مقام معظم رهبری همواره به تفکر و تدبر در کنار تلاوت و انس با قرآن تاکید می‌کنند و به عقیده ایشان تلاوت قرآنی مطلوب است که انسان آن را با تدبر بخواند و کلمات الهی را بفهمد؛ چراکه تدبر در قرآن کریم، اراده و استقامت فرد را قوی می‌کند.
انس با قرآن تأثیرات فراوانی در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها دارد که حضرت آیت الله خامنه‌ای، فواید توجه به قرآن را اینگونه بیان می‌کنند:
«قرآن سرشار از معرفت های الهی است و هرکس که با آن همنشین شود، هدایت در دل او تثبیت می‌گردد و او را از گمراهی نجات می‌دهد که این امر جز با توجه و تدبر در قرآن کریم به دست نمی‌آید.» مقام معظم رهبری، انس با قرآن را نیاز امروزه جامعه اسلامی می‌دانند و از نظر ایشان، برای تحول در جامعه قرائت قرآن به تنهایی کافی نیست و بایستی در کنار قرائت آن، به معانی و مفاهیم قرآنی توجه کرد و آنها را در جامعه اسلامی پیاده نمود.
به عقیده مقام معظم رهبری، تدبر در قرآن و شناخت مفاهیم و پیام های قرآنی، پشتوانه‌ای برای کمک به حرکت کلان جامعه است و افراد را در مواضع و تصمیم‌گیری‌های کلان که جامعه را هدایت می‌کند، یاری می‌دهد. این پشتوانه معنوی، روانکننده حرکت موتور وجود انسان است؛ چرا که تدبر در قرآن، ارتباط بین خدا و انسان را تقویت می‌کند و رغبت درونی افراد را برای تصمیم‌گیری‌های کلان و امور بزرگ در جامعه افزایش می‌دهد.
ایشان با اشاره به اینکه دشمنان همواره بی‌ایمانی و دوری از معارف دینی را ترویج می‌دهند، بیان می‌کنند: دشمنان اسلام همواره از دوری جوامع اسلامی از قرآن استفاده می‌کنند و وابستگی به خود را تزریق می‌نمایند. وضعیت کنونی برخی از دولت‌های اسلامی در مقابل آمریکا، صهیونیسم و دشمنان، به دلیل دوری از قرآن است. ما اگر به قرآن نزدیک بشویم، همه‌ی این نقص ها برطرف خواهد شد و هویت اسلامی خودش را در مقابل هویت کفر نشان خواهد داد.
مقام معظم رهبری، تبدیل معارف قرآن به گفتمان های عمومی در بین مردم را مطالبه می‌کنند و به عقیده ایشان، این امر دور از دسترس نیست و گمان نکنیم که تحقق این اتفاق به چند دهه زمان نیاز داشته باشد؛ چرا که اگر اهل ایمان تمام تلاش خود را به کار گیرند، در مدت کوتاهی قرآن جزو واضحات جامعه اسلامی می‌شود.
رهبر انقلاب چالش های جامعه اسلامى را فرصتی برای پیشرفت و تقویت امت اسلامی می‌دانند و در این رابطه تشریح می‌کنند: توجّه به چالش ها به معناى این نیست که ما احساس کنیم، دشمن قوى است و بر ما غلبه پیدا خواهد کرد؛ بلکه مواجهه با چالش‌ها فرصتى است براى آنکه اسلام بتواند از مراحل سیر تاریخىِ حرکت به‌سوى اعتلا پیش برود؛ همان طور که ما در دوره‌هاى قبل از پیروزى انقلاب اسلامى و قبل از بیدارى اسلامى، دنیاى اسلام را در حال غفلت می‌دیدیم، امروز دنیاى اسلام در حال آگاهى است و حوادثى که در دنیاى اسلام رخ می‌دهد، به کمک آگاهى امّت اسلامى مى‌آید و باعث آگاهی بخشی به جامعه می‌شود و وظایف را مشخّص‌تر می‌کند. دشمنان اسلام از این بصیرت مؤمنان و امّت اسلامى بیم دارند و ما برای تقویت این بصیرت، نخست باید چالش‌های پیش روی جامعه اسلامی را بشناسیم.
