ارتباط با نزدیکان و آشنایان و احسان و نیکی به ایشان یکی از مهم ترین راههای تعالی و تقرب به سوی خداوند متعال است،که در منابع و آموزه های اسلامی بر آن تأکید و سفارش فراوان شده است. با فرا رسیدن سال نو و فراهم شدن اوقات فراغت و تعطیلات این فرصت طلایی برای ایرانیان فراهم می شود تا اینکه به این وظیفه شرعی و اخلاقی رونق دو چندان بخشند و بازار روابط خویشاوندی را بیش از پیش داغ تر نمایند. دراین نوشتار سعی داریم به طور اختصار به جایگاه و اهمیت ارتباط خویشاوندی و یا همان صله ارحام اشاره کنیم.
جایگاه و اهمیت صله ارحام در آموزه های اسلامی
در اهمیت و ارزش صله رحم و ارتباط با خویشاوند همین بس که خداوند متعال کسانی که به این واجب دینی بی تفاوتی نشان می دهند را در در زمره ی افراد زیانکار واقعی معرفی می نماید: «[بقره/27]فاسقان کسانى هستند که پیمان خدا را، پس از محکم ساختن آن، می شکنند و پیوندهایى را که خدا دستور داده برقرار سازند، قطع نموده، و در روى زمین فساد می کنند اینها زیانکارانند».
بیشتر بخوانید : خداوند این 3 گروه را زیانکاران واقعی می داند
نکته بسیار مهم در خصوص آیه:
گرچه بسیارى از مفسران این آیه را ناظر به خصوص به قطع رحم و بریدن رابطه خویشاوندى دانسته اند، ولى دقت در مفهوم آیه نشان مى‌دهد که معنى وسیعتر و عمومى ترى دارد که مسأله«قطع رحم» یکى از مصداقهاى آن است. زیرا آیه مى‌گوید: فاسقان پیوندهایى را که خدا دستور داده بر قرار بماند قطع مى‌کنند، این پیوندها شامل پیوند خویشاوندى، پیوند دوستى، پیوندهاى اجتماعى، پیوند و ارتباط با رهبران الهى و پیوند و رابطه با خدا است، و به این ترتیب نباید معنى آیه را منحصر به قطع رحم و زیر پا گذاشتن رابطه هاى خویشاوندى دانست. لذا بعضى از مفسران آن را به قطع رابطه با پیامبران و مؤمنان، یا قطع رابطه با پیامبران دیگر و کتب آسمانى آنها که خدا دستور پیوند با همه آنها را داده است تفسیر کرده‌اند که پیدا است این تفسیرها نیز بیان کننده بخشى از مفهوم کلى آیه است. در بعضى از روایات جمله « ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ» به رابطه با امیر مؤمنان (علیه السلام) و ائمه اهل بیت (علیه السلام) تفسیر شده است.
در منابع روایی نیز با روایات ارزشمند و زیبایی برخورد می نمایم که به خوبی حاکی از اهمیت صله رحم در فرهنگ اسلامی دارد. از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) نقل شده است که فرمودند: « سفارش می کنم امت حاضر و غائبم را و آنهائى را که در پشت مردان و زهدان زنانند تا روز قیامت که صله رحم کنند. اگر چه بفاصله یک سال راه باشد، زیرا صله رحم جزء دین است». سفارش و تأکید بر ارتباط با خویشاوند حتی با تحمل سختی های یک سال مسافرت به خوبی حاکی از اهمیت این فریضه دینی و اخلاقی در شریعت اسلامی دارد. این در حالی است که در دنیای مدرن و ماشینی امروزی با حاکمیت عصبیت ها و بد اخلاقی که بازار دید و بازدید به شدت دستخوش رکود و کساد شده است. سال نو فرصت و بهانه ای زیبایی است که بار دیگر در جامعه اسلامی با رونق بخشیدین به بازار دید و بازدید خود را بهره مند از آثار ارزشمند صله ارحام نمود.
آثار شگفت انگیز صله ارحام:
در روایتی از امام باقر (علیه السّلام) نقل شده است که فرمودند: « صله ارحام اعمال را پاک کند و اموال را فزونى دهد و بلا را بگرداند و حساب را آسان کند و اجل را تأخیر اندازد»
1-پاک شدن اعمال:
در این روایت بسیار زیبا پنج اثر شگفت انگیز برای صله ارحام ذکر شده است در فراز ابتدایی روایت موضوع پاک شدن اعمال مطرح شده است نیکی به نزدیکان و دیدار با ایشان از آنجای که مصداق بارز عمل صالح می باشد موجب پاک شدن اعمال از بدی هاست کما اینکه در قرآن کریم می آموزیم: «[هود/114] چرا که حسنات، سیئات (و آثار آنها را) از بین مى‌برند».
2-فزونی در برکات الهی:
دومین و زیباترین اثر صله ارحام مورد اشاره در روایت، بهرمندی از برکات الهی و فزونی در آن است. «و اموال را فزونى دهد». در متون روایی نقل شده است امیر المؤمنین (علیه السلام) در خطبه خود فرمود: «پناه برم به خدا از گناهانى که زود نابود کنند، عبد اللّه بن کوّاء یشکرى خدمت آن حضرت برخاست و گفت: یا امیر المؤمنین! آیا گناهانى هستند که زود نابود کنند؟ فرمود: آرى، واى بر تو، آن قطع رحم است، راستى که خاندانى با هم فراهم شوند و با هم کمک کنند و با اینکه بد کارند خدا به آنها روزى مى‌دهد، و به راستى خاندانى از هم جدا مى‌شوند و با یک دیگر قطع رحم مى‌کنند و خدا آنها را محروم مى‌کند با اینکه پرهیزکارند».
3-نجات از بلایای ارضی و آسمانی:
« و بلا را بگرداند».
4-حسابرسی آسان:
« و حساب را آسان کند».در روایت دیگری از رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و اله) نقل شده است. «بر بوالدین و صله رحم حساب را آسان کنند و سپس این آیه را خواندآنان که آنچه را خدا به پیوستن آن فرمان داده پیوند مى‌دهند و از پروردگارشان مى‌ترسند و از سختىِ بازخواست خداوند بیمناکند».
5-طول عمر در سایه صله رحم:
«و اجل را تأخیر اندازد». در روایت دیگری از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله)نقل شده است:قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و اله):صِلَةُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الْعُمُرِ.
سخن آخر: با توجه به آثار و برکات ارزشمند صله رحم بی توجهی و کاهلی در انجام این واجب دینی موجب خسران بزرگی در دنیا و آخرت خواهد بود.
