«یا أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلیمٌ؛ [مومنون/51] اى پیامبران، از چیزهاى پاکیزه بخورید و کار شایسته کنید، که من به آنچه انجام مى‌دهید دانایم.»
شرح نکته‌ها و پیام‌های آیه:
خداوند متعال در این آیه شریف به سه نکته بسیار مهم در فرهنگ اسلامی اشاره می فرماید.
سفارش به خوردنی های پاکیزه
خداوند متعال در فراز اول این آیه شریف به یکی از مهمترین دستوارت بهداشتی و فقهی اشاره می‌فرماید و افراد را به استفاده از طیبات و پاکیزه‌ها سفارش می‌نماید. بر خلاف بعضی از مکاتب و فرهنگ‌ها که برای خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها هیچگونه محدودیت و ضابطه خاصی مدنظر نمی‌گیرند و هرآنچه به مزاج آنها خوش آید استفاده می‌کنند. فرهنگ اسلام برای خورد وخوراک افراد شاخصه و مؤلفه‌های خاصی را معرفی می‌نماید از این رو افراد اجازه ندارند از هرآنچه در مقابل آنها قرار می‌دهند استفاده نماید، ولی سؤالی که در زمینه این آیه شریف مطرح می‌شود این است که مقصود از طیبات چه چیزی می باشد؟
خداوند متعال درقرآن مجید استانداردهای غذای حلال و طیب را بیان فرموده است که در ادامه به بعضی از موارد اشاره می‌کنیم:
الف: از گوشت مردار و حرام گوشت نباشد
اولین و مهمترین شاخص غذای حلال و طیب در فرهنگ اسلامی غذایی است که اجزاء تشکیل دهنده آن از اعضای حیوان مردار و یا حرام گوشت نباشد؛ چرا که خدای متعال در آیات متعددی از خردن این چنین غذاهایی نهی فرموده است.
« إِنَّما حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزیرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ [بقره/173] [خداوند،] تنها مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را که [هنگام سر بریدن] نام غیر خدا بر آن برده شده، بر شما حرام گردانیده است. [ولى] کسى که [براى حفظ جان خود به خوردن آنها] ناچار شود، در صورتى که ستمگر و متجاوز نباشد بر او گناهى نیست، زیرا خدا آمرزنده و مهربان است.»
ب: رعایت احکام و دستورات شرعی
از جمله مورادی که در خصوص غذای طیب لازم است مورد توجه و اهمیت قرار گیرد رعایت دستورات شرعی به هنگام ذبح حیوانات است که بعضی از این دستورات در قرآن مجید بیان شده است؛ از جمله این که لازم است نام خدای متعال در هنگام ذبح برده شود. در روایات اسلامی نیز شروط دیگری نیز همچون استقبال قبله و موارد دیگری بیان شده است:
« فَکُلُواْ مِمَّا ذُکِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَیْهِ إِن کُنتُمْ بِآیَاتِهِ مُؤْمِنِینَ؛[ الانعام/118]پس، اگر به آیات او ایمان دارید از آنچه نام خدا [به هنگام ذبح] بر آن برده شده است بخورید.»
ج: از راه صحیح و شرعی به دست آمده باشد
در فرهنگ قرآن علاوه بر این که خود غذا لازم است دارای معیارها وخصوصیات خاصی باشد، راه تحصیل و تهیه آن نیز می‌بایست طیب و پاکیزه باشد؛ از این رو در فرهنگ قرآن غذایی که از راه ربا، دزدی، و ظلم و استبداد به دست آمده باشد معیار غذای سالم و پاکیزه را ندارد.« وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَقَدْ نُهُواْ عَنْهُ وَأَکْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَأَعْتَدْنَا لِلْکَافِرِینَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا ؛[ النساء/161] و (همچنین) بخاطر ربا گرفتن، در حالى که از آن نهى شده بودند و خوردن اموال مردم بباطل و براى کافران آنها، عذاب دردناکى آماده کرده‌ایم.».
2- ارتباط انجام اعمال صالح با غذای حلال
بعضی از مفسران معتقد هستند ذکر این دو (خوردن غذاهای پاک و اعمال صالح) به دنبال هم دلیل بر وجود یک نوع ارتباط بین آنها است، و اشاره به این مطلب دارد که تغذیه بر اعمال و رفتار انسان تأثیر مستقیم دارد؛ از این رو غذای حلال و پاک، روح را پاک می‌کند و سر چشمه عمل صالح می‌شود. غذاهای حرام و ناپاک روح و جان را تیره و سبب اعمال ناصالح می گردد. یا به عبارتی دیگر، نوع تغذیه در روحیات انسان تأثیر مستقیم دارد. نحوه تغذیه افراد آثار اخلاقى متفاوتى بر روح و جان افراد بر جای می‌گذارد. ارتباط این دو را می توان در روایات اسلامی نیز به روشنی دریافت.
3- در منظر خدا خوب عمل کنیم
ذکر این نکته نیز لازم است که جمله «إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلیمٌ؛ [مومنون/51] که من به آنچه انجام مى‌دهید دانایم.» خود دلیل روشن براى انجام عمل صالح است؛ چرا که وقتى انسان بداند همواره کسی ناظر بر اعمال او است که هیچ چیزى بر او مخفى نیست و حساب اعمال او را دقیق نگاه مى‌دارد، بدون شک این توجه در اصلاح عمل او مؤثر است.
نکته ها و پیام ها
1-در تحصیل روزی و تغذیه هدف را پاک و طیب بودن قرار دهیم نه صرفاً تحصیل آن.
2- استفاده از غذای طیب و حلال ارتباط مستقیمی در عملکرد مثبت و ارزشی افراد برجای می‌گذارد.
3-ایمان و باور به عالم و آگاه بودن خدای متعال افراد را به سوی بهتر عمل کردن سوق می‌دهد.
