انسان مرتبط با خدا مى کوشد از طریق دعا (راز و نیاز و مناجات و عبادت) به خدا نزدیک شود. وقتى با کسى آشنا شدى و ارتباط پیوسته شما زمینه اعتماد را فراهم ساخت و از دوستان صمیمى او به شمار آمدى، در هنگام نیاز به خانه اش مى روى. شرط دوستى را به جا مى آوری و میثاق و محبت را استوار مى سازی. او نیز در را باز مى کند و شما را در اندرون پذیرایى می نماید و مورد لطف و عنایت ویژه قرار خواهد داد.
براى استجابت دعا نیز باید شرایطى را مهیا نمود و موانعى را برطرف ساخت. در ذیل به برخى از شرایط و موانع اشاره مى شود:
شرایط استجابت دعا
1 - ارتباط مداوم با خدا در هر حال:
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «روز قیامت خداوند متعال می فرماید: ای بندۀ من! تو مرا خواندی و من اجابتت را به تأخیر انداختم. اکنون ثواب و پاداش تو چنین و چنان است. پس مومن آرزو می کند که کاش هیچ دعایی از او در دنیا اجابت نمی شد، برای آن ثواب و پاداش نیک که می بیند»
خداوند به پیامبرش دستور مى دهد که «نفس خویش را در کمال شکیبایى در هر بامداد و شامگاه به دعا کردن و جلب خشنودى خدا وادار کن» (1)
قرآن کسانى را که فقط در هنگام گرفتارى و مشکلات دعا مى کنند، مورد نکوهش قرار داده است: «وقتى به انسان گرفتارى و غمى روى مى آورد، ما را در هر حال (خواب و بیدارى، نشسته و ایستاده) بخواند و چون گرفتاریش را برطرف کنیم، برود (و از ارتباط خود با خدا از جهت کمیت و کیفیت بکاهد و گاهى قطع نماید، به گونه اى که) گویى اصلاً ما را براى گرفتارى که به او رسیده بود، نخوانده است!» (2)
2 - اعتماد به خدا و اطمینان به اجابت او
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «خدا دعایى را که از دل غافل و بى خبر برخیزد، مستجاب نمى کند پس وقتى دعا کنى، از عمق دل به او روى آور (و دلت را با زبانت همراه گردان) و سپس به اجابت دعایت مطمئن باش».(3)
3 - قطع امید از غیر خدا و امید و اطمینان به خداوند
امام صادق(علیه السلام) فرمود: «هرگاه یکى از شما بخواهد که هر چه از خدا درخواست مى کند، خدا به او عطا فرماید، باید از همه مردم ناامید و مأیوس گردد و هیچ امیدى جز به درگاه خدا نداشته باشد» (4)
4 - دعا باید در کنار تلاش و تدبیر باشد.
پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) فرمود: «الداعى بلا عمل کالرامى بلا وتر؛ کسى که دعا مى کند و به دنبال آن تلاش و عمل نمى کند، مانند آن است که بى چله کمان تیر مى اندازد» (5)
5 - دعا باید با حالت تضرع و دلى شکسته باشد.
زیارت عاشورا و مداومت بر آن بسیار سهل و آسان است، هر کسی در هر مکان و در هر زمانی می تواند با دلی پاک و نیّتی صادق به درگاه او روی آورد، این زیارت را طبق دستور امام (علیه السلام) بخواند و مشکلش را حل شده بیابد.
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «هرگاه دلتان شکست، دعا کنید، زیرا دل تا پاک و خالص نشود، شکسته نمى شود» (6)
6- زمان دعا:
دعاى پنهانى و در تاریکى شب زودتر به اجابت مى رسد، مخصوصاً در قنوت یا سجده نماز «وتر» که بعد از خواندن هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع خوانده مى شود.(7)
قرآن مى فرماید: «پروردگار خود را به حالت تضرع و تذلل و در پنهانى و خفا بخوانید».
دعا در شب هاى ماه رمضان و رجب و دهه اول ذى الحجه و غیر آن دعا را به اجابت نزدیک مى کند.
7 - توسل به چهارده معصوم (علیهم السلام) و آن ها را بر پایه آیه شریفه «وابتغوا الیه الوسیله» وسیله و شفیع قرار دادن
راهکار استجابت دعا در سریع ترین زمان !!!
همه می دانیم که همۀ امامان کشتی نجاتند؛ لیکن کشتی امام حسین (علیه السلام) سریع تر است.
همۀ ائمّه (علیه السلام) مشعل هدایتند؛ ولی مشعل ابا عبدالله الحسین (علیه السلام) پرفروغ تر است.
همۀ اولیای الهی درهای رحمت پروردگارند؛ امّا درِ رحمت امام حسین (علیه السلام) فراخ تر است.
امام حسین (علیه السلام) هر چه داشت در طبق اخلاص نهاد و همه را یک جا، در راه خدا داد.
خدا نیز به او پاداشی فراخور خداوندیش عطا فرمود: شفا در تربت او، استجابت دعا در تحت قبّۀ او و دوای هر دردی را در گروی یک نگاه او قرار داد.