ایشان که توجه خاصی به جوانان دارند، آنان را همواره به ارتباط با قرآن توصیه می‌کنند. ایشان به جوانان درباره قرآن اینگونه توصیه می‌کنند: اُنس‌تان را با قرآن زیاد کنید، و آن کسانى که با قرآن ارتباط پیدا کردند، قدر این ارتباط را بدانند و کسانى که قرآن را حفظ کردند، قدر این حفظ قرآن را بدانند؛ این جواهر قیمتى را براى خودشان نگه دارند و آن کسانى که با تلاوت قرآن مأنوسند، این رشته‌ى مبارک را از دست ندهند. تدبّر در معانى قرآن و تعمّق در مفاهیم قرآنى را هدف خود قرار بدهند؛ چراکه اگر با قرآن مأنوس شدیم، مفاهیم قرآنى در دل ما می‌تواند اثر بگذارد و در آن صورت می‌توان امیدوار بود که امّت اسلام، عزّت وعده داده شده از سوى خداى متعال را به دست خواهد آورد.
به گفته رهبر معظم انقلاب، عمل به قرآن، اساس و محور احیای قرآن است و به استفاده از قرآن کریم در تمام جنبه های زندگی فردی و اجتماعی تأکید و در مواردی به لزوم تنظیم روابط بر اساس قرآن اشاره می کنند. بنا به توصیه ایشان نحوه تعاملات در سطح خانواده، محیط کار، اجتماع، ارتباط با دیگر کشورها و در همه سطوح خرد و کلان بایستی با روح قرآنی تنظیم شود.
از منظر مقام معظم رهبری تلاوت صحیح، زیبا و جامع، اولین مرحله‌ای است که باید به آن توجه شود و پس از آن معانی و مفاهیم قرآنی بایستی مورد توجه قرار گیرد و در مرحله بعد به حفظ قرآن توجه شود. رهبر معظم انقلاب در این باره می‌گویند: حفظ قرآن اهمیت بسیاری دارد و شما جوانان از این مسئله هرگز غافل نشوید؛ وقتی شما حافظ قرآن هستید، این تکرار آیات قرآنی و انس دائمی با قرآن، فرصت تدبر در قرآن را به شما می دهد و تدبر در قرآن با خواندن و رد شدن به دست نمی‌آید؛ با یکبار و دوبار خواندن نیز حاصل نمیشود، بلکه با تکرار و انس با آیهای از قرآن و امکان تدبّر در آن به دست میآید، و بسیاری از لطایف قرآنی را جز با تدبّر نمیتوان فهمید. بنابراین حفظ و فهم معانی قرآن و تلاوت آن، با هم نیاز است.
بعد از پیروزی نظام جمهوری اسلامی، بسیاری از معنای آیات قرآن برای افراد قابل درک شده و امکان آموزش امور قرآنی فراهم شده است اما قبل از تشکیل حکومت اسلامی، تصویر مبهمی از آیات قرانی در افکار وجود داشت. رهبر انقلاب شرایط پس از انقلاب را اینگونه توصیف می کنند: امروز که دشمنی های استکبار و قدرت های ظالم و ستمگر و افزون طلب در مقابل چشم ماست و صف آرایی های آنان را مشاهده میکنیم و توطئهها و نقشههای آنها و نوع فریب افکار عمومی یا فریب بعضی از ذهن‌های آلوده برخی خواص، برای ما آشکار شده، به وضوح می توان دریافت که عمق معنای آیه قرآن چیست و به کجا اشاره می‌کند و چه آسیب هایی را برای ذهن خوانندگان در قرآن مجسم می کند. رهبری، راه جبران بعضی از عقب افتادگی‌های حوزه آموزش قرآن را در دسته بندی مفاهیم قرآن و به کارگیری آنها در کتاب های درسی و دانشگاهی می‌دانند.
از منظر مقام معظم رهبری، در محیط اسلامی هیچ حجاب و حدّی برای انسان وجود ندارد و در زیر سایه اسلام، راه برای پیشرفت در همه عرصه‌ها از جمله علمی، اخلاقی، سیاسی، عزت و اعتلای مدنی و آرمان های بزرگ انسانی باز است و اگر در این امر کوتاهی شده از بی‌همتی افراد است. در محیط اسلامی، بازگشت به اسلام و بهره بردن از معارف اسلام، کاری عظیم است که اگر روشنفکران و اندیشمندان و دانشمندان و اهل علم و معرفت در هر کشوری از کشورهای اسلام به آن بپردازند، خواهند توانست بهرههای زیادی ببرند. ایشان معتقد‌ند که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به میزان ظرفیت و توان، پیش رفتهایم، اما این پایان راه و همه ظرفیت اسلام نیست، چراکه اگر ملتی همّت کند و دلسوزان این ملت وجود خود را وقف حرکت عمومی این ملت به سمت معارف اسلامی و حقایق اسلامی کنند، آنچه که به دست آنها خواهد آمد، به قدری درخشان است که از افق حدس و گمان انسان هم خارج است.
