یکی از صفات خداوند متعال، مهربانی و بخشندگی است که این صفت، امید را در دل بندگان می‌افزاید، در قرآن کریم احادیثی در مورد بخشش گناهان آورده شده که در این مطلب برخی از این آیات امید بخش، آورده شده اند.
حضرت علی (ع) در میان جمعی از مسلمین فرمودند: «آیا می دانید امید بخش ترین آیه ی قرآن کدام است؟!»، که بعضی از آنان به این آیه اشاره کردند:«إِنَّ اللّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ»[1]، خداوند جز شرک، گناهان دیگر را می بخشد. گروهی دیگر نیز به این اشاره کردند: «وَ مَنْ یَعْمَلْ سُوءًا أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللّهَ یَجِدِ اللّهَ غَفُورًا رَحیمًا»[2] یعنی هرکس خلافکار و ظالم باشد ولی استغفار کند، خداوند را بخشنده و مهربان خواهد یافت. عدّه ای نیز اظهار داشتند: «یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعًا»[3] یعنی ای بندگان من که در حقّ خود اسراف کرده اید! از رحمت خدا مأیوس نشوید، زیرا او همه ی گناهان را می بخشد. و تعدادی هم به این آیه اشاره کردند:«وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللّهُ»[4] یعنی کسانی که اگر کار زشتی انجام دادند و به خودشان ظلم کردند، یاد خداوند می کنند و برای گناهان خویش استغفار می نمایند، و کیست جز خداوند که گناهان را ببخشد.
بعد از آنکه، حاظران نظرات خود را گفتند، امام علی (ع) فرمودند: «از حبیبم رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که فرمود: امید بخش ترین آیه در قرآن این آیه است: «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفًا مِنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ»[5] سپس پیامبر صلی الله علیه و آله ادامه دادند: «یا علی! سوگند به خداوندی که مرا بشیر و نذیر به سوی مردم مبعوث کرد، وقتی که انسان برای نماز وضو بگیرد، گناهانش ریخته می شود، و زمانی که رو به قبله کند، پاک می شود. یا علی! مثال اقامه کننده ی نمازهای روزانه، مثل کسی است که هر روز پنج مرتبه در نهر آبی که جلوی منزل اوست خود را شستشو کند.»[6]
در تفسیر یک جلدی مبین درباره امید بخش ترین آیه قرآن اینگونه آمده است: «إنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَن یُشْرَکَ بِهِ وَیَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَاءُ ۚ وَمَن یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَىٰ إِثْمًا عَظِیمًا»[7] مسلما خداوند این را که براى او شریک قائل شوند نمى‌بخشد و آنچه را که فروتر از آن باشد براى هر که بخواهد مى‌بخشد، و هر که براى خدا شریک بگیرد، بدون شک گناهى بزرگ ساخته است. این آیه از آیات عجیب قرآن کریم است و انسان را چنان امیدوار می کند که گویی هیچ خطری او را تهدید نمی کند. آیه کریمه صریحاً اعلام می دارد که همه ی گناهان غیر از شرک قابل بخشش است. شرک عبارت از منکر شدن حق واقعی و تمام حق خدا و ولایت و مالکیت مطلق اوست. امیرمومنان (عل) فرمود: «هیچ آیه ای پیش من از این آیه امید بخش تر نیست.»
[1]. نساء، 48.
[2]. نساء، 110.
[3]. زمر، 53.
[4]. آل عمران، 134.
[5]. هود، 114.
[6]. تفاسیر مجمع البیان و کنزالدقائق.
[7]. نساء، 48.