یکی از وسایل مهم و مجرّب برای توسّل به حضرت سیّدالشّهداء (علیه السلام) زیارت عاشورا است.
زیارت عاشورا و مداومت بر آن بسیار سهل و آسان است، هر کسی در هر مکان و در هر زمانی می تواند با دلی پاک و نیّتی صادق به درگاه او روی آورد، این زیارت را طبق دستور امام (علیه السلام) بخواند و مشکلش را حل شده بیابد.
یکی از وسایل مهم و مجرّب برای توسّل به حضرت سیّدالشّهداء (علیه السلام) زیارت عاشورا است.
مرحوم آقا نجفی اصفهانی می نویسد: دو چلّه زیارت عاشورا جهت مطالب مشروع خواندم و نتیجه گرفتم. (سیاحت شرق، ص 380)
رسول خدا صلی الله و علیه و آله می فرمایند: «هرگاه تو را حاجتی پیش آید، این زیارت را با این دعا بخوان و به این وسیله به سوی خدا توجّه کن، که البتّه حاجتت برآورده می شود و بی گمان خداوند خلف وعده نمی کند.» (شیروانی، الصّدف المشحون، ص 199)
صحیح ترین، معتبرترین، کامل ترین و جامع ترین کیفیّت ختم زیارت عاشورا همان است که از «مصباح المتهجّد» شیخ طوسی نقل کردیم؛ امّا برای کسانی که می خواهند همه روزه توفیق ختم زیارت عاشورا پیدا کنند؛ راه آسانی هست که صاحب کتاب «الصّدف المشحون» با سلسلۀ اسنادش از امام هادی (علیه السلام) روایت کرده است، بر اساس این نقل می توان جملۀ لعن را یکبار خوانده، فقط جملۀ «اللّهمّ العنهم جمیعاً» را صدبار گفت.
همچنین جملۀ سلام را یک بار خوانده، فقط جملۀ «السّلام علی الحسین و علی علیّ بن الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین» را صد بار گفت. (شبستری، اللّولو النضید، ص 140)
آیت الله شبستری نیز این متن را از شیخ طوسی نقل کرده و شرح داده که صاحب «الذّریعه» نیز به آن اشاره نموده است. (آقا بزرگ طهرانی، الذّریعه، ج 15، ص 29)
چند تذکر:
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «هرگاه یکى از شما بخواهد که هر چه از خدا درخواست مى کند، خدا به او عطا فرماید، باید از همه مردم ناامید و مأیوس گردد و هیچ امیدى جز به درگاه خدا نداشته باشد
1 - گاهى با وجود تمام شرایط دعا، دعا مستجاب نمى شود، چون به مصلحت ما نیست، یعنى چیزى را طلب مى کنیم که به سود ما نیست، اگر چه مى پنداریم به نفع ما و خیر است. (18)
2 - گاهى دعا مستجاب مى شود، ولى از روى مصالحى تحقق عملى آن به تأخیر مى افتد، حتى ممکن است تا بیست سال طول بکشد تا محقق گردد.
3 - در روایت است خداوند وقتى بنده اى را دوست داشته باشد، اجابت دعاى او را به تأخیر مى اندازد تا بنده اش با او راز و نیاز گوید.
از این رو مومنان ثابت قدم هیچ گاه از تکرار دعا مأیوس نمى شوند، بلکه مى گویند:
دست از طلب ندارم تا کام من برآید
یا جان رسد به جانان یا جان ز تن درآید.
4- گاهی اجابت دعاها در آخرت به صورت پاداش نمایان می شود و در دنیا خواسته اش بنابر مصالحی داده نمی شود. اگر کسی بداند خداوند در عوض عدم اجابت دعا در دنیا، چه پاداشی برای او در آخرت در نظر گرفته است، هرگز نا امید نمی شود. امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «روز قیامت خداوند متعال می فرماید: ای بنده من! تو مرا خواندی و من اجابتت را به تأخیر انداختم. اکنون ثواب و پاداش تو چنین و چنان است. پس مومن آرزو می کند که کاش هیچ دعایی از او در دنیا اجابت نمی شد، برای آن ثواب و پاداش نیک که می بیند».(8)
پى نوشت ها:
1 - کهف (18) آیه 28.
2 - یونس (10) آیه 12.
3 - بحارالانوار ج 93، ص 305.
4 - عدة الداعى، ص 97.
5 - عدة الداعى، ص 97.
6 - مکارم الاخلاق، ص 315.
7 - پیامبر (صلی الله و علیه و آله) فرمود: «براى خدا منادى هست که هنگام سحر ندا مى کند: آیا دعا کننده اى هست تا اجابت نمایم؟ آیا استغفار کننده اى هست تا مورد بخشش قرار دهم؟ آیا درخواست کننده اى هست تا به او عطا نمایم؟» رساله «لقاءالله»، میرزا جواد آقا ملکى تبریزى، ص 119.
8. همان، ص 247.
