زن و شوهر با قرارداد ازدواج، حقوق و تکالیف مختلفى نسبت به یکدیگر پیدا مى کنند. تأمین هزینه خانواده در حقوق اسلام، تعهدى یک جانبه است و زن در این زمینه هیچ تکلیفى ندارد. ولیکن زن نسبت به مرد تعهداتی دارد که باید همیشه به تعهداتش پای بند باشد.
موضوع اجازه از شوهر مبحثی است که همیشه مورد سوال خانم ها است که تا چه حد باید برای بیرون رفتن و فعالیت های خود از شوهر اجازه بگیریم؟ در این مطلب به این سوال پاسخ می دهیم.
خانواده یک واحد کوچک اجتماعى است که همانند اجتماع بزرگ نیاز به رهبر و سرپرست دارد. قرآن مجید تصریح کرده که مدیریت خانواده بر عهده مرد است: الرّجال قوّامون على النّساء؛ مردان سرپرست و عهده دار امور زنان هستند.(1)
البته منظور از سرپرستى و مدیریت، استبداد و زورگویى نیست، بلکه منظور، اداره امور و هدایت زندگى و تأمین معیشت است. این موقعیت به خاطر خصوصیات جسمى و روحى مردان است مانند: داشتن بنیه بدنى و نیروى جسمى و غلبه قوه تفکر مدیریتى بر نیروى عاطفه.
از طرفى تعهد او در برابر زن و فرزندان نسبت به پرداخت هزینه هاى زندگى و پرداخت مهر، این حق و در واقع مسئولیت را به او مى دهد که وظیفه سرپرستى بر عهده او باشد. البته ممکن است زنانى، بر شوهران خود امتیاز داشته باشند، ولى قوانین به تک تک افراد نظر ندارد، بلکه نوع انسان و کلى را در نظر مى گیرد.(2)
ریاست شوهر بر خانواده با عنایت به ضرورت وجود مدیر و سرپرست در هر تشکل و جامعه اى، یک ریاست ادارى است نه استبدادى و هرگز زن، ملزم به اطاعت از مرد در امور شخصى او نیست.
فتاوای مراجع درباره خروج از خانه
مدیر بودن مرد به معناى اسیر بودن زن در دست وى نیست تا بتواند به دلخواه خود عمل کند. در تمام مدیریتها مدیر نباید خود را بى نیاز از شور و مشورت بداند. زن و شوهر با قرارداد ازدواج، حقوق و تکالیف مختلفى نسبت به یکدیگر پیدا مى کنند. زن نسبت به مرد تعهداتی دارد که باید همیشه به تعهداتش پای بند باشد.
1. امام خمینى (ره): در مطلق استمتاعات (بهره مندىهاى جنسى) و خروج زن از منزل باید اطاعت از شوهر باشد. زنى که امور واجب بر خود و حقوق شوهر را رعایت نکند، ناشزه است، ولى ترک اطاعت از شوهر در مواردى که بر زن واجب نیست، باعث نشوز وى نمى شود. بنابراین اگر زن از خدمات خانه و خواسته هاى شوهر که مربوط به کامیابى در امور جنسى نمى شود، مانند جارو کردن، خیاطى، آشپزى یا حتى آب دادن و پهن کردن رختخواب خوددارى کند، نشوز شمرده نمى شود.(3)
آیة الله مکارم شیرازی (دام ظله): در مواردی اطاعت از شوهر لازم نیست که با انجام اموری مانند واجبات (حج واجب، صله رحم نسبت به پدر و مادر و برادر و خواهر و امثال آن به مقدار لازم)، فراگرفتن احکام اسلام مانند رفتن به مسجد و امثال آن، تهیه اجناس ضروری منزل در حالی که مجبور باشد، شرکت در انتخابات و راهپیمایی های ضروری و همچنین در مورد مراجعه به طبیب مخالفت کند
2. آیة الله بهجت (ره): زنى که عقد دایم شده، نباید بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود و باید خود را براى هر لذتى که او مى خواهد تسلیم نماید و بدون عذر شرعى از نزدیکى کردن او جلوگیرى نکند.(4)
3. آیة الله خامنه ای (دام ظله): تا زمانی که زن به خانه شوهر نرفته است، در خروج از منزل نیاز به اجازه شوهر ندارد.(5)
4. آیة الله مکارم شیرازی (دام ظله): در مواردی اطاعت از شوهر لازم نیست که با انجام اموری مانند واجبات (حج واجب، صله رحم نسبت به پدر و مادر و برادر و خواهر و امثال آن به مقدار لازم)، فراگرفتن احکام اسلام مانند رفتن به مسجد و امثال آن، تهیه اجناس ضروری منزل در حالی که مجبور باشد، شرکت در انتخابات و راهپیمایی های ضروری و همچنین در مورد مراجعه به طبیب مخالفت کند.(6)
5. آیة الله سبحانی (دام ظله): زنی که عقد دائمی شده نباید بدون اجازه شوهر از خانه بیرون برود یا کاری را در خارج خانه انتخاب کند؛ مگر برای نیازمندی های جزئی که با حقوق زوج و شئون او منافات نداشته باشد. در عین حال شوهر نباید از خروج زن برای دیدار پدر و مادر و ارحام در حد معمول جلوگیری کند.(7)
نتیجه
اطاعت از شوهر در هر حال می تواند، به تغییر رفتار همسر منجر شود و موجب قرب زن به خدا می شود، و همچنین، از هم پاشیدگی خانواده جلوگیری می کند. امام صادق (علیه السلام) در حدیثی چنین زنی را این گونه ستایش می کند :سه زن، خدا عذاب قبر را از آنها بر می دارد و با حضرت فاطمه (سلام الله علیها) دختر محمد (صلی الله علیه و آله) محشور می شوند: زنی که بر غیرت همسرش صبر کند، و زنی که بر سوء اخلاق همسرش صبر کند، زنی که مهرش را به همسرش ببخشد، خدا در ازای هر واحد از آن ثواب هزار شهید می دهد و برای هر واحد از آن ثواب یک سال عبادت می نویسد.(8) پس اطاعت پذیری منافع نهفته ای دارد که جز با مطیع بودن حاصل نمی گردد.
پی نوشت ها:
1. سوره نساء، آیه34.
2. تفسیر نمونه، جلد 3، صفحه 370.
3. تحریرالوسیله، جلد 2، صفحه 305.
4. سایت آیة الله بهجت(ره).
5. پایگاه اطلاع رسانی آیة الله خامنه ای(دام ظله).
6. پایگاه اطلاع رسانی آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله).
7. پایگاه اطلاع رسانی آیة الله سبحانی (دام ظله).
8. وسایل الشیعه جلد15، صفحه 37.
منابع:
تفسیر نمونه، آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله).
تحریرالوسیله، امام خمینى(ره).
پایگاه اطلاع رسانی مراجع عظام.
