت به دنیا کم‌تر و قبض روح ما آسان‌تر خواهد بود. بلکه گاهی عاشق و منتظر مرگ و فرشته مرگ و قابض روح خواهیم شد.
مأمور و معذور
یکی از دلایل ترس و وحشت و خدایی ناکرده نفرت از فرشته مرگ، ندانستن حقیقت در رابطه با این فرشته مقرَّب الهی است. حقیقت آن است که او تنها، مأموری از طرف خداست و دستور خداوند تبارک و تعالی را اجرا می‌کند نه چیز دیگر! «[ سجده/11] بگو:"فرشته [مأمور] مرگى که بر شما گمارده شده است، جانتان را مى‌‌ستاند. آن گاه به نزد پروردگارتان باز گردانده مى‌‌شوید"».
از این آیه و آیات مشابه دیگر فهمیده می‌شود که قبض کننده اصلی جان، خداوند متعال است نه فرشتگان قابض ارواح! کلام خود حضرت عزرائیل علیه السلام است که بعد از قبض روح می‌فرماید:« به خدا قسم که ما به او ستم نکردیم و [در گرفتن جانش] بر اجلش پیشى نگرفتیم و زودتر از تقدیرش به سراغش نیامدیم و در ستاندن جانش ما را گناهى نیست. اگر به آنچه خدا کرده راضى باشید اجر یابید و اگر اندوهگین و ناراضى باشید، گناهکار شوید». آنچه در مورد زمان قبض روح تعیین شده، چیزی است که خداوند قرار داده است و ربطی به عزرائیل علیه السلام و دیگران ندارد بلکه آنها به دستور خداوند در مورد گرفتن روح از بدن انسان‌ها عمل می‌کنند و از خود اختیاری ندارند.
آمادگی روحی برای مرگ
کسی که منتظر یک اتّفاقی است مسلّماً از بروز آن اتّفاق شوکه و هراسان نمی‌شود، امّا کسی که غافل است و متوجّه و منتظر آن اتّفاق نیست قطعا وقتی به طور ناگهانی با آن اتّفاق روبرو می‌شود، نه تنها می‌ترسد بلکه به دلیل عدم آمادگی هراسش بیشتر نیز می‌شود، زیرا اصل آمادگی برای چنین اتّفاق مهم و حتمی بسیار حائز اهمیت است.
آمادگی روحی برای این سفر حتمی، همان دل نبستن به دنیاست؛ زیرا اگر کسی به دنیا دل ببندد و در آن غوطه‌ور شود قطعا از مرگ، آخرت و این سفر، غافل شده و نهایتا توسط مرگ غافل‌گیر و هراسان و مظطرب خواهد شد. لذا برای غافل‌گیر نشدن باید ضمن تلاش در این دنیا، وابستگی به این دنیای فانی را به حدّاقل ممکن برسانیم و تمام هدف خود را از پرداختن به این زندگی، آخرت و رضای معبود قرار دهیم.
امام کاظم (علیه السلام) بالای قبری که برای دفن شخصی آماده کرده بودند حاضر شد و فرمودند:« به راستى، چیزى که پایانش این باشد سزاوار است که از آغازش مورد بى‌‌مهرى قرار دهند، و به راستى، چیزى که آغازش این باشد سزاوار است که از سرانجامش بهراسند».
نتیجه این‌که؛ برای دوستی با فرشته مرگ نیازی به انجام کار خاصّی نیست بلکه تنها کار لازم این است که با شناخت حقیقتِ "مقدمه بودن این دنیا برای سرای آخرت" با عمل به دستورات الهی و جلب رحمت الهی و قدم گذاردن و طیّ مسیر هدایت و تکامل، روز به روز بر رشد و بالندگی روح انسانی خود بیافزاییم و با دست خودمان محصول شُکرِ نعمت‌های الهی را که همان لذّت تقرّب الهی است بچشیم. در این صورت دیگر مرگ هیچ معنایی جز رسیدن به محصول لذّت‌بخش زندگی نخواهد بود و با تمام وجود آن را در آغوش گرفته و از آن آن استقبال می‌کنیم زیرا ابتدای آسایش، آرامش و لذّتمان خواهد بود. لذّت تقرّب! لذّت رسیدن به معشوق!
