« یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ لا تُبْطِلُوا أَعْمالَکُمْ [محمد : 33 ] اى مؤمنان! از خداوند فرمانبردارى کنید و از پیامبر فرمان برید و کردارهایتان را تباه نگردانید»
بدون شک هر انسانی بر اساس فطریات درونی خود، دوست دارد که خود را به خداوند متعال نزدیک کند. و این حس در همه ی انسانها، در هر دین ومذهبی وجود دارد. و آن دسته ایی از مردم هم که با انجام معاصی واعمال ناشایست از خدای خود دور شده اند، به خاطر این بوده که اینگونه اشخاص در اثر غفلت جهل و نادانی وارد این عرصه شده اند.
فراموش نکنیم که در درجه ی اول، آنچه که برای پروردگار عالم مهم وحائز اهمیت است، خلوص ونیتی است که در اعمال و رفتار ما وجود دارد، لذا برای خشنود کردن خدای سبحان و رسیدن به قرب حضرتش، جنس عمل و مقدار عمل خیلی مهم نیست، بلکه هر اندازه که اعمال نیک ما رنگ وصبغه ی الهی داشته باشند، مسلما به همان اندازه هم ما را به سمت خداوند متعال بالا خواهند برد.
چه بسا در طول عمر خود، برای تقرب جستن به درگاه حق، اعمال نیک وخداپسندانه ایی انجام داده باشیم، ولی در اثر بی تقوایی و حسادت به دیگران و غفلت و جهل دینی، آن اعمال را ضایع وتباه کرده باشیم. که در این صورت نه تنها به قرب الهی نرسیده ایم، بلکه بین خود وخدای خود، فاصله هم ایجاد کرده ایم.
خداوند سبحان در جریان فرزندان حضرت آدم(ع)، می فرماید: « وَ اتْلُ عَلَیهِْمْ نَبَأَ ابْنىَ‌ْ ءَادَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَ لَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الاَْخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّکَ قَالَ إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِین [مائده/27] و براى آنان داستان دو پسر آدم (هابیل و قابیل) را به درستى بخوان! در آن هنگام که هر کدام کارى براى تقرب به پروردگار انجام دادند اما از یکى از آن دو پذیرفته شد و از دیگرى پذیرفته نشد»
آنچه که از آیه ی فوق روشن است ، این است که این دو برادر برای تقرب به خداوند متعال، قربانی آورده بودند، ولی قابیل در اثر اینکه به برادر خود، حسادت نشان داد، لذا نه تنها به خداوند متعال نزدیک نشد، بلکه کارش به جایی رسید که تصمیم برکشتن برادر خود گرفت. پس درسی که این آیه ی شریفه به ما می آموزد، اینست که عملی هم چون حسادت، علاوه بر اینکه موجب دور شدن از خدا و نابود شدن اعمال می شود، باعث می شود که حتی انسان دست خود را به خون برادرش رنگین کند.
بنابراین نه تنها در عباداتمان، بلکه باید در مورد تمام اعمالی که سعادت ما را رقم می زنند، مواظبت کنیم که اگراز باب مثال به عنوان عمل خیروقصد ثواب ، دست به جیب شدیم و سرپرستی یک خانواده ی ضعیف را به عهده گرفتیم، لازم نباشد که دیگران را از این کار مطلع کنیم، و در هر کجا این قضیه را بازگو کنیم. زیرا با این کار در واقع داریم وجهه ی اجتماعی آن خانواده را خراب می کنیم . واین همان آزار دادن ومنت گذاشتنی است که قرآن کریم می فرماید: اینگونه کارها موجب حبط و بی اثر شدن اعمال می شود.
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى...[بقره/263] اى کسانى که ایمان آورده‌اید! بخششهاى خود را با منت و آزار باطل نسازید»
اعمالی که موجب باطل شدن اعمال می شود.
1: حسد وخود برتر بینی.
از جمله صفات خطر ناکی هستند که انسان را به پرتگاه های ظلات می کشانند، همانگونه که در جریان فرزندان آدم علیه السلام، منجر به برادر کشی شد.
امام صادق علیه السلام می فرمایند: « إِنَ الْحَسَدَ یَأْکُلُ الْإِیمَانَ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَبَ.[1] حسد نیکی ها را نابود می کند، همانگونه که آتش هیزم را می سوزاند»
2: ترک عمدی نماز.
رسول خدا فرمودند: « مَنْ تَرَکَ صَلَاتَهُ حَتَّى تَفُوتَهُ مِنْ غَیْرِ عُذْرٍ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُه...[2] هر که نمازش را ترک کند، تا اینکه بدون عذر از او فوت گردد، عملش تباه مى شود...»
3 : ریا که خود نوعی شرک است.
مضمون روایتی از امام باقر علیه السلام این است که: « نگهدارى عمل از خود عمل ، مشکل تر است . راوى گفت : نگهدارى عمل یعنى چه ؟ امام فرمود: یعنى انسان عملى براى خداى یکتا، دور از چشم مردم انجام مى دهد و در نامه عمل اوهمین طور ثبت مى شود، بعد آن عمل را بازگو کند، که آن عمل از صورت یک عمل سرّى محو مى شود و به عنوان یک عمل علنى در نامه عمل او ثبت مى گردد، بار دیگر آن عمل را بازگو مى کند، در این وقت ، آن عمل از دیوان حسنات (وى ) محو مى شود و به عنوان یک عمل ریایى در دیوان سیّئات او ثبت مى گردد» .
و هم چنین در روایات ما اموری هم چون غیبت کردن و منت گذاردن و اذیّت نمودن و طمع و عیب جویی و... از اعمالی شمرده است که باعث از بین رفتن اعمال انسانها می شود.
همانگونه که اهلبیت عصمت علیهم السلام از این اعمال به خدای سبحان پناه می برده اند، ما هم باید در اینگونه موارد به خدا پناه ببریم و از در برابر این گونه اعمال توبه و استغفار و طلب بخشش کنیم .
امام سجاد علیه السلام می فرمایند:« اللهم ...َ لَا تُفْسِدْ عِبَادَتِی بِالْعُجْبِ، وَ أَجْرِ لِلنَّاسِ عَلَى یَدِیَ الْخَیْرَ وَ لَا تَمْحَقْهُ بِالْمَنِّ...[4] خداوندا! عبادتم را به سبب عجب و خودپسندى ، فاسد مگردان و خیر و نیکى براى مردم را به دست من روان ساز و آن را با منت گذاردن تباه مساز»
